متکلمان مسلمان در برابر قاعده «الواحد لایصدر عنه الا الواحد»، به دو دسته تقسیم شدند. برخی که دارای گرایش‌های فلسفی قوی‌تر بودند، از این قاعده و یکی از نظریه‌های نظام فیض دفاع کردند؛ برای نمونه خواجه نصیرالدین طوسی فیض را با زبان ریاضی و به صورت نمادین تقریر کرده است. اما اکثریت متکلمان مسلمان با قاعده الواحد و نظریه‌های ارائه شده درباره نظام فیض به مخالفت پرداختند. مخالفت گروه اخیر از دو حیث رو...

 بررسى نقش شناخت بنیادهاى فکرى علامه در تفسیرالمیزان در کشف نقاط قوت و ضعف روش به کار رفته در آن است. از یکى از مبانى فکرى علامه با عنوان »تفکیک حقایق از اعتباریات« سخن گفته و سپس از نقش این مبنا در مباحث مختلف تفسیرى بحث کرده است. مباحث یاد شده عبارتند از: یک - توحید در ابعاد گوناگون مثل مالکیت الهى که منشأ و پیدایش حقایقى در رابطه با ربوبیت الهى، قرب الهى، تسلّط و تصرف الهى، حضور الهى، اطاعت ا...

زبان عربی، به عنوان زبان وحی و وسیله ارتباط دو میلیارد مسلمان در جهان، جایگاه ویژه ای داشته و شیوه آموزش آن برای زبان‌آموزان و مدرسان اهمیّت زیادی دارد، اما این موضوع با مشکلات و چالش‌های فراوانی روبرو است؛ زیرا دستور زبان عربی برای عرب‌زبانان نیز پیچیدگی‌هایی دارد و آن چه این موضوع را دشوارتر می‌سازد، فراموش کردن فلسفه پیدایش قواعد، تغییر کاربست آن از ابزار به هدف و کم‌توجهی به شرایط و نیازهای ...

میان فرهنگ و زبان عربی و فارسی مشترکات فراوانی وجود دارد که از جمله می توان به مفاهیم موجود در امثال و حکم برابر میان این دو زبان اشاره نمود. در این پژوهش کوشش بر آن است تا افزون بر آشنایی با مثل، حکمت؛ به عنوان یک نوع ادبی، کاربرد، چگونگی پیدایش و تدوین آن ها در زبان و ادبیات عربی و فارسی، امثال و حکم برابر میان این دو زبان شناسانده گردد و برای هر دو مثل یا حکمت برابر، نظایری در آیات قرآنی، اح...

زبان نهادی است اجتماعی که از تحولات جوامع بشری تأثیر می‌پذیرد و دچار دگرگونی می‌شود. از دهة 1960 به بعد، نقش عوامل اجتماعی در ساخت، کاربرد، و تنوعات زبانی به طور جدی مورد توجه پژوهش‌گران قرار گرفت و مطالعاتی آغاز شد که به پیدایش شاخۀ جدیدی از دانش زبان‌شناسی با عنوان «زبان‌شناسی اجتماعی» انجامید. این شاخۀ نوپای زبان‌شناسی نه تنها به توصیف متغیر‌های اجتماعی مانند سن، جنسیت، شهرنشینی، طبقۀ اجتماع...

در مقاله حاضر مسائل مربوط به تعیین نظام جمله در تشابه ساختاری زبان، قوانین شکل گیری ساختار معنایی جمله، ارتباط نظام معنایی جمله با قابلیت معنایی فعل مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. فعل به عنوان عنصر اساسی و کلیدی محسوب می شود که جریان پیدایش معنی را آشکار می سازد و در ارتباط با این مسئله قابلیت ترکیب فعل با دیگر کلمات، نقش عامل ها در شکل گیری مفهوم جمله، انواع عامل ها، نظام عامل ها و همچنین پدید...

دربارۀ زبان پارسی دری ورارود و خراسان و ریشۀ پیدایش آن تاکنون نظرهای گوناگونی بیان شده که در این مقاله به تعدادی از آن ها اشاره می شود. برتلس با تأیید نظر ملک الشعرای بهار و صدرالدین عینی زبان دری را زبان اصلی مردم ایرانی نژاد آسیای میانه از بلخ تا بخارا می داند و نظریۀ مهاجرت همگانی از ایران به آسیای میانه و تبدیل زبان سغدی به دری را رد می کند. اما آلکساندر فریمان به میدان آمدن زبان دری را در ...

مقالة حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیر قرائت های قرآنی در دیدگاه‌های نحوی زبان عربی پرداخته است و بدین منظور ابتدا به تعریفی مختصر از انواع قرائت های قرآنی در دو نوع مشهور آن؛ یعنی قرائت های مقبول و قرائت های شاذّ پرداخته و سپس با اشاره به دیدگاه های نحویان بزرگ زبان عربی، سعی کرده است که میزان استناد این دیدگاه ها را به قرائت های قرآنی و میزان ارتباط بین قرائت های مزبور و قواعد نحوی را...

مقالة حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیر قرائت های قرآنی در دیدگاه‌های نحوی زبان عربی پرداخته است و بدین منظور ابتدا به تعریفی مختصر از انواع قرائت های قرآنی در دو نوع مشهور آن؛ یعنی قرائت های مقبول و قرائت های شاذّ پرداخته و سپس با اشاره به دیدگاه های نحویان بزرگ زبان عربی، سعی کرده است که میزان استناد این دیدگاه ها را به قرائت های قرآنی و میزان ارتباط بین قرائت های مزبور و قواعد نحوی را...

نگرش شوونیستی به زبان، نگرشی است که بر اساس آن، زبان یک گروه یا قوم به عنوان زبان برتر تلّقی می شود؛ این مقوله، اساساً دیدگاهی یکسویه نگر و نگرشی مطلق گرا می باشد. در این پژوهش برآنیم تا از یک سو، عوامل مختلف و متغیّرهای گوناگونی را که در خصوص پیدایش شوونیسم زبانی نقش دارند از جمله: سن پاسخگویان، سطح تحصیلات افراد، طبقه اجتماعی آنها و جنسیّت را مورد ارزیابی عملی و بررسی آماری قرار دهیم؛ از سوی دیگر...