رئالیسم روانشناختی، که ارتباطی تنگاتنگ با علم روانشناسی و فلسفه دارد، با انتخاب یک موضوع اجتماعی، سیاسی یا خانوادگی تلاش می‌کند به ذهن و درون شخصیت‌ها نفوذ کرده و علل رفتارهای آنها را تحلیل کند. این مکتب ابتدا در غرب شکل گرفت و پس از آن به ادبیات کشورهای دیگر و از جمله عربی راه یافت. میخائیل نعیمه، از نویسندگان معروف و معاصر عرب به سبب زندگی و تحصیل در غرب و به تأثیر از ادبیات غربی، در اکثر آثا...

این مقاله به معرّفی محمّد فضل از مشایخ گمنام ملامتیه قرن سوّم هجری می‌پردازد. بدین منظور با استفاده از منابع کهن، به روش تحلیل تاریخی درباره نام، زادگاه، خانواده، تاریخ وفات، مذهب فقهی، آثار، مصاحبان، راویان و سفرهای او آگاهی‌هایی به دست داده می‌شود و مأخذ کهن حکایتی از وی ـ که در مثنوی مولوی بدون ذکر نام او آمده ـ معرّفی می‌گردد.

بررسی ساختاری (ریخت شناسی) یکی ازشیوه های واکاوی اثر ادبی است که با تحقیقات ساختار‌‌‌شناس روسی، ولادیمیر پراپ، در 1928 قدم به عرصه نهاد. هدف از تحلیل ساختاری در هر موضوعی رسیدن به شناخت بهتری از سرشت‌ انسان و طبیعت و ارتباط این روساخت‌ها با کنه عقاید و مذهب و هنر و دانش مردمان است. برای پی‌بردن به این ارتباطات، معیارها و شاخصه‌هایی لازم است تا مؤلّفه‌های اصلی و محوری از عناصر غیر مهم _ که نقش کل...

مقالۀ پیشِ رو، به بررسی تحلیلی یکی از تیپ‌هایی پرداخته ‌است که در داستان‌های ماکسیم گورکی بسیار به‌چشم می‌خورد و حتّی می‌توان گفت استفاده از این تیپّ قهرمان، از ویژگی‌های کار گورکی به شمار می‌رود. با بررسی برخی آثار داستانی و همچنین زندگی‌نامۀ نویسنده می‌توان دریافت که گورکی بیش از همه با این قشر از اجتماع آشنایی داشته، در میان آنها زندگی کرده، رنج‌هایشان را چشیده و برای اوّلین بار آنها را وارد ادب...

ابوالعبّاس قصّاب آملی از مشایخ بزرگ قرن چهارم، پیر و مراد ابوسعید ابوالخیر، ابوالحسن خرقانی... و خود نیز مرید محمّدبن عبدالله طبری بود.وی مردی امّی بود که با وجود امّی گری اش از ظرایف و دقائق علم توحید مشکل گشایی می کرد وغوامض آن را برطرف می ساخت. نگارنده دراین مقاله پس از معرّفی این شخصیّت، به شرح و بسط سخنان وی،همراه با تجزیه و تحلیل نظر عارفان درباره ی وی،پرداخته است.

ابوحفص حدّاد یکی از مشایخ و بنیان گذاران مکتب ملامتیه در نیشابور قرن سوم بوده است. در این پژوهش با بررسی منابع کهن، آگاهی هایی دربارۀ زندگی و خانوادۀ ابوحفص به دست داده ایم و با تأمّل در سخنانی که از وی نقل شده است، برخی از زوایای اندیشۀ او را روشن کرده ایم که از طرفی بیانگر خطوط اصلی تفکّر وی و از سوی دیگر نشان دهندۀ اصول ملامتیه است.

خواجه ابوالحسن علی‏بن حسن سیرجانی از بزرگان صوفیه قرن پنجم هجری است. وی شیخ کرمان بوده و در آنجا داروخانه و اوقاف و مریدان بسیار داشته و مورد تکریم بزرگان صوفیه از قبیل ابوسعیــد ابوالخیر، خواجه عبدالله انصاری و هجویری قرار گرفته است. او که اهل سیر و سیاحت بوده در سیرجــان درگذشته و آرامگاهش تاکنون باقی و زیــارتگاه است. کتاب بیاض و سواد خواجه علی حسن که تاکنون بــه صورت نسخ خطی مانده است، در ح...