مجموعه شیخ جام در شهرستان تربت جام موزه‌ای ست که از دوران سلجوقی تا قاجار آثاری به یادگار دارد. بخشی از آن درهای چوبی مجموعه به‌طور اخص درهای گنبدخانه و یکی در آب‌انبار محفوظ است. هدف مقاله بررسی فنی و هنری درهای مذکور و تعیین تاریخ ساخت درها (پنج دَر) با توجه به نقش و تکنیک منبت‌کاری دَرهاست. بنابراین، سؤال این است که تزیینات دَرهای داخلی گنبدخانه و دَرِ موجود در انبار مجموعه شیخ جام چیست و متعلق ...

پیدایش هنرهای تزئینی و معماری عصر تیموری، معلول عواملی چند می­باشد که از مهمترین آنها می­توان به این موارد اشاره کرد. تأثیرپذیری تیموریان از فرهنگ ایرانی، انتقال هنرمندان و فرهیختگان ایرانی و سایر بلاد توسط تیمور به سمرقند و نقش­آفرینی آنها، مرکزیت­یافتن هرات در عصر جانشینان تیمور و حمایت­های بی­شائبه آنها از ارباب فضیلت، ارتباط مکتب هنری هرات با سایر مکاتب هنری این دوره و تأثیرپذیری آن از ویژگ...

چکیده نظم شبه تناوبی با اینکه در دنیای غرب بسیار نوظهور است، اما تسلط معماران ایرانیِ دوره تیموری بر نظم شبه تناوبیِ ده محوری، مورد قبول جامعه علمی جهان است. در این مقاله قصد داریم تا با بررسی وجود نظم شبه تناوبیِ هشت محوری در ساختار هندسی پتکانه، این موضوع را اثبات نماییم که معماران ایرانی علاوه بر شناخت نظم شبه تناوبیِ ده محوری، بر اصول نظم شبه تناوبیِ هشت محوری نیز مسلط بوده اند. لذا سوال اصلی ا...

پیدایش هنرهای تزئینی و معماری عصر تیموری، معلول عواملی چند می­باشد که از مهمترین آنها می­توان به این موارد اشاره کرد. تأثیرپذیری تیموریان از فرهنگ ایرانی، انتقال هنرمندان و فرهیختگان ایرانی و سایر بلاد توسط تیمور به سمرقند و نقش­آفرینی آنها، مرکزیت­یافتن هرات در عصر جانشینان تیمور و حمایت­های بی­شائبه آنها از ارباب فضیلت، ارتباط مکتب هنری هرات با سایر مکاتب هنری این دوره و تأثیرپذیری آن از ویژگ...

در این پروژه نسخ خطی مصور ادبی قرن نهم تا چهاردهم ه. ق موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی و تعدادی از نگاره های نسخه های ادبی مصور مورد توصیف و تحلیل قرار گرفته و با نمونه هایی از دیگر آثار نگارگری ایرانی تطبیق داده شده اند. ابتدا کار با زمینه های تاریخی، سیاسی و فرهنگی در سه دوره ی تیموری، صفوی و قاجار، هنرمندان هر دوره، حامیان هنری، مکاتب هنری و معرفی نسخه های خطی معروف هر دوره آغاز شد. در مر...

یکی از وجوه شاخص هنرهای اسلامی، کاربرد تزیینات است. حضور آرایه های تزیینی برای منقش ساختن سطوح، ب هویژه درنگارگری دوره تیموری متداول بوده است. از نسخ مصور مشهور دوره تیموری، می توان به شاهنامه بایسنقری 1 اشاره کرد. ایننسخه، سرشار از نقوش تزیینی هندسی است. این مقاله باهدف شناخت گره های هندسی نگاره های شاهنامه بایسنقری، بررسینحوه کاربرد آن ها در بخش های مختلف از حیث نوع، روش اجرا، رنگ و محل به کا...

نسخه دستنویس معراج نامه میرحیدر که در دوره تیموری به تصویر در آمده است مجموعه بی نظیری در عرصه هنرهای تصویری دینی محسوب می شود. در مصور کردن این واقعه عظیم دینی هنرمندان اسلامی کوشیده اند پیام پروردگار و اولیایش را با لطیف ترین و دلپذیرترین شکل ممکن در قالب آمیزه ای از طرح ، رنگ و نقش به بیننده ابلاغ کنند. موضوعی که بررسی آن در اینجا اهمیت پیدا می کند این است که تا چه حد نگارگران این اثر ارزش...

مجتمع اخلاصیه، یکی از بزرگترین مراکز آموزشی، فرهنگی و خیریه‌ هرات دوره تیموریان است که بین سال‌های 880 تا 886 ه.ق. (1475 تا 1481م) در شهر هرات افغانستان توسط امیر‌علی ‌شیرنوایی بنا شده است. متأسفانه مجتمع اخلاصیه طی سالیان متمادی تخریب شده و در حال حاضر چیزی جز ویرانه‌هایی چند برجای نمانده است. آگاهی از ساختار مجتمع اخلاصیه که در زمره بزرگترین و مشهورترین مجموعه‌های چند عملکردی دوره تیموریان قر...

تاریخ‌نگاری فارسی عهد حاکمیت تیموریان، از چشمگیرترین جنبه‌های تمدنی ایران دورۀ پس از مغول به شمار می‌آید. تاکنون بسیاری از آثار و متون تاریخ‌نگاری این دوره، شناسائی شده و به چاپ رسیده است. پاره‌ای هم که مجال انتشار نیافته، از بخت پژوهش‌های محققان تاریخ و ادبیات برخوردار شده است. اما چنان که از محتوای متون این دوره برمی‌آید، در مورد برخی آثار این دوره تنها اشاراتی در متون برجای مانده که دلیل اهم...

نوشتار حاضر رویکردِ تفسیری بئاتریس فوربز منز، پژوهش‌گر دوران مغول ـ تیموری، را در کتاب قدرت، سیاست و مذهب در ایران عهد تیموری مورد نقد و نظر قرار می‌دهد. منز در این کتاب تاریخ عهد شاهرخ، به‌ویژه مناسبات جامعه و حکومت در این عصر، را با دیدگاه متفاوتی بررسی می‌‌کند و عرصۀ جدیدی را به روی مخاطب می‌گشاید. در این جهت، پس از معرفی مختصر فصول کتاب و جایگاه آن در عرصۀ پژوهشی عهد تیموری، نقد مبا...