بینش دوگانه پرستی یا دوآلیسم، نمودار جدال مستمر میان قوای دوگانه در طبیعت است. در پرتو این نمایش آیینی، همواره نیکی، روشنی، زندگی، فرشته و... بر بدی، تاریکی، مرگ، دیو و... پیروز می شود. اما بر مبنای عصیان و نواندیشی در شعر معاصر خصوصا در اندیشه سپهری تاریکی، مرگ، شب، مرداب، لجن و... مقولاتی قابل ستایش هستند و همواره روشنی از دل تاریکی بر می آید و مرگ پایان حقیقت تصور نمی شود. در این مقاله این ن...

داستانِ جنگ رستم با اکوان دیو، یکی از حماسه‌های بسیار رازناک و خِردآشوبِ شاهنامه است که فردوسی با آگاهی کامل از این امر، نخستین کسی است که کوشیده تا رمز و راز آن را بگشاید. پژوهندگان اساطیر شاهنامه، تمام همت خود را تنها بر شناخت اکوان و تطبیق آن با یکی از شخصیت‌های اساطیری مانند ایزد وای، ارزوشمنه (arezuşamana) و اکومنه (akumana) گمارده و به دیگر جنبه‌های این داستان نپرداخته‌اند. نگارنده بر این با...

نقش مایۀ درخت سخنگو یا درخت واق واق، که در داستان ها و افسانه های سرزمین های گوناگون ریشه دارد، به اشکال مختلفی بر آثار هنری نمایان شده است. این نقش سرچشمۀ پیدایش نقوش تزیینی واق است که ترکیبی از سر جانداران طبیعی یا تخیلی با ساقه ها و گل های اسلیمی و ختایی است و به عنوان یکی از نقش مایه های اصلی قالی بافی ایران مطرح می شود و در طرح های مختلفی چون لچک ترنج و درختی جلوه گر می شود. این نقوش گونه ...

برای حلّ ابهامات متنی شاهنامه، از منابع متعدّدی استفاده شد‌ه است؛ نظیر متون تاریخی، متون اساطیری، فرهنگ­های لغت، متون حماسی و ... . امّا تاکنون به منابع تصویری به‌مثابة منبعی در شاهنامه­پژوهی توجه نشده است. مقصود از منابع تصویری، نگاره­های نسخ مصوّر شاهنامه است. این نگاره­ها بیشتر با رویکردی تزئینی و هنری بررسی شده و تاکنون از آن­ها به‌مثابة یک منبع پژوهشی استفاده نشده‌است. این جستار سعی دارد تا به...

یکی از بن‌مایه‌های داستان‌های حماسی و اساطیری، مداخلۀ قوای فراطبیعی در قالب امدادهای غیبی در حمایت از قهرمان است. در اساطیر، ناتوانی قهرمان با نیروهای پشتیبان یا فراطبیعی جبران می‌شود. قهرمان اساطیری با نیایش و مددخواستن از خداوند، به نبرد با ضدقهرمان، دیو و اژدها می‌پردازد و با بهره‌مندی از امدادهای غیبی بر تمامی دشمنانش پیروز می‌شود. قهرمان حماسه پیوند محکمی با نیروهای غیبی و فراطبیعی دارد که...

اساطیر از دیدگاهی، روایت‌هایی مقدّس دربارة مبدأ و مقصد جهان و توجیه امور مهم هستی‌اند. در اساطیر ملل با آنکه دیدگاه‌های ظاهراً متفاوتی دربارة چگونگی و مبدأ و مادّة آفرینش وجود دارد امّا این دیدگاه‌ها در ژرف‌ساخت، بسیار مشابه و حتی یکسان‌اند. این داستان‌ها بر مبنای الگویی کهن پرداخته شده‌اند؛ بدین گونه که قبل از آفرینش، فقط آشوب و نابسامانی است و دیگر هیچ. از دلِ این آشوب، نخستین موجود پیدا می‌شود و ...

در یک داستان عجیب و افسانه­ای در بخشِ اصطلاحاً تاریخیِ شاهنامه (دورۀ پادشاهیِ هرمزدِ ساسانی) بهرام چوبین با زنی تاجدار در کاخی دیدار می­کند و پس از این ملاقات هم خون می­گرید، هم سر بر آسمان می­فرازد و هم منش و گفتارش دگرگون می­شود و ادّعای شاهی می­کند. دربارۀ کیستیِ این بانوی رازناک از متنِ خودِ روایت شاهنامه تا نوشته­های معاصران، هشت تفسیر و دیدگاه مختلف عرضه شده است: 1. زن جادوگر  2. بخت بهرام  3. پری...

به طور کلّی در حماسه ها، تقابل پهلوانان و شخصیّت ها بر قدرت استوار است. در بسیاری موارد خدایان در این قدرت نمایی ها دخالت مستقیم دارند و در موارد دیگر خدایان، با واسطه اعمال قدرت می کنند. پهلوانان و شاهانی که به همراه قدرت، از خِرد کافی برخوردارنیستند و یا دیو، راهزن عقلانیّت آنان می گردد، به سوی جهل وآزمندی می گرایند. آسیب آزمندی که مهمترین دستاورد جهل است قدرت را به صورت بلیّه ای مصیبت بار برای خو...

با توجه به کمبود آب در استان گلستان و لزوم بهینه‎سازی مصرف آب، لازم است تاثیر مقادیر مختلف آب مصرفی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف پنبه مشخص شود. به همین منظور این پژوهش با استفاده از سیستم آبیاری بارانی کلاسیک به شکل تک‎شاخه‎ای در گرگان اجرا گردید. با توجه به الگوی مثلثی توزیع آب آبپاش‎ها، شش تیمار آبیاری در طرفین خط بارانی و موازی آن به فاصله 5/2 متری به صورت تیمارهای 1i , 2i , 3 i , 4i...

در این پایان نامه، نخست اول خواستگاه های فرهنگی دینی آئین سیک مورد بررسی قرار گرفته است. این بخش شامل سه فصل است، از آنجا که آئین هندو بستر رشد و گسترش آئین سیک بوده نخست لازم است آئین هندو را بشناسیم. به این دلیل در فصل اول آئین هندو به صورت اجمالی مورد بررسی قرار گرفته است. بعد از شناخت آئین هندو، در فصل دوم به نهضتهای اصلاحی درون آئینی هندو پرداختیم، چرا که آئین سیک نیز در یک نظر نوعی نهضت ا...