در این پژوهش، نابسامانی های اجتماعی عصر ناصرخسرو با تکیه بر دیوان اشعار او مورد بررسی قرار گرفته است. به طور کلّی اوضاع حاکم بر جامعـــه ی ایــن دوره بـه گونه ای است که از نظــر جامعه شناسان، شرایط نابسامان یا «آنومیک» نامیده می شود. در چنین شرایطی هنجارهای اجتماعی نفوذ خود را بـر رفتـــار افـراد از دست می دهنـد و زمینـه بـرای بـروز نابهنجاری هـا و کج رفتاری هـای اجتماعـی فراهم می گـردد و بدین ت...

منظومه های داستانی نظامی از حیث وجود شخصیت های قوی و ماندگار برجستگی قابل توجهی دارند. هدف این پژوهش بررسی شیوه هایی است که نظامی در شخصیت پردازی به کارگرفته است. بدین منظور سه تن از شخصیت های داستانی او: خسرو، بهرام و اسکندر – که در مقام شهریاری نقطه اشتراک دارند- انتخاب شده اند. تعمد در انتخاب سه شهریار، به منظور رسیدن به این نکته بوده که آیا نظامی در پرداخت شخصیت قهرمان داستان های خود یک الگ...

رساله ای که پیش روی دارید گزینش وگزارشی از فرهنگ تلمیحات و اشارات پنجاه قصیده منتخب از قصاید دیوان ناصرخسرو است. شعر ناصر خسرو در واقع شعری خردمندانه است که احساسات وعواطف درآن زیر نفوذ خرد وقوانین اخلاقی ویژه قرار دارد. از ویژگیهای وی صور خیال در شعر توجه به تلمیحات بهره گیری از مجازها وتشبیهات خاص قرآن به کارگیری واژه ها وترکیبات فصیح کهن که به شعر او قداست می بخشد. ادبیات برای ناصر خسرو ...

مجله ادبی سخن یکی از پیشروترین و تاثیرگذارترین نشریات ادبی ایران بود که به همت دکتر پرویز خانلری در خرداد 1322 کار خود را شروع کرد و با روشی محافظه کارانه حدود 35 سال در عرصه ادب ایران درخشید.

بررسی ارتباط سقراط با تراژدی کلاسیک و نسبت سنجی این دو، هدف این نوشتار است. اوج گیری شعر تراژدی در قالب نمایشنامه هایی از «آیسخولوس» هم زمان با دوران رشد و بالندگی هایی مواجه بوده است که آیسخولوس به اجرا درمی آورد و اوج زندگی شهر آتن محسوب می شد. وی با تأثیرپذیری از محتوای دینی تراژدی مبتنی بر سرنوشت، حق و عدالت و نیز عنصر درد و رنج در آن، که مایة ترحم و ترس می شود، و بسیاری الهامات دیگر از درو...

برای پی بردن به ظرفیت ها و زیبایی های زبانی و بیانی آثار ادبی نظم و نثر، لازم است که قبل از هرچیز با علوم بلاغی از جمله علم بیان آشنا باشیم. علم بیان از صورتهای متمایز خیال بحث می کند و تشبیه و استعاره که موضوع این پژوهش است، از جملهی این صورتهای خیال هستند. شاعران و نویسندگان برای بیان اندیشه های خود و تجسم بخشیدن به صور ذهنی خویش به تشبیه و استعاره متوسل می شوند. ناصر خسرو قبادیانی شاعر و قص...

وجود هشت نظیره و پنج ترجمه از حُسن و دل، به زبان­های مختلف از جمله انگلیسی و آلمانی، نشان دهندة توجه دیگر ملل به این منظومة عاشقانة صوفیانه فارسی و اهمیت آن است. پژوهشگران بسیاری به دنبال یافتن سرچشمه­های تأثیرگذار بر خلق این اثر بوده­اند و منابعی را نیز برشمرده‌اند، اما تا کنون به تقلید سیبک نیشابوری از منظومة خسرو و شیرین نظامی؛ یعنی مهم­ترین سرچشمة این اثر پی نبرده­اند. پنهان ماندن شباهت­های ...

شکوفایی فرهنگ و تمدن یک سرزمین پیوند تنگاتنگی با خردمندی و فرهیختگی فرمانروایان آن دارد و اگر این ویژگی­ها با بردباری و آزاداندیشی یک فرمانروا همراه شود، نخبگان و اندیشمندان به سوی او روی خواهند آورد. خسرو انوشیروان (531-579 م.) پادشاه فرهیخته و خردمند ساسانیان، چنان‌که منابع تاریخی ایرانی و ناایرانی گواه‌اند، هم دانش‌دوست بود و هم آکنده از بردباری دینی و آزاداندیشی. ازاین‌رو، در دورۀ فرمانروای...

این پژوهش در پی بررسی موضوع عشق درداستان خسرو و شیرین نظامی، براساس دیدگاه‌های گیدنز، دانینو و مری ایوانز است. مسئلۀ اصلی آن، پاسخ به این پرسش است که مفاهیم و ویژگی‌های عشق در نظریه‌های غربی را ، تا چه میزان می‌‌توان با انواع عشق در این داستان تطبیق داد؟ گیدنز، سیر تحول مفهوم عشق در غرب را، برمبنای تاریخ عشق، بر سه گونه تقسیم می‌‌کند: 1. عشق شورانگیز؛ 2. عشق رمانتیک؛ 3. عشق سیال. دانینو ،عشق را...

ناصر خسرو، حکیم و شاعر بزرگ قرن پنجم هجری، خرد و مشتقّات آن را در چهار صد بیت و عقل و ترکیباتش را در حدود دویست بار در دیوان ده هزار بیتی‌اش به کار برده است. هر چند عدّه‌ای خرد را در اشعار او دارای بار ارزشی می‌دانند و عقل را با بار فلسفی و دینی مطرح می‌کنند؛ به نظر نگارنده، این تفاوت در کلّ دیوان، آن قدرها محسوس و ظاهر نیست که بشود به چنین قضاوتی دست یازید. در این پژوهش از روش توصیفی با جستجوی کت...