هدف: ابتکار ناصرالدین‌شاه قاجار در تأسیس «صندوق عَدالت» نوعی نوآوری در سنت دیرینۀ شاهان ایرانی مَعدلت‌شعارِ از پیش‌از اسلام تا عصر قاجار بود. میزان عزم شاه در تأسیس این صندوق و تأکید او بر وجه نمادین و ابزاریِ این اقدام ابتکاری برای ارتباط بی‌واسطه با رعایا، و میزان کامیابی او در دادرسی به مظالم، و زمینه‌سازی برای اقتباس نهادهای نوینِ مرتبط در عصر مدرن، از اهداف این پژوهش است....

دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار (1238-1212 ه. ق) از این لحاظ که سرآغاز بسیاری از تحولات در تاریخ معاصر ایران بشمار می رود اهمیت دارد. این دوره مقارن بادوره تثبیت حکومت قاجارها پس از پراکندگی سیاسی حدودآ هشتاد ساله (انقراض صفویان تا تاسیس سلسله قاجار) می باشد. شکست در نبرد با روسیه و از دست رفتن بخشی از سرزمین های کشور از یک سوی همواره فتحعلیشاه قاجار را درمعرض اتهام بی کفایتی، عیاشی، خرافه پرستی و ...

این پژوهش با رویکرد و روشی تاریخی و بر اساس منابع و تحقیقات مستند، مسأله ی جانشینی از آغاز دوره ی قاجار تا انقلاب مشروطه را مورد بررسی قرار داده است. مسأله ی اساسی در این پژوهش پاسخ به این پرسش است که چرا دوره ی قاجار نیز به مانند دیگر ادوار تاریخ ایران، شاهد بروز مسأله ی جانشینی و ظهور مدعیان مختلف قدرت و جانشینی بوده است؟ بدیهی است پاسخ به این پرسش در بطن تاریخ ایران نهفته است. در ایران، قدرت...

پیکره نگاری درباری آخرین سبک شاخص ایرانی است که از دوره افشار و زند آغاز شد، در دوره فتحعلی شاه به اوج کمال خود رسید و پس از فتحعلی شاه رو به زوال گذاشت. این سبک تلفیقی بود از سنتهای تصویری ایرانی و سنتهای تصویری اروپایی که با یکدیگر ترکیب و تلفیق شده بود. هنرمند ایرانی با توجه به سلیقه حامیان خویش که اصلی ترین آنها شاه بود و در جهت برآوردن خواسته های آنان دست به تلفیق این عناصر با یکدیگر زد. ا...

مطبوعات به عنوان عاملی تأثیرگذار در تحولات مختلف جوامع بشری، نقشی تعیین کننده در شکل گیری قدرت سیاسی و اجتماعی دارند؛ و به دلیل انعکاس و تحلیل و گزارش های روزانه، می توانند آیینه ی تمام نمای سیر تغییر و تحولات جوامع مختلف باشند. در دوران ناصرالدین شاه، به دلیل شرایط و فضای سیاسی حاکم بر جامعه، از سوی روشنفکران و اصلاح طلبان توجه ویژه ای به مطبوعات برای افزایش آگاهی و بیداری مردم شد. در مطبوعات...

بشر اولیه دیوار غارها را با توجه به حس زیبایی شناسی خود؛ برای برآوردن نیاز شکار و تأمین غذا نقاشی کرد. پس از آن در طول تاریخ، انسان ها با توجه به همین حس، فضای زندگی خود را تزیین کردند. این تزیینات طبق فرهنگ، آداب و رسوم، اعتقادات و حتی سیاست هر جامعه متفاوت بود. البته سلیقه فردی که در آن محل زندگی می کرد نیز اهمیت داشت. به تدریج رنگ آمیزی و تزیینات به وسیله نمایش قدرت و اقتدار افراد و جزء جدای...

درشمارهء 44 گنجینهء اسناد،مقاله ای دربارهء میرزا رضا مهند باشی-یکی از دو مهندس ایرانی که توسط عباس میرزا به انگلیس اعزام شد-درج گردید.در این مجال هم مقاله ای در معرفی میرزا جعفر مهندس باشد و شرح احوال او،تدوین و تقدیم می گردد. اسلاف میرزا سید جعفر مهندس باشی،در خدمت شاهان صفویه و زندیه بوده اند.میرزا جعفر فراهانی تبار، فرزند میرزا محمد تقی وزیر می باشد.او در تبریز از کارگزارن میرزا بزرگ قائم مق...

ایل قاجار در تحولات سیاسی –نظامی دوره ی صفویه حضور پررنگی داشته به طوری که نام تعداد زیادی از آنها در منابع عصر صفوی آمده است که از زمان تشکیل حکومت صفویه تا زمان انقراض این سلسله در کنار شاهان صفوی بوده اند و هر چند شورشی یا قیامی از جانب ایل قاجار علیه صفویان دیده نشده است اما بعضی از سرکردگان این ایل قربانی جاه طلبی شاهان صفوی شده اند. تعدادی از افراد ایل قاجار داری مقامات مهمی در دستگاه صفو...

اگر چه شروع انحطاط شیوه ی اصفهانی در معماری ایران را از دوران محمد شاه قاجار دانسته اند؛ اما این سستی و افول، بیش تر و از دوره ی افشار و زند آغاز شده بود. در این مرحله کیفیت رنگ ها، غنا و شفافیت کاشی ها رنگ می بازد و مصالح به کار رفته در بنا و شیوه ی ساخت و ارائه تزئینات افت قابل توجهی را نشان می دهد، با این وجود تجمل گرایی باعث شده است که در این دوره به تزئینات توجه فراوانی شود. از جمله هنرهای...

با استقرار نظام مشروطه در ایران و تشکیل مجلس، از جمله اولین بحرانهای دامنگیر دولت و حکومت، بحران فزاینده مالی بود که به سرعت موجبات مناقشه دولت و مجلس را فراهم آورد و مجلس در مقابل درخواست استقراض از خارجه مقاومت نموده و پیشنهاد تأسیس بانک ملی را نمود، این کشمکش با به توپ بسته شدن مجلس و شروع دوران استبداد صغیر پایان یافت و حکومت محمد علی شاه جهت مذاکره با روس و انگلیس برای اخذ وام مبسوط الید ش...