. مفهوم قسم در قرآن کریم همواره از موضوعات مورد توجه قرآن‌پژوهان بوده و در این باب، به‌خصوص قالب تکرارشوندۀ «لا اُقسِمُ» چالش گسترده‌ای را هم برای مفسران، هم برای نحویان ایجاد کرده است. این درحالی است که تحلیل‌های ارائه شده برای معنای «لا اُقسِمُ» در کاربردهای قرآنی در عمل از تکلف عاری نیست و نیاز به‌ بازنگری نیاز دارد. در این مقاله با  ترکیبی از روش‌های معناشناسی تاری...

تدبر به معنای تأمل و تعمق در آیات قرآن برای فهم و درک مستقیم و بی واسطه متن قرآن است. تدبر یکی از مهم ترین راه های استفاده از قرآن است، و در آیات قرآن و آموزه های معصومان(ع) بر آن تکیه فراوان شده است در حالی امروزه که تلاش برای فهم قرآن به مطالعه یا فراگیری ترجمه و تفسیر محدود شده است و تدبر به عنوان راهکار عمومی فهم قرآن، همچنان امری غریب است که با وجود تأکیدات فراوان قرآن و معصومین (ع)، جایگا...

موضوع پژوهش حاضر، حزن در قرآن است که با استفاده از معناشناسی، به بررسی میدان معنایی واژگان «حزن» و ارتباط میان واژهای کلیدی در شبکه ی معنایی حزن (حزن، اسی، اسف، بث، غم، کرب، حسرت، غبره)پرداخته است و با هدف ترسیم میدان معنایی واژگان اندوه در قرآن این پژوهش صورت گرفته است. اسلام قرآن را به عنوان برنامه عملی زندگی بشری معرفی کرده که تمامی ابعاد زندگی وی را مورد توجه قرار داده وبرنامه هایی برای آن...

  وحی به عنوان واژه­ای معرفتی در قرآن با بسامد بالا به کار رفته است؛ لذا بهره­گیری از دانش­های زبانی جهت فهم معنای وحی ضروری است. معناشناسی شناختی از جمله دانش­هایی است که راه را برای کشف و تحلیل روابط درون‏متنی قرآن هموار می­نماید. برای کشف مفهوم قرآنی وحی از یکی از قواعد معناشناسی شناختی یعنی استعاره مفهومی مدد گرفته­ایم تا از رهگذر بررسی واژه وحی در قرآن به مفهوم­سازی الهی در‏این‏باره ...

یکی از مؤثرترین دانشمندان در زمینه معناشناسی قرآن، توشیهیکو ایزوتسو محقّق ژاپنی در کتاب «مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن مجید» است. این کتاب از سه بخش کلّی در قالب یک پیشگفتار، 11 فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی کتاب می پردازد. مطابق نظر این کتاب، مفاهیم اخلاقی ـ دینی قرآن دو دسته اند: دستة اوّل، تقابل های اخلاقی که قرآن به تأیید یا تصحیح آنها و یا مخالفت با آ...

امروزه، با دلایل فراوان از جمله عکس های هوایی و ماهواره ای مسجل شده است که زمین به شکل سطحی معلق در فضا نیست.از سوی دیگر، برخی پژوهشگران مدعی اند که در قرآن کریم، زمین به صورت سطحی هموار و پهن معرفی شده است.در این مقاله، با معناشناسی دقیق تر واژه «ارض» و ارزیابی مدلول آیات مربوط بدان، دریافته ایم که آنچه قرآن به صورت سطحی پهن و هموار معرفی شده، مجموع کره زمین نیست؛ بلکه واژه «ارض» در معنای نخست...

دوفصلنامه‌ی پژوهش‌های قرآنی در ادبیات، دانشگاه لرستان سال دوم، شماره‌ی اول، پیاپی سوم، بهار و تابستان 1394 هـ. ش/2015م صفحات 41-63 کاربردشناسی نشانه‌های آوایی در نظام معنایی قرآن کریم « تحلیل موردی سوره مرسلات» ابراهیم فلاح[1] سجاد شفیع‌پور[2] چکیده آواهای یک واژه از نگاه نشانه‌شناسی واحدهای بی‏مفهوم نیستند بلکه نشانه‏هایی اعتباری از مدلول‏های معنایی و قرائن متصل لفظی هستند که در جهت فهم بهتر...

چکیده: «علم خدا»، یکی از مهم ترین مسائل مطرح در شناخت خدا و در متون دینی است. روش ها و رویکردهای دین شناسان در بررسی متون دینی یکسان نیست و هر گروه با روی آورد ویژه خود، به آن نگریسته، تو بر توی آن را واکاویده اند. متکلمان، فلاسفه، عرفا، مفسران و دیگر دانشمندان مسلمان، هر یک با رهیافت و روش خویش، لایه های گوناگون این بحث را بررسیده اند. هر دسته از آنان در رهگذر این تلاش، گره هایی از این بحث گش...

موضوع تحقیق معناشناسی تاریخی و توصیفی «جنّت» و و دیگر واژگانی است که در این حوزه معناشناختی قرار می گیرند. در معناشناسی تاریخی روشن می شود که «عَدْن» و «فِردَوس» واژگانی دخیل هستند. «عَدْن» در میان اعراب پیش از نزول قرآن به معنای بهشت حضرت آدم و حوّا و فِردَوس علاوه بر این معنا به معنای بهشت موعود نیز کاربرد داشته است و چنین کاربردهایی برگرفته از یهودیان و مسیحیان عصر نزول بوده است. «جَنَّت» واژه ای اصیل اس...

چکیده معناشناسی یکی از شاخه­های زبان شناسی است که پیشینه­ای کهن ندارد، اما برخی مباحث و اندیشه­های آن قابل طرح و بحث است. این نظریه که از اواسط قرن نوزدهم پا به عرصه زبان شناسی نوین گذاشت، به بررسی معنا در ساختار کلام می­پردازد. بنیانگذاران نخستین آن ماکس مولر و میشل بریل بودند. چند معنایی یکی از شاخه­هایی است که دانش معناشناسی به آن می­پردازد. این جستار در پی آن است تا با استخراج معانی لغوی...