ادبیات هر جامعه چون ریشه در فرهنگ ها و باورهای آن جامعه دارد، آیینه ی تمام نمای اندیشه ها و عقاید وبه بیان دیگر باورهای آن جامعه است.ادبیات فارسی از این قاعده مستثنا نبوده و جای پای این اعتقادها و باورها را به روشنی می توان در آن دید. نجوم ازجمله علومی است که پیوند دیرینه و عمیق با فرهنگ ها وباورهای اجتماعی دارد.شاعران فارسی گوی با برخورداری از اطلاعات نجومی و ستاره شناسی مطابق با زمان خود اقدا...

در این رساله، در بخش کلیات با آوردن تعاریف موجود از کتابهای مختلف درباره موضوع، آنها را نقد و در انتها تعریف مورد نظر ارائه شده است و در قسمت دیگر این بخش به ارتباط موضوع با اصطلاحات هم خوشه خود؛ یعنی درونمایه (تم)، بن مایه (موتیو)، مضمون، محتوا، واژه و اصطلاح پرداخته شده و اختلافات و اشتراکات آنها بیان شده است و در قسمت آخر این بخش به کارکرد و اهمیت موضوع شناسی در ادبیات پرداخته شده است. بعد ا...

ستاره شناسی، این دانش کهن که تکنولوژی امروز آن را به طور فوق العاده ای گسترش داده است . بر پایه ریاضیاتی پیچیده و قوی استوار می باشد و یکی از دانش های کهن ایرانیان است که حتی نام آن در لاتین از ریشه فارسی گرفته شده است . اهمیتی که امروز به طور گسترده ای برای کیهان وجود دارد و در نتیجه به توسعه علوم فضایی در زمینه های ارتباطی منجر شده است زمینه را برای جلب توجه هر چه بیشتر دانشمندان به قضایا و م...

با پیشرفت و مدرنیزه شدن علم نجوم و افزایش حجم و تنوع داده های نجومی، دسترسی و استفاده از این داده ها بسیار دشوار است و نیاز به اشتراک گذاری علم و داده های بدست آمده برای پیش برد این علم ضروری است. بدین ترتیب ایده ی ساخت رصدخانه های مجازی، که خود چارچوبی عملی برای دسترسی به دنیای عظیم سرویس ها و داده های نجومی است، برای منجمان و محققان مطرح شد. من در این رساله مفهوم رصدخانه ی مجازی، ابزار و سر...

رگه هایی از منطق گزاره ‏ها را در آثار ارسطو می توان دید. با این حال، او شیفته آموزه قیاس حملی است و قیاس های شرطی را اگرچه تحویل ناپذیر، ولی نیازمند به آن‏ها می شمارد. پس از ارسطو، شاگردانش کوشیدند نظریه قیاس های شرطی را گسترش دهند با این حال کار چندانی از پیش نبردند. این رواقیان بودند که با نگاه ویژه به منطق گزاره های شرطی، نخستین دستگاه منطق گزاره ‏ها را پایه گذاری کردند. جایگاه بنیادین منطق ...

زیج معتبر سنجری اثر ارزشمند اخترشناس پرآوازهء ایرانی عبدالرحمان خازنی (525-475 ق / 82 0 1- 130 ام) جایگاه ممتازی در سده های میانی نجوم دورهء اسلأمی دارد، خازنی که در مرو می زیست، در مقدمهء این زیج به این نکته اشاره می کند که این زیج حاصل رصدهای 35 سالهء او است. وی در مقدمه فهرستی از نوآوری هایش را در این زیج عرضه می کند که مهمترین آنها دربارهء رؤیت هلأل ماه، نظریهء گرفتگی هاست. همچنین وی موارد...

یکی از ویژگی‌ها و اختصاصات مهم شعری سبک شاعران آذربایجانی و ارّان کاربرد اصطلاحات و مضامین علمی و کمک‌گرفتن از آن‌ها برای مضمون‌سازی است؛ چنان‌که بیشترین مضامین و اصطلاحات علومی، مانند نجوم، طبّ، گیاه‌شناسی، داروشناسی، در آثار شاعران این سبک دیده می‌شود. در این مقاله، اصطلاحات، تشبیهات، استعارات و مضامین ساخته‌شده با برخی احجار کریمه (شامل الماس، پیروزه، درّ، عقیق، لعل، و یاقوت) بررسی شده و مسائل ...

در این مقاله سعی شده است تا نحوه تدوین کتاب درسی و مطالعات جغرافیایی با توجه به روشها و ابزارهای مورد استفاده بررسی شود. در دوره باستان در مطالعات جغرافیایی از ریاضیات و هندسه بهره گرفته می شد؛ اما در قرون وسطی به علت نگرش ارسطویی و بطلمیوسی و تسلط مسیحیت کلیسایی، استفاده از روشهای کمّی جای خود را به تخیلات داد. از قرن هفدهم تا دهه های 1950 و 1960 جغرافیا تحت تأثیر مکتب جبرگرایی جنبه توصیفی یافت...

آآنچه در بارۀ زندگی و دورۀ فعالیت ابوسعید سجزی، ریاضی دان و منجم ایرانی و مسلمان سدۀ چهارم هجری، می دانیم اطلاعات اندکی است که از گزارش های دیگران و بعضی از آثار او به دست می آید. برخی از پژوهشگران با توجه به آثار ریاضی سجزی و بعضی از نسخه های ریاضی موجود به خط او، تاریخ تولدش را در حدود سال 330ق تخمین زده اند. از سجزی آثار متعددی در سه حوزۀ ریاضی، نجوم و احکام نجوم بر جای مانده است. با این که ...