تصوف، افزون بر تثبیت گفتمانی فراگیر در جامعه، رفتارهای اجتماعی خاصی را با خود به همراه داشت. یکی از این رفتارها سفر بود که نقش و کارکرد مهمی در میان صوفیان پیدا کرده بود. سفر که از آن با اصطلاح سیر آفاق (در مقابل سیر انفس) یاد می شود، در پندار نهانگرایان مسلمان و در نگاه نخست، بر گرفته از قرآن وحدیث بود که با انگیزه‌هایی مانند تبلیغ، زیارت، کسب علم، ریاضت و ... انجام می‌شد.در بینشی ژرف‌تر، ساخت...

شعر بلند روایی لاله رخ نوشته توماس مور شاعر ایرلندی داستان سفر شه دختی جوان و دلدادگی او به فرامرز، شاعر جوانی است که در مسیر سفر داستان‌هایی از سرزمین ایران روایت می‌کند. دوران حیات شاعر مصادف با حکومت ناپلئون، سلطنت جورج سوم و نیز استعمار ایرلند توسط انگلیس است و آن چه در بررسی شعر لاله رخ جالب می‌نماید گزینش هدفمند وقایع تاریخی ایران، داستان‌های کهن فارسی و متون اسلامی، و ت...

سفر به هندوستان، کشور رنگ‌ها، داستان‌های اساطیری و طوطیان شکرشکن یک رویاست. سرزمین هزار دین و آیین، خدایان زمینی در کنار ادیان آسمانی.... سرزمین تضادها... فقر و غنا، کویر و جنگل، خداپرست و بت‌پرست، سرزمین شهرهای پرجمعیت، مملو از آلودگی، ازدحام، مردمانی قانع، فارغ از تعلقات دنیوی با آیین‌های بسیار. تجربه‌ای تکرار ناشدنی از صحنه‌های منحصر به فرد که در پی لحظه لحظه نزدیک‌تر شدن به منظر مردمی ای...

آرکی‌تایپ یا کهن‌الگو، مهم‌ترین اصطلاح مکتب روانکاوی کارل گوستاو یونگ، شامل صور کهن و افکار و امیال غریزی است که در ناخودآگاه جمعی مشترک انسان‌ها وجود دارند. محتویّات ناخودآگاه جمعی در اسطوره‌ها، مذاهب، رؤیاها، تخیّلات و آثار ادبی رخ می‌نمایانند. در این میان، اهمیّت آثار حماسی به عنوان تجلّی‌گاه اسطوره و کهن‌الگوها غیر قابل انکار است. در پژوهش پیشِ رو، کهن‌الگوی قهرمان در منظومۀ حماسیآرش کمانگیراثر ...

   کهن الگوی سایه عمیقترین سطح ناخودآگاه جمعی، انباشته از غرایز ابتدایی نوع بشر است که انسان آنها را از نیاکان خود به ارث برده است. سایه، بخش تاریک روان ناخودآگاه دارای جنبه‌های مثبت و منفی است. این پژوهش با تکیه بر ویژگیها و صفات دوسویه‌ای که این کهن الگو دارد، به تحلیل اشعار بلند الحیدری، از شاعران امروز عرب، پرداخته است. نتایج این جستار نشان می‌دهد که سایه با نمودهای مثبت و منفی‌اش در اشعار ...

یونگ در تحلیل رویا از عناصری نام می‌برد که وجودشان را با هیچ یک از امور زندگی فردی نمی‌توان توضیح داد و ظاهراً شکل‌های ابتدایی، ذاتی و موروثی ذهن بشر را تشکیل می‌دهند. یونگ به این عناصر کهن‌الگو می‌گوید و آنها را نیرویی بالقوه در روان جمعی انسان‌ها می‌داند که با توجه به انگیزه‌ها و تحریکات بیرونی واکنش نشان داده و فعالیت خود را آغاز می‌کنند و در خیالبافی‌ها، رویاها و آثار هنری خود را نشان می‌دهن...

شاهنامه‌ی فردوسی، حماسه‌ی ملی ایرانیان است و ریشه در ناخودآگاه جمعی و ملی این قوم دارد. این اثر ارزشمند را می‌توان از دیدگاه‌های مختلف از جمله روانکاوی یونگ تحلیل و بررسی کرد. کهن‌الگوها از مهم‌ترین موضوعات نظریه‌ی یونگ‌اند و پیر خرد یکی از رایج‌ترین آن‌هاست. این کهن‌الگو در داستان‌ها و رویاها همراه با یک قهرمان نمود می‌یابد و او را در رسیدن به تفرّد و خودپرورانی یاری می‌دهد. پیر خرد در بسیاری ا...

یکی از اصطلاحات مهم که کارل گوستاو یونگ (Carl Gustav Jung) در روان­پزشکی خود به کار برده، کهن­الگو (Archi type) است که اقسام مختلف دارد. از برجسته­ترین کهن الگوهای مطرح شده توسط یونگ، کهن­الگوی پیرخردمند است. این کهن­الگو غالباً در شخص به صورت راهنما و در ادبیات و اساطیر، در قالب شخصیت پیران خردمند روشن­ضمیر، نمود پیدا می‌کند. یونگ در آثار خود شاخصه­هایی همچون دانش، تعمق، بینش، خرد، زیرکی، جذبه،...

این مقاله به تحلیل نمادهای داستان گنبدِ سیاه در هفت­پیکرنظامی بر اساس نظریة فرآیند فردیت یونگ و نظریة تک­اسطورة ژوزف کمپبل می­پردازد. کمپبل برای سفر قهرمانان اساطیری برای دست یافتن به فردیت، الگویی در نظر گرفته است که از سه مرحلة اصلی عزیمت، تشرف و بازگشت تشکیل شده است. در این مقاله، سفر قهرمان گنبدِ سیاه در هفت­پیکرنظامی با این الگو و مراحل خردتر آن سنجیده و نشان داده شده است که این داستان نسبت ...

الارقش از آثار عمیق و نمادین میخائیل نعیمه است. این اثر که قابلیت تأویل مناسبی دارد، حاصل تراوش های ناخودآگاه جمعی نویسنده است. در این کتاب برخی از کهن الگوها همچون آنیما، پیر خرد، سایه و مرگ متجلی شده است. در داستان الارقش کهن الگوی «آنیما» و «سایه» نمود بیشتری دارند. ظهور کهن الگوها بیشتر در بزنگاه ها و بحران های حساس است تا به الارقش کمک کنند بر سایه های شوم درون خویش پیروز گردد و به درکی ...