«به» یکی از پرکاربردترین حروف اضافه در زبان فارسی است که معانی گوناگونی دارد. پژوهش حاضر با استفاده از کاربرد این حرف در داستانی از شاهنامه فردوسی، به بررسی مقولات شعاعی حرف اضافه «به» از منظری شناختی می‌پردازد. پیکرة موردنیاز این پژوهش، از داستان‌ «بیژن و منیژه» شاهنامه (با 1312 بیت) استخراج شده است. اهداف اصلی این مطالعه، نشان‌دادن ساختار شعاعی شبکه معنایی حرف اضافه «به» و بررسی تغییرات معنای...

مصحّحان پیشین بسیاری از متون را تصحیح کرده‌اند؛ اما از نظر محققان امروز، پس از گذشت چند سال از کار بزرگ آنان، تصحیح دوبارة برخی از این آثار لازم است؛ به‌ویژه زمانی که نسخه‎های تازه‎ای از آنها به دست آمده باشد. دیوان حکیم سوزنی‎سمرقندی به تصحیح ناصرالدین شاه ‎حسینی، ازجمله دیوان‎های کهنی است که به تصحیح دوباره نیاز دارد. مقابلة دیوان چاپی سوزنی با نسخه‎های نویافته، لزوم تصحیح مجدد این دیوان را نش...

شکل‌گرایان با تأکید بر نقش ادبیِ زبان و برجسته‌سازی نشانه‌ها، میان دو فرایند زبانی «خودکاری» و «برجسته‌سازی» تمایز قائل شده‌اند. شیوه‌های به کار رفته در روند تبدیل زبان خودکار به زبان ادب از دیرباز مورد توجه بوده است، که در ادبیات فارسی در پی بررسی این روند، در تحلیل زیبایی‌شناسی متون ادبی، به ویژگی‌های سبکی متون توجه می‌شود. آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد نحوة انتخاب و ترکیب بر روی «...

سنّت،اساس بنای استوار شعر است و هر شاعری متأثر از سنّت ادبی و اشعار پیشینیان است.این تأثیرپذیری در شعر برخی شاعران کم و در شعر برخی،پررنگ است.شفیعی از شاعرانی است که اشعار پیشینیان و جلوه‌های آن در شعر او پر‌رنگ‌تر از اغلب شاعران معاصر است.او به سبب دلبستگی به میراث کهن ادب فارسی،از شاعران پیشین متأثر شده است.در این میان،حافظ نقشی برجسته در ذهن و زبان شفیعی‌کدکنی دارد.شفیعی،شیفتة‌ حافظ است و این ...

نقد و تکمله‌ای بر سراچة آوا و رنگ   دکتر محمدرضا ترکی*   چکیده سراچۀ آوا و رنگ به عنوان یک متن درسی در زمینۀ خاقانی‌شناسی که به همت یک مرکز علمی و دانشگاهی (سازمان سمت) منتشر شده و مورد توجه گروههای علمی و استادان و دانشجویان خاقانی‌پژوه و علاقه‌مندان به ادب فارسی قرارگرفته، اثری است از هر لحاظ قابل بحث و بررسی. از رهگذر بررسی این اثر می‌توان علاوه بر روشن کردن فراز و فرودها و ...

مجالس‏المومنین قاضی نورالله شوشتری( ف. 1019)، از مهم‏ترین کتاب‏های رجال شیعی است که به دلیل در برداشتن ابیات منتسب به شاعران سده‏های نخستین، در پژوهش‏های ادبی نیز اهمیت دارد. بسیاری از پژوهشگران معاصر درباره‏ی این اشعار، به دیده‏ی تردید نگریسته‏اند؛ اما تاکنون پژوهشی در تحلیل تبارشناسانه‏ی این ابیات صورت نگرفته‏است. یکی از این اشعار، رباعی‏ای در ستایش امام علی(ع) و منسوب به ابن سیناست که نخستین...

چکیده: قرن ششم، قرن پیوند عاطفه و اندیشه های پرتوان شاعران و نویسندگان است. در این دوره نثر از سادگی خود دور شده و به نثر فنی تبدیل شده است، بر اثر نفوذ زبان عربی و رواج فضل گرایی در بین نویسندگان، نثر ساده جای خود را به نثر فنی سپرده است، و پر از آرایه های لفظی و معنوی گردیده و شاعران و نویسندگان برای اینکه بتوانند نظر عام و جامعه را به خود جلب کنند، مجبور می شوند آثار خود را چنان بیافرینند ک...

دیوان انوری - شاعر نامدار سده ششم- از متون ارزشمند تاریخ ادبیات فارسی است که بیش از پنجاه سال پیش، یک بار به همت سعید نفیسی و بار دیگر به کوشش محمدتقی مدرس رضوی تصحیح و منتشر شده است. علی رغم کوشش مصححان و گام­های بلندی که در این راه برداشته­اند، هنوز کاستی­های بسیاری در ضبط اشعار شاعر هست که بیشتر ناشی از نقص در قرائت نسخه­های استفاده شده و دسترسی نداشتن به برخی نسخه­های کهن است. در این پژوهش ...

The best way of explanation and interpretation of mystical texts – here especially regarding Molana’s Mathnavi – is searching the hidden meaning of the text through other parts of it and other literary mystical works, especially those that were before him. This way besides giving us a certain interpretation of the text, will sometimes confront us with new manifestations of meaning and other und...

ادبیات تعلیمی به عنوان یکی از شاخه های تنومند ادبیات فارسی، در کنار دیگر شاخه های این درخت پربار، یکی از وسیع ترین و سودمند ترین حوزه ها را دربرمی گیرد. این حوزه تمام شاعران ادب فارسی را در خود جای داده است. در واقع تمام شاعران خواه، ناخواه در این موضوع وارد شده اند و نمود و برجستگی آنان در حوزه براساس حجم آثارشان در این موضوع است. انوری نیز یکی از شاعران برجسته قرن ششم هجری قمری، اگرچه به عنوا...