سماع، اصطلاحی است که از زمان رشد عرفان در ایران در آثار صوفیانه درباره آن سخن گفته شده است.بسیاری از عارفان متشرع یا علاقه چندانی به سماع نشان نداده اند و یا برای آن شرایط سختی قایل شده اند.در مقابل، بسیاری از عارفان نیز سماع را وسیله ای برای جذب واردات قلبی از جانب محبوب دانسته و شرایط آن را ذکر کرده اند.از آغاز تا قرن پنجم(هـ ق) تفکر و رفتار صوفیانه در ذهنیت جامعه ایرانی در حال شکل گیری و نمو...

سرزمین ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی به جهت دارا بودن موقعیت فرهنگی ویژه و سابقه وجود ادیان و فرقه­های مختلف و همجواری با مراکز صوفیانه­ای نظیر خراسان، دارای زمینه­های ذهنی مناسب جهت پذیرش عقاید صوفیانه بود. به علاوه ظهور علمای دینی و فقهای مشهور در طی قرون مذکور در ماوراءالنهر و رابطه نسبتاً خوب صوفیان با آنها و نگرش مثبت تعالیم صوفیان که شامل آراء و عقاید تمام فرق منطقه می­شد، سبب جلب نظر ...

در یک تقسیم بندی نوین، سخن منثور صوفیانه به دو گونه متمکّن و مغلوب تقسیم شده که تنها شباهت این دو گونه کلام، داشتن زمینۀ عرفانی است. قلمرو دانش رسمی و علم اصطلاحی صوفیان که آموختنی و حاصل دانش قراردادی آن ها می باشد، کلام متمکّن و قلمرو تجربه های شهودی و دریافت های درونی که مولود معرفت شخصی و بی خویش نویسی و نگارش خودکار می‎باشد، کلام مغلوب نامیده می شود. شیخ ابوالحسن­خرقانی، عارف آزاد اندیش ایرا...

در ادب روایی، عناصر برجسته ای دیده می شوند که مایه برتری متن های این نوع از ادب از سایر متون به شمار می روند و بررسی آن ها پژوهش مستقلی می طلبند و عنصر «گفتگو» از این مقوله است. این مقوله در زبان قرآن نیز بسیار پر بسامد و شایان توجه بوده و حکایت از آن دارد که قرآن کریم توجه ویژه ای به ابعاد نهفته این عنصر دارد، چه بخش عمده دعوت انبیای الهی به وسیله اسلوب گفتگو طرح و برخی از دستورات الهی نیز در ...

این پایان نامه به بررسی و پژوهش 124 مقاله از 14 شماره پژوهشنامه ادب غنایی چاپ دانشگاه سیستان و بلوچستان پرداخته است.

عرفان وتصوّف از واژگانی هستند که بیان¬گر شیوه ی زاهدانه براساس مبانی شرع جهت رسیدن به حقّ می باشند. برای تصوّف منشأهای زیادی ذکر شده است. اهل تحقیق، آن را برگرفته از تعلیمات اسلام می دانند اگر چه در طول تاریخش داد و ستدهایی با سایر مکاتب فکری و دینی داشته است. موضوع اصلی تصوّف در واقع عشق الهی است و یک سالک برای رسیدن به این مقصد باید مقامات زیادی را طی کند. در مسیر سلوک، واردات زیادی بر قلب سالک ...

مهدی زرقانی از محققان خوش فکر، پر تلاش و نوجویِ نسلی است که نضج تفکراتشان در دو دهۀ اخیر، قوام یافته است که بدلیل حضور در وضعیت گذار و شکل گیری گفتمان های رقیب و موازی- نه فقط مسلط و محکوم- هم از سنت ها و روش های میراثی- ابداعیِ استادان نسل های پیشین (چون شفیعی و پورنامداریان و... ) و تجربه های آنان بهره گرفته اند و هم اقتضائات و دغدغه های جامعه و جهان خود را می شناسند و هم به مخاطب عصری و «ابژه ...

سلسلۀ صوفیانۀ قادری بعد از تأسیس در نیمۀ دوم قرن ششم هجری، از معروف‌ترین طرایق صوفیانه شد و فضای اجتماعیِ بخش قابل‎توجهی از جامعه را تحت‎تأثیر آموزه‌های اجتماعی ـ فرهنگی خود قرار داد. روند رو به‎ گسترش این طریقت در ابعاد اجتماعی، تا قرن نهم هجری در ایران و حتی کشورهایی چون هند ادامه یافت؛ اما، با ترویج مذهب تشیع در ایران روند محوشدن این طریقت از ساختار اجتماعی و فرهنگی رقم خورد. در مقالة حاضر ا...

الف. موضوع و طرح مسئله (اهمیت و موضوع و هدف): تعاریفی که پیرامون اصل ادب ارائه می شود گوناگون است. برخی آن را رفتاری می دانند که در جامعه قابل قبول باشد و برخی دیگر ادب را با احترام گذاشتن به افرادی که از نظر جایگاه اجتماعی، شغلی، اقتصادی، تحصیلی و سن بالاتر باشند مرتبط می دانند. علاوه بر تعاریف مختلف از ادب، افراد مودبانه یا غیرمودبانه بودن رفتار دیگران را به طور متفاوتی ارزیابی می کنند و مبن...