براساس تعالیم اسلامی تزکیه ی نفس، نقش مهمی در نورانیّت قلب، برای دریافت علوم الهی دارد و تنها راه ورود به سطوح بالاتر زندگی معنوی و مشاهده ی معارف الهی است. قرآن کریم مهم ترین شرط ژرفکاوی در متن مقدس قرآن و عبور از لفظ به معنا، و از معنا به حقایق قرآن را، تزکیه ی نفس قرارداده است، تا جایی که معتقد است: فهم عمیق حقایق قرآن در انحصار پاکان است«لَایَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»(واقعه،79). برای تحقق این امر، تبع...

تهذیب نفس یکی از مهم ترین اموری است که در اسلام بر آن تأکید فراوانی شده و از ابعاد گوناگونی موردبحث و بررسی قرارگرفته است. یکی از مهم ترین ابعاد آن که در این پایان نامه بدان اهتمام ورزیده شده است، ضبط و مهار قلب است. مسئله ای که موفقیت در آن تأثیر بسزایی در کنترل اعضا و جوارح و دوری از گناه و پیراستگی از رذایل نفسانی دارد. به نظر می رسد درصد بالایی از رفتارهای انسان ازآنچه شیطان بر قلب او وارد...

پژوهش حاضر به توصیف و تحلیل ساختاری و محتوایی فتوت¬نامه¬ها می¬پردازد. فرضیه پژوهش این است که رساله¬های فتوت از نظر ساختاری دارای الگوی واحدی بوده و از یک طرح اولیه و بنیادین برخوردارند. همچنین از نظر محتوایی فتوت نامه ها در زمره نوع ادبی تعلیمی به شمار می¬روند و آموزه های آن ها را می¬توان در دو بخش حکمت نظری و عملی بررسی نمود. در این گفتار ابتدا به تعریف فتوت و فتوت نامه و سیر تاریخی فتوت پردا...

نظریه های اخلاقی معمولاً به سه گروه نظریه های فضیلت گرایی، نتیجه گرایی و وظیفه گرایی تقسیم می شوند. نظریات اخلاقی اغلب فیلسوفان اسلامی را می توان جزء نظریه های فضیلت گرا دانست. ملاصدرا یکی از بزرگ ترین فیلسوفان اسلامی است، که فلسفه او از جهات مختلف دارای نوآوری است، پس شایسته است که نظریه اخلاقی او به طور منسجم تحقیق و بررسی گردد. این مقاله به این مهم می پردازد. ملاصدرا به عنوان یک فیلسوف فضیلت ...

بررسی برخی از روش های تهذیب نفس از دیدگاه امام خمینی(ره) هدف اصلی این تحقیق است ولی از منابع دیگر مانند قرآن و روایات نیز در تبیین کامل مباحث استفاده می شود. اولین روش مطرح در این زمینه تفکر است؛ تفکر در عظمت خلقت، نعمت های الهی و وظیفه انسان در قبال خدا جایگاه والایی در تعالیم اسلامی داشته و آیات و روایات متعددی بر آثار تربیتی آن تصریح نموده است. این مسأله در دیدگاه امام خمینی(ره) هم مورد توجه...

هدف: «محمدنقیب العطاس» یکی از موافقان و نظریه پردازان ایدۀ اسلامی سازی دانش در نیمۀ دوم قرن بیستم است. هدف این پژوهش، گزارش و ارزیابی فرایند تحقق علوم اجتماعی اسلامی از دیدگاه عطاس است. روش: در گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و در بررسی آن از روش تحلیل فلسفی استفاده شده است. یافته ها:           1. دیدگاه عطاس تنها شامل تهذیب و تکمیل علوم موجود نیست، بلکه در بر دارندۀ دو مرحلۀ تهذیب و تکمیل ع...

برخی از متفکران بزرگ تاریخ، به علّت عمیق بودن و داشتن وجوه و ابعاد مختلفِ شخصیتی، قابل بررسی و تحقیق از جنبه های گوناگون هستند. «حکیم بوعلی سینا» یکی از این نمونه ها است که شخصیت و آثار او، در طول تاریخ، از زوایای گوناگون مورد پژوهش و کندوکاو قرار گرفته است؛ اما یک بُعد ویژه در احوال و آثار ابن سینا وجود دارد که کم تر به آن توجه شده است و آن، نگاه بوعلی به عرفان است. ابن سینا توجه ویژه ای به عرفان...

گستره مباحث فقهی قرآن از زوایای گوناگون مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. توحید مداری، میانه روی در نگاه قانون مدارانه قرآن به هر دو جهان و فراگیر بودن تشریفات قرآن نسبت به همه انسانها در همه اعصار، مهم ترین ویژگی های تشریع قرآن است. قرآن از یک سو با ارایه قوانینی عام و فراگیر، امکان انطباق این اصول با مصداق ها و موضوعهای متحول را در گستره زمان فراهم آورده و نیازهای متغیر را مدّ نظر قرار داده و ا...

اهل سلوک و رهروان وادی حقیقت، رسیدن به قلة رشد و شکوفایی معرفت را «کمال» می نامند. البته مفهوم کمال به تناسب ادراک و استعداد مستعدان و طالبان، متفاوت و به اصطلاحِ اهل فلسفه، مفهومِ ذات مراتب تشکیک است، اما برای رسیدن به نور معرفت و حصول کمال، که نتیجه تهذیب اخلاق و تصفیة باطن و گسیختگی از عالم ظاهر و پیروی از پیران راستین است، باید موانعی که به عنوان پردة شهود و سد تکمیل نفس و یا حجاب حق است، از ...

فلسفه¬ی افلاطون با تمام عظمت و شکوهش برآیند و تلفیق اندیشه¬ی مردان بزرگی است که قبل از او، در رأس تمام متفکران یونان باستان قرار داشتند. فیثاغورس، هراکلیتوس، پارمنیدس و سقراط، چهارفیلسوف بزرگی هستند که افلاطون با دریافت و پرورش اندیشه آنها فلسفه جاودانی خود را صورت بخشیده است. البته وی در خصوص منابع فکری خود سکوت اختیار کرده و چیزی نمی گوید، ولی با کمی تأمل در آثارش می توان جلوه¬ی افکار اسلافش...