پژوهش حاضر بر آن است که علل و عوامل تغییر و دگرگونی عظیم الهۀ باستانی آب را مورد بررسی قرار دهد. در عصر ماقبل تاریخ، بر اثر پدیدة وام‌گیریِ اسطوره، باورها و آیین‌های مربوط به الهه آب به ماوراءالنهر کشیده شده است. هم‌زمان با شکل‌گیری نهایی داستان‌های حماسی در ایران این الهه علاوه بر تحولات اجتناب ناپذیر اساطیری در جریان تلفیق و هماهنگی با الگوهای مردسالارانة قبایل هندوایرانی کهن و تطبیق با سنت‌ها...

فردوسی در شاهنامه برای بیان افکار و اندیشه‏هایش نیروی تخیّل را به‏کار می‏گیرد و گونه‏های مختلف خیال در تصویرپردازی‏های او بازتابی هنرمندانه می‏یابد. او از کنایه که یکی از طبیعی‏ترین راه‏های بیان و قوی‏ترین راه القای معانی است در مقایسه با دیگر صورخیال بیش‏ترین بهره را می‏گیرد. این مقاله، پژوهشی است در مورد جمع‏آوری و تنظیم کنایه‏های موجود در بخش تاریخی شاهنامه که همراه شاهدمثال ارائه شده است. حا...

الگوی تصویر‌شدة پوشش زنان در دورة تیموری و صفوی از دیدگاه هنرمند آن زمان در تصاویر برجای‌مانده از شاهنامة بایسنقری و شاه‌طهماسبی انعکاس یافته است. مطالعة منابع مکتوب تاریخی و مقایسة تطبیقی نگاره‏های دو شاهنامة یاد‌شده، نوشتاری به شیوة تحلیلی‌ـ تطبیقی را ارائه می‏دهد که در مسیر خویش به ابهامات زیر پاسخ می‏گوید؛ پوشش زنان تصویر‌شده در دو شاهنامة یاد‌شده از چه وجوهی قابلیت انطباق دارند؟ تزیین در پ...

 دست‌نویس مصوّر شاهنامه، موسوم به شاهنامۀکوچک دوم، نسخه‌ای، پراکنده و ناقص از شاهنامۀ فردوسی است که بر اساس برگ‌های مصوّر موجود ازآن و نیز 3 دست‌نویس مشابه دیگر به سدۀ 8 هجری قمری و کتابت در بغداد منسوب شده است؛ و بر همین اساس به عنوان اولین دست‌نویس مصوّر شاهنامه تا به امروز محسوب می‌شود. از این دست‌نویس 285 برگ در قالب میکروفیلم موجود بوده که متشکل از51 برگ مصوّر و 234 برگ غیر مصوّر است. مطابق باز...

ارتباط از مهم ترین فعالیّت ها و دستاوردهای بشر است و در معنای ساده، انتقال پیام می باشد که خود دارای مراحل و سطوح مختلف و ابزارهای گوناگون است. به طور کلی ارتباط در دو نوع کلامی و غیرکلامی صورت می گیرد که این دو مکمل و لازم و ملزوم هم هستند. بهره گیری از ارتباط غیرکلامی همواره نزد شاعران و ادیبان بزرگ شناخته شده بوده است زیرا هریک از این ها بدون دیگری نمی تواند تأثیر لازم را داشته باشد. حکیم ط...

نویسندگان بسیاری از اشعار شاهنامه فردوسی در آثار خود استفاده نموده اند. از جمله این آثار عبارتند از : راحه الصدور، سندبادنامه ، ترجمه تاریخ یمینی ، تاریخ جهانگشای ، مرزبان نامه ، تاریخ وصاف الحضره ، جامع التواریخ و تاریخ گزیده . چگونگی ارتباط اشعار فردوسی با متن نثر و مفاهیم آن در این پایان نامه مورد بررسی قرار می گیرد.

در فایل اصل مقاله موجود است.

پژوهشگران درباره مأخذ یا مآخذ فردوسی در نظم شاهنامه، نظرات گوناگونی را مطرح کرده اند. عدّه ای از آنها برآنند که فردوسی از منابع کتبی و شفاهی بهره برده است؛ افرادی تنها شاهنامه ابومنصوری را منبع فردوسی می دانند و عدّه ای فردوسی را وارث سنّت نقّالی و شفاهی گذشته قلمداد می کنند و اشاره به دهقان و موبدان زرتشتی در شاهنامه را نشانه ارتباط فردوسی با این گروه می دانند. با دقّت در شاهنامه، می توان به این نک...

شاهنامه فردوسی طی هزار سال که از خلق و شکل گیری آن می گذرد مورد توجه محققین و اندیشمندان متعددی واقع شده ، اما هر یک از آنان از بعدی خاص به این شاهکار عظیم نگریسته اند که این خود می تواند دلیلی بر عمق و گستردگی این اثر فناناپذیر باشد. آنچه دراین رساله مبنای تحقیق واقع شده کاربرد ابعاد و عناصر تجسمی توسط این حماسه سرای بزرگ ایرانی است عناصری که بدون تردید نقش تعیین کننده ای در شکل گیری این اثر د...

منظومه هایی که پس از شاهنامه و غالباً به پیروی از آن، در زمینه های پهلوانی، دینی و تاریخی به نظم درآمده اند، از مآخذی هستند که کمتر مورد توجّه فردوسی شناسان است. حال آنکه سَرایندگانِ بیشترِ این آثار افزون بر تأثّرات فراوان زبانی، ادبی و اندیشگی از شاهنامه، به صورتهای گوناگون از فردوسی و شاهنامه نام برده اند که گردآوری و بررسی مجموع این اشارات نکته های تازه و درخور بحثی درباره سرگذشت حکیم توس و نظم شا...