این پژوهش به بررسی چگونگی تاثیر اعتقادات شیعی بر هنر و معماری مازندران با تاکید بر برج های آرامگاهی این منطقه تا انتهای دوره قاجار می پردازد. روش گردآوری اطلاعات، تلفیقی از شیوه کتابخانه ای و میدانی بوده و از عکاسی و نویسه برداری برای این کار استفاده شده است. تعداد نمونه هایی که بصورت میدانی مورد بررسی قرار گرفته اند، 290 مورد بود که از میان آنها، 10 مورد بعنوان نمونه های دارای ارزش های فرهنگی و زیبایی شناسانه معرفی شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد اندیشه های مذهبی تشیع، تاثیری عمیق هم در صورت و هم در باطن آثار و بناهای مورد پژوهش داشته است. این تأثیر به دو صورت در آفریده های مردمی بومی منطقه تأثیر گذاشته است که عبارتند از نقش آفرینندگی در ایجاد و تغییر کاربری بنا ها و دیگری الهام بخشی در مضامین مورد استفاده به جهت آذین گری بنا ها و آثار مرتبط. بعلت فرسایش ناشی از شرایط آب و هوایی و نیز صدمات ناشی از سرقت های سودجویان، آثار باقی مانده اندک و مخدوش می باشند که می باید اقدامات علمی جهت نگهداری از این گنجینه ها صورت پذیرد. فصول مختلف این پژوهش، به بررسی مختصر تاریخ و جغرافیای مازندران، مختصر تاریخ سیاسی تشیع در تبرستان، نمادهای مذهبی تشیع، اعداد و اشکال مقدس، رنگ ها و نمودهای قرآنی آنها، ساختار فیزیکی برج ها، مواد و مصالح، پیشینه برج سازی، و در نهایت بررسی و ارائه اسناد بدست آمده در جریان پیگیری فرضیه های پژوهش در قالب تصاویر می پردازد.

نقوش حیوانی در تزئینات وابسته به معماری منطقه کرمان از صفویان تا پایان قاجاریان دارای غنای تصویری بسیار بالایی بوده و از ساختار ویژه ای در طراحی تبعیت می کنند . به نظر می رسد این نقوش در این بناها بیشتر با جنبه تزئینی بکار رفته باشند . تلفیق نقوش حیوانی و گیاهی چنان زیبایی را بوجود آورده است که بررسی چگونگی دستیابی به این درجه از زیبایی در تزئینات امری است که مورد توجه قرار می گیرد . نتایج بدست آمده حاکی از آن است که در تزئینات هر دو جنبه تزئینی و نمادین مورد توجه بوده است به این صورت که جنبه تزئینی نقوش در اولویت اول و جنبه نمادین آنها در اولویت دوم قرار می گیرد و نقش پرنده از نقوشی است که به دلیل تقدس آن در این تزئینات بسیار استفاده شده است و همچنین نمی توان گفت نقوش حیوانی بر اساس هندسه زیر بنایی از پیش تعیین شده توسط هنرمند ترسیم شده بلکه هنرمند نقشبند در این نقوش به دنبال توازن چشمی در قاب کلی تصویر بوده است . روش انجام این تحقیق توصیفی و جمع آوری اطلاعات و تحلیل آن به شیوه استقرایی می باشد که با ابزاری از قبیل مشاهده ، تصویر برداری ، مقالات ، کتابها ، مصاحبه و غیره به گردآوری اطلاعات می پردازد . واژگان کلیدی : معماری ، تزئینات ، نقوش حیوانی ، ساختار ، کرمان ، صفویان ، قاجاریان

پژوهش حاضر در پی شناسایی مبانی نظری رنگ ها در فرهنگ جهان اسلام و بازتاب آن در هنر نگارگری ایرانی بوده است. به همین منظور در این پژوهش ضمن بررسی نظریه های علمی، عرفانی و کاربردی رنگ ها به ریشه یابی این نظریه ها پرداخته و سرچشمه مفاهیم رنگ ها شناسایی و معرفی شده است. در این پژوهش نگارگری ایرانی و کار برد نظریه های رنگ در این رشته از هنر اسلامی فقط جنبه مصداقی داشته است. اثبات این فرضیه که مبانی نظری رنگ ها از طبیعت و تجربه های حسی انسان سر چشمه می گیرد، اساس این پژوهش بوده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای بوده و در طی آن این نتیجه حاصل شد که نظریه های رنگ شناسی در فرهنگ اسلامی ریشه در باورهای پیش از اسلام داشته و سرچشمه آن به قدیمی ترین معارف بشری باز می گردد. در نهایت از آنجا که تمامی این نظریه ها به شناخت بنیادین انسان از رنگ ها و تجربه های حسی انسان در طبیعت باز می گردد، اثبات شد که مبانی نظری رنگ ها در تمامی حوزه ها و از جمله نگارگری ایرانی نتیجه تجربه حسی انسان از رنگ ها در طبیعت مخلوق خداوند سبحان است.

چکیده یکی از مهم ترین و مفیدترین فنون ادبی که شعر شاعر را در جایگاه والا قرار می دهد و ذهن خواننده را به خود جذب می کند، تصویرگری در شعر است که از مهمترین عناصر زیبایی شناسی در خلاقیت هنری است، به طوری که در شعر هر شاعر که تراووش و خودآرایی کرده، اهمیت و ارزش معنایی شعر را رسانده است. تصاویر داستان های مثنوی در میان منظومه های فارسی بی نظیر و به وسعت هستی است که پس از هشت قرن از تنوع، حرکت و حیات برخوردار است و ذهن و خیال هیچ شاعر، قادر به ساخت تصاویر زیبا و بی نظیر مولوی نیست و در واقع نشان دهنده ی این حقیقت است که او یک شاعر هنرمند است. مولوی از جنبه های مختلفِ تصویرگری شعر بهره برده است و از عناصر تصویرسازی چون رنگ، شکل و حرکت در هماهنگ ساختن و تناسب بیشتر بخشیدن به اجزای تصاویر استفاده کرده است. همچنین مولوی، مواد سازنده تصاویر یعنی تشبیه، استعاره و تمثیل را برای عینی و ملموس کردن اندیشه های ماورایی و مفاهیم غیبی بکار برده است به طوری که این مفاهیم با بکارگیری هنرمندانه ی این عناصر حتی برای خواننده ی عادی نیز قابل فهم و درک شده است. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است با رویکرد به اصول تصویرسازی و مواد سازنده ی تصاویر که برداشتی دیگر و خوانشی نو از این اثر را نشان داد. کلید واژه ها: تصویر، خیال،شعر، مولوی، مثنوی.

خط کوفی درطلیعه ظهور اسلام ، در تمام قلمرو جهان اسلام گسترش و رواج پیدا کرد ، بواسطه اهمیت کتابت و ارزش قلم در اسلام ، همچنین ضرورت نشر قرآن ، شرایطی بوجود آمد که هنر خوشنویسی ، به سرعت به یکی از نشانه ها و شاخصه های هنری اسلام تبدیل شد ودیری نپایید این هنر، با قابلیت انعطاف پذیری وشکل پذیری اش، در تمام ابعاد زندگی مسلمانان به ویژه درمعماری ،ظروف سفالی ،اشیاءفلزی ، پارچه ها وغیره به نحوی ازانحاء گسترش پیدا کرد.از این میان، معماری مناسب ترین وفراگیر ترین عرصه رشد و شکوفایی این هنر گردید.خط کوفی در قالب کتیبه ها ، به معماری هویت جدیدی بخشید وتبدیل به یک عنصر حیاتی در فضاهای مذهبی شد. این خط تقریبا تا قرن پنجم بطور مداوم در همه هنرها مورد استفاده قرار گرفت اما بعد از آن با ظهور اقلام سته ورواج خط نسخ ، استفاده از خط کوفی محدود به معماری شد . در همه این ادوار،رسم الخط مشخصی برای آموزش خط کوفی وجود نداشت ، لذا هنرمندان ، کاتبان وکتیبه نویسان، بنا به ذوق فردی اشان این خط را می نوشتند ، این امر موجب پدید آمدن نمونه ها و شیوه های مختلفی در خط کوفی گردید.از میان این خطوط مختلف،خط کوفی معقلی و خط بنایی ، توسط ایرانیان، توانست هماهنگی کاملی با معماری بر قرار کند.یعنی حرف الف با کوچکترین واحد معماری،آجر، انطباق کامل پیدا کردومبنای هندسه یک آجر با حرف الف یکسان در نظر گرفته شد، این امر خط را از محدوده تعریف شده کتیبه ها به بیرون سوق داد، در نتیجه هنرمندان و معماران توانستند سرتا پای فضاهای معماری اسلامی را با نوشته های قرانی و دینی بپوشانند. کتیبه های باقی مانده از این دوران؛ قابلیت ، پختگی وتنوع خطوط مختلف کوفی در معماری ایران را نشان می دهند .این رساله به روش توصیفی وتحلیلی، ساختار وقابلیت های ویژه خط کوفی را در دوره های سلجوقی تا دوره صفویه ، بر اساس کتیبه ها ی باقی مانده مورد ارزیابی قرار می دهد و به وجوه ممتاز وبرتر خط کوفی می پردازد .

این تحقق پس از شناساندن نظامی و سبک و شیوه ی شاعری او ، به بحث پیرامون زبان نمایشی پرداخته، اهمیت زبان نمایشی او را مطرح کرده و چرایی و چگونگی وجود زبان نمایشی را در منظومه های داستانی وی ، مورد مداقه قرار داده است. انواع وکارکردهای زبان نمایشی نظامی و تبیین آنها در پنج گنج او در پی آمده است . هدف از انجام این تحقیق شناسایی ظرفیت های پنج گنج نظامی از نظر زبان نمایشی بود تا بر اساس قابلیت های ادب کهن ایران بیش از پیش روشن گردیده ، مورد استفاده نمایش نامه نویسان معاصر قرار گیرد. روش انجام تحقیق ، کتابخانه ای بود واز روشها و خوانش وشناسه برداری برای کتابها ومقاله های مرتبط با موضوع استفاده شده است. با توجه به اینکه ادبیات کلاسیک ایران پیش از این نیز از نظر جنبه های نمایشی مورد توجه صاحب نظران قرار گرفته ، در این تحقیق انواع زبان نمایشی و کارکرد های آن در پنج گنج نظامی تحلیل و استخراج شد. مهمترین نتایج تحقیق عبارتند از: 1- توجه به ادبیات کهن ایران و شناخت یکی از مهمتری ارکان آن 2- شناخت توان مندی های منظومه های نظامی از نظر زبان نمایشی 3- تحلیل منظومه های نظامی از نظر زبان نمایشی.

تقویم ایرانی علاوه بر بنیان های محکم علمی ، از بی نظیر ترین صورت های هنری نیز برخوردار است. بازتاب این تصویر گری را درگستره هنر ایران در آثار مختلف، می توان دید. تحلیل حاضر به بررسی تغییر و تحول تقویم (گاه شمار ) و نمود های تقویمی در هنر ایران، از کهن ترین ایام تا عصر حاضر پرداخته است . روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی - تطبیقی و از طریق مطالعه ی کتابخانه ای و به روش فیش برداری است. همین طور از طریق میدانی به بررسی نمونه های تقویمی موجود در کتابخانه ها و موزه ها پرداخته است. بر این اساس نمودهای تقویمی از دوره ی پیش از ایلام تا دوره ی ساسانی ، به خوبی درآثار هنری ظاهر شده اند، این صورت ها در دوره ی اسلامی بر روی آثار هنری ،تقویم ها و متون نجومی دیده می شود. تقویم های رقومی دوره ی اسلامی ، همان ساختار زیج های کهن را دارند ، که از دوره ی هخامنشی شناخته شده بودند . از همین دوران (دوره ی هخامنشی) تأثیرات طالع بینی را در رواج گاه شماری نباید نا دیده گرفت ، عنصری که به شکل ویژه ای در تقویم های دوره ی اسلامی آمده است.

باغ ایرانی پدیده ای است که وجوه گوناگون آن در عرصه فرهنگ و تمدن ایران زمین متجلی شده است، اما تحقیق و تفحص پیرامون آن اغلب از زاویه نگاه مستشرقین صورت گرفته است. از آنجا که این اثر هنری تاکنون از منظر هنرهای محیطی مورد بررسی قرار نگرفته است، در پایان نامه حاضر پیرامون ارتباط باغ ایرانی و هویت ایرانی (متشکل از سه مولفه اصلی فرهنگ، تمدن و دین) مباحثی را مطرح کرده ایم و در کنار آن با توصیف ویژگی های ساختاری و نمادین باغ ایرانی (به ویژه باغ های شاخص شهر شیراز)، وجوه اشتراک و افتراق باغ ایرانی و هنر محیطی را بیان کرده ایم. بعد از بررسی های انجام شده در این پژوهش، به این نتیجه دست یافتیم که باغ ایرانی، نمونه والایی از هنرهای محیطی ایران است و میان باغ ایرانی و هویت ایرانی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. همچنین بر مبنای دیدگاه های هنری و منظره پردازی، پدیده ای به نام باغ ایرانی دارای تعریف خاص است.

چکیده: نقد تکوینی ، که در آن به نحوه شکل گیری و خلق اثر هنری پرداخته می شود ، یکی از جدید ترین شیوه های نقد است که از دهه 1970 م ، ابتدا در بررسی متون ادبی و پس از آن در عرصه های دیگر و رشته های هنری نیز مورد استفاده قرار گرفته اما هنوز در نقد عکس از آن استفاده نشده است. در این تحقیق ، امکان کاربرد نقد تکوینی در عکاسی مورد بررسی قرار گرفته است . برای این منظور، ابتدا این شیوه نقد و روش انجام آن بررسی شده و پس از آن معادل عناصر اصلی این روش نقد ، یعنی پیش متن ، پیرامتن ، پیشامتن ، متن نهایی و فرامتن ، با نگاهی به تحقیقات پیشین در زمینه ادبیات و هنرهای تجسّمی ، در عکاسی ، تعیین و روش کاربرد عملی نقد تکوینی در عکاسی طراحی و تبیین شده است. در مرحله دوم تحقیق نیز آثاری منتخب از عکاسان معاصر ایران در شاخه های گوناگون ، با روش نقد تکوینی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . مهم ترین نتایج این پژوهش در دو دسته ارائه شده است ، اول : شناسایی و طبقه بندی گونه های مختلف پیشامتن ها در عکاسی ، مانند فیلم ، فایل عکس دیجیتال ، چاپ های آزمایشی و صفحات کنتاکت و شناخت ویژگی های آن ها در انواع عکاسی واقع گرا و واقع گریز و روش تحلیل تغییرات پیشامتنی ؛ دوم : سبک شناسی روش خلق عکاسان منتخب و نشان دادن تأثیرات پیرامتن های گوناگون بر سیر خلق عکس های منتخب از میان آثار آن ها و تعیین سودمندی های کاربرد نقد تکوینی در عکاسی . کلید واژه ها : نقد هنری ، عکاسی ، نقد تکوینی ، نقد عکس ، عکاسی ایران ، پیشامتن ، فرایند خلق .

ایران سرزمین تمدن های بزرگی است که تاریخ و هویت بشری را شکل و قوام بخشیده اند و جزو میراث جهانی محسوب می شوند.به همین دلیل،شناسایی این تمدن های بزرگ نه فقط برای ایرانیان،که برای جهانیان مهم است.محوطه های باستانی حسنلو، زیویه،شهداد، مارلیک، سیلک، شهر سوخته ،گیان و اسماعیل آباد جدیدا جیرفت نمایانگر بخشی از این میراث بزرگ است. اگر چه اختلافات بسیار زیاد محیط زیستی موجود در فلات ایران یکی از علل تقویت تبادل کالا و خدمات بین مردمی است که در این مناطق زندگی می کرده اند با این وجود امکان تبادل مازاد محصول تولیدات یکی از مهمترین دلایل ایجاد،نگهداری،استحکام و تثبیت استقرارگاهها و ایجاد مشاغل است،که نخستین نشانه های آن در دوان نوسنگی دیده شده و بنابراین اتفاقی نیست که در هزاره های پنجم ق م،فلات ایران توسط جوامع روستایی و استقرار گاههای فراوان پیش از تاریخی اشغال شده بود.تبادلات میان جوامع تنها به کالاهای مادی ختم نمی شده،بلکه مقولات مهم تفکری و ایدئولوژیک و مذهبی را نیز در بر می گرفته است.به این ترتیب دیده می شود که در بسیاری از این استقرارگاهها،نه تنها ابزار کارها به هم شبیه است بلکه بسیاری از اشیایی که با مسایل و نکات اجتماعی و انجام مراسم مذهبی و ایدئولوژیک مرتبط بوده اند نیز شباهت حیرت انگیزی به یکدیگر دارند. ظرفهای«سبک میان فرهنگی»در مناطق مختلف و گسترده ای چون میان رودان شمالی،جنوبی،جزایر و سواحل خلیج فارس،فلات ایران،آسیای مرکزی و حتی دشت سند پیدا شد با خصوصیات مشترکی که وجود صحنه هایی از نبرد بین گربه سانان،نقوش مارها،پرندگان و جانوران افسانه ای از آن جمله می باشد ،این نوع تزیینات که روی اشیای دیگری مانند بزک دانها نیز وجود داشت به نام« سبک میان فرهنگی» نامیده شده اند،زیرا مجموعه ای از اشکال رایج در فرهنگهای گوناگون و واحدهای جغرافیایی مختلفی است که همگی با هم در یک جا جمع شده اند.در ابتدا تقریبا مانند همیشه،تصور می شد که محل اصلی ساخت و تولید این اشیا و نقوش-و این فرهنگ-میان رودان بوده،اما بعدها با پیدا شدن کارگاه ساخت برخی از این اشیا در تپه یحیی و سپس در شهداد و اخیرا در جیرفت،جایی که صدها و صدها شیئ با این سبک پیدا شده،به روشنی نشان داد که محل، منشا و اصل این سبک هنری و صنعتی در میان رودان نبوده،بلکه دقیقا در جنوب شرقی ایران بوده است.اشیای متعلق به «سبک میان فرهنگی» شامل سلسله اشیای بسیار لوکسی بوده که خواهان فراوانی در بین طبقات بالای اجتماع داشته است و بنابراین پیدایش آنها در مناطق وسیعی با فرهنگ های متفاوتی نشان دهنده اهمیت وجود آن ها در طبقات خاص اجتماعی بوده که خود دلیل روشنی بر وجود تبادلات بازرگانی وسیع و سازماندهی شده ای در این دوران بوده است.نکته قابل توجه دیگر آن است که نقوش حک شده روی این اشیا می توانسته اند دارای ارزش های آیینی نیز باشند که این عامل نیز به نوبه خود می توانسته یکی از علل توزیع و گسترش بسیار آنها بوده باشد. جداسازی و اختلاف در تولید کالا ابزار در داخل هر جامعه یکی از نتایج تقسیم کار در میان مردم ساکنان همان جامعه بوده است . کنترل وسیع منابع طبیعی نه تنها باعث تضمین نظم اجتماعی و حقوق فردی که به تامین بخشی از غذای مورد نیاز یک ساله شخص منجر می شده ،بلکه انگیزه ای برای غنا بخشیدن به دیدگاه های ایدئولوژیک وآیینی نیز به شمار می رفته است. متون سومری دوره اول سلسله های قدیم به برخی فعالیتهای تجاری در فاصله های دور اشاره دارند و نقش اصلی و مهم سازماندهی جابه جایی تولیدات کشاورزی و سایر محصولات و منابع طبیعی بین جوامع فلات ایران و سومر را به معابد و کاخ ها منسوب می کنند. پیدایی و کشف تمدن های بزرگ میان رودان در سده های هجدهم و نوزدهم میلادی باستان شناسان آن زمان را به این فکر انداخت که منطقه میان رودان ،سرزمین مادری مهد تمدن جهانی است که با دوره بسیار درخشان سومری آغاز شده است.اصرار در درستی این نظریه تا آنجا پیش رفت که این تصور پیش آمد که شهرنشینی پدیده ای است که منحصرا به وجود رودخانه های بزرگ و سرزمین های رسوبی وابسته است و تنها دو منطقه میان رودان و دشت سند این مزیت را داشته اند و به این ترتیب پیدایش هر گونه تمدن و فرهنگ در سرزمین های فاقد این امکانات تصادفی بوده است؛اما طبق کشفیات بعدی باستان شناسی اگر چه سرزمین های رسوبی و سیلابی میانرودان، محل ایجاد نخستین و شاید بزرگترین شهرهای اولیه بوده اند، از سویی دیگر آنچه در سرزمین های شرقی و بدون آب و علف پیدا شده نه تنها نتیجه فکر و ساخت سومریان وبازماندگان آنان نبوده،بلکه حتی این امکان نیز وجود دارد که میانرودانی ها وارد کننده مواد اولیه و فناوری از سرزمین های دوردست تری چون آسیای مرکزی و حوزه جنوب شرقی ایران بوده اند.

چکیده: هدف رساله حاضر ریشه یابی عوامل موثر بر انسان نگاری در نقاشی مکتب اصفهان بوده، شرایطی را که موجب بوجود آمدن این نوع نگرش به انسان در نقاشی شده مورد ارزیابی قرار می دهد. ضرورتهای سیاسی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی موجب شد که در نگارگری دوره شاه عباس اول به تصویر انسان بیشتر توجه شود و انسان محور و مرکز نقاشی قرار گیرد. این ضرورتها ناشی از تحولاتی بود که در آن دوره بواسطه ارتباطات این حکومت در داخل و خارج کشور پدید آمد. فرض تحقیق بر این استوار است که بر نگارگری ایران اصولی حاکم بود که از مبانی فکری ایرانی-اسلامی نشأت می گرفت، اما تحولات دوره شاه عباس تأثیر خود را بر روند تصویرگری انسان گذاشته و از این زمان به بعد تغییرات بیشتر خود را نمایان ساخته است، لذا ضروری است که دامنه آن در نقاشی این دوره شناخته شود. این تحقیق به دنبال پاسخ به این سئوال است که ریشه های عوامل موثر بر انسان نگاری در نقاشی مکتب اصفهان کدامست؟ نتایج تحقیق بیانگر آن است که عواملی چون تغییر در ساختار قدرت، مذهب، حامیان نگارگری، تجارت، حضور فرهنگهای مختلف و همچنین حضور نقاشی و نقاشان غیر ایرانی در نگرش جامعه و هنرمندان آن دوره تأثیر داشته است، به طوری که به ویژگی های نوینی در نقاشی مکتب اصفهان منجر شده است. روش تحقیق در این رساله با توجه به ماهیت تاریخی آن از یک سو و نیاز به تبیین آثار از سوی دیگر توصیفی – تحلیلی بوده و با استدلال استقرایی به جمع آوری اطلاعات مربوط به نگارگری این عصر پرداخته شده است، بر این اساس گردآوری مطالب به شیوه اسنادی (کتابخانه ای) صورت گرفته است.

مطالع? تحلیلی یکی از روش های علمی و هدفمند پژوهش و تحقیق دربار? پدیده هاست. مطالعه درباره قصه های قرآن و بررسی تحلیلی جنبه های دراماتیک آنها امکانی فراهم می آورد تا از قابلیت های گسترد? دینی، فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی قصه ها در راستای انسان سازی که هدف نهایی تعلیم و تربیت الهی است استفاده شود. روش این تحقیق پژوهشی، توصیفی- تحلیلی بوده و با بررسی اسناد و مدارک موجود از طریق کتابخانه ای و بر مبنای تحقیق کیفی و تحلیل متون انجام یافته است. مطالع? تحلیلی جنبه های دراماتیک در قصه های قرآن از سه بخش تشکیل شده است:1. مطالع? تحلیلی به عنوان ابزار و روش کار. 2.ساختار دراماتیک بعنوان عناصر تکنیکی و فنی پژوهش. 3. قصه های قرآن بعنوان منبع مورد تحقیق که باید پرسش های اساسی پژوهش یعنی قابلیت تبدیل شدن قصه ها به نمایشنامه با توجه به داشتن عناصر درام، وجوه شخصیت پردازی، گفتگو و فضای صحنه ای را پاسخگو باشد. مهمترین نتایج حاصل از بررسی و مطالعه عناصر دراماتیک و انطباق آن با قصه های قرآنی عبارتند از: 1. قصه های قرآن با توجه به ظرفیت های دراماتیک موجود در آن قابلیت تبدیل شدن به نمایشنامه را در کامل ترین شکل خود داراست. 2. عناصر موجود در قصه های قرآن مثل شخصیت پردازی، گفتگو(دیالوگ)، فضا سازی و صحنه سازی و عناصر دراماتیک امکان اجرایی در تئاتر را دارند. 3. قصه هایی چون یوسف، ابراهیم، آدم و حوا، اصحاب کهف و ... قابلیت بیشتری برای تبدیل شدن به نمایشنامه را دارند. 4. شخصیت پردازی، گفتگو، پیرنگ داستانی، تعلیق، گره گشایی وفضای نمایشی در قصه های قرآنی به وضوح دیده می شود. با بازگشت به فرهنگ قرآن و با پژوهشهای اساسی و بنیادین در حوز? ادبیات نمایشی و کارکردهای این هنر در قصه های قرآن و سایر منابع دینی، ملی و تاریخی در جهان درام دارای نشانه و جایگاهی در خور تحسین خواهیم بود.در بررسی و تحلیل 34 قص? قرآنی کم و بیش با وجوه ساختاری این قصه ها و کارکردهای دراماتیک آن ها آشنا شدیم. شخصیت و شخصیت پردازی، کنش، قهرمان پروری، گفتگوی نمایشی، تحول شخصیت ها، کشمکش، فضای نمایشی، گره افکنی، بحران و تعلیق را در قصه های مورد نظر بررسی کرده و به این نتیجه رسیدیم که قصه های قرآن از جنبه های دراماتیکی برخوردار هستند. این وجوه نمایشی در بعضی از قصه ها از درصد بالایی برخوردار است و در بعضی قصه های دیگر کمرنگ تر به نظر می رسد.

سهم بالای تجارت فرش دستباف ایران در درآمد غیر نفتی کشور، و روند رو به کاهش سهم جهانی کشور ایران در این تجارت، باعث شد تا رویکردی علمی به دلایل این افت و کاهش سهم داشته باشیم. دلایل متنوعی برای کاهش و رکود بازار تجارت جهانی فرش وجود دارد که برخی از آنها برای تمامی صادرکنندگان فرش در دنیا مشترک بوده، ولی برخی دیگر از این عوامل، مختص شرایط تولید و صادرات در ایران می باشد. از میان تمام عوامل تاثیر گذار در روند این کاهش، در این رساله، عاملِ ابزار فناوری اطلاعات و تاثیرات آن در روند تجارت فرش دستباف ایران، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این رساله نشان داد که ابزار فناوری اطلاعات برای حوزه فرش دستباف ایران می تواند مفید باشد. اگر چه ساختار کلی فرش دستباف ایران به شکلی است که در زمان خرید می بایست فرش لمس شده و از نزدیک بررسی شود، ولی با تدبیر در طراحی وب سایت ها و اعتماد سازی بوسیله استاندارد کردن مشخصات تولیدی فرش و ایجاد مارک و برند، تا حدودی این کمبود نیز برطرف می شود. نتایج نشان داد که اگرچه تجار و عوامل فروش، به ابزار فناوری اطلاعات مانند داشتن وب سایت، اعتقاد دارند ولی به شکل عملی از این ابزار در راستای تجارت و تعامل با مشتریان استفاده نمی کنند و در مقابل، دیگر کشورهای رقیب ایران، وضعیت بهتری نسبت به بهره مندی از این ابزار را دارند. نوع این رساله با توجه به اهداف در نظر گرفته شده، توسعه ای – کاربردی است و از نظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی که با تجزیه و تحلیل اطلاعات کمی و کیفی در روند رساله همراه بوده است. جمع آوری اطلاعات به شکل کتابخانه ای و میدانی بوده و از ابزار اینترنت، فیش و پرسش نامه برای تکمیل اطلاعات استفاده شده است

یافته های حاصل از بررسی ها، در جهت اثبات فرضیه های تحقیق مورد استفاده قرار گرفت، هنردرمانی در راستای شناخت و درک صحیح از ناروانی های گفتار می تواند به کودک کمک شایانی نماید. بر این اساس، با استفاده از تمرین های هنردرمانی می توان از آن جهت تشخیص و در برخی موارد مداوای این گونه مشکلات استفاده نمود. طبق تعریف انجمن بریتانیایی هنردرمانگرها، در هنردرمانی هنردرمانگر اساساً انتظار خلق یک اثر زیبا در کار هنری درمانجو را ندارد بلکه صرفا به عنوان یک ابزار شناسایی در بهبود مشکلات مراجعین به هنردرمانگر است. که باعث کاهش فشارهای روانی در فرد بیمار می شود، چنانکه سرکوب احساسات قوی (دراختلالات گفتاری) می تواند به ایجاد استرس منتهی شود و این استرس قادر است علائم بیماری را تشدید کند. در این موارد شخص قادر به بازگو کردن مشکلات خود نیست، استفاده از هنردرمانی می تواند در راستای کاهش استرس ناشی از جلسات مشاوره و رسیدن به یک فضای امن و شخصی مورد استفاده قرار بگیرد. هنردرمانی بر روی کودکان، نوعاً هنر به عنوان درمان استفاده می شود، چون کودکان اغلب توانایی آشکار کردن ضمیر ناخودآگاه خود از طریق کلمات را ندارند. استفاده از هنردرمانی برای کودکان فوائد بسیاری دارد از جمله این که کودک اجازه می یابد احساسات خود را بیان کرده و به اشتراک بگذارد و از این طریق، روش جدید فکر کردن و ارتباط با دنیای اطرافش را یاد بگیرد. استفاده از هنردرمانی با تأکید بر هنرهای تجسمی به شاخه نقاشی درمانی ختم می شود. هدف نقاشی درمانی فراهم آوردن فرصتی برای افراد بود تا از طریق رنگ ها و خطوط احساسات، عواطف، نیازها و حتی دانسته های خود را آزادانه و به نحوی که مایل اند بیان کنند. به طوری که کودکان با استفاده از نقاشی درمانی آمادگی خود را جهت شرکت در دوره های گفتاردرمانی را کسب می کنند. چنانکه بیشتر روانشناسان معتقدند هیچ تحلیلی به طور کامل نمی تواند همانند تفسیر تصاویر و نقاشی ها، قضاوت فکری و خصوصیات روحی افراد را نمایان کند. تمرین های گفتاردرمانی صرفاً شامل تشخیص ناهنجاری و آموزش مهارت های جدید گفتاری است. استفاده از این تکنیک های گفتاری در دراز مدت کودکان را از رسیدن به هدف درمانی دور می نماید. هنرهای تجسمی مانند نقاشی می تواند در روند بهبود بیماری بسیار تأثیر گذار باشد. به طور مثال ویدئو درمانی این گونه تعریف می شود؛ ویدئو درمانی هرگونه اقدامی است که با استفاده از تصاویر، عکس ها و ویدئوها یک هدف درمانی را دنبال می کند تا بدین طریق بیمار به خودآگاهی برسد. همچنین در قصه درمانی نیز از همین رویکرد استفاده می شود. داستان های درمانی، موقعیت های مشابه همان آسیب را توصیف می کنند و فضایی را فراهم می آورند تا فرد به راحتی احساسات خود را بازگو کند. این برخورد در تئاتر درمانی به اوج خود می رسد، عمل در نمایش درمانی به معنای تجسم بخشیدن به ذهنیات مراجع درمان پذیر از طریق حرکت های نمایشی است. بازسازی و قرارگرفتن در مرحله آزمون و خطا از جمله مهم ترین عناصر تخلیه کنند? انسان در تئاتر است. به طوری که فرد فرصت می یابد به واسطه نمایشی بودن تمامی صحنه ها، بارها و بارها مشکلات و یا کندی در یکی از موارد بیماری اش را بدون ایجاد هیچ مشکلی تکرار نماید. تئاتر درمانی و موسیقی درمانی بیشترین تأثیر مستقیم بر فرد بیمار را می گذراد. از آن جائیکه هر دوی این روش هابا صوت و آواز و صحبت کردن در ارتباط هستند، استفاده از این دو شیوه تأثیرات مستقیم و ماندگاری را برجای خواهد گذاشت. در تحقیقات انجام گرفته استفاده از ریتم های مشخص و تمرینات آوازی تأثیر مثبتی در درمان اختلالات گفتاری نشان داده است. همچنین به علت وجود ریتم معنادار در موسیقی، کودکان تمایل بیشتری به انجام تمرینات از خود نشان داده در نتیجه ماندگاری درمان حاصل شده بیشتر خواهد بود. موسیقی درمانی بهره گیری از یک درمان اساسی و پشتیبان را برای کودکان مبتلابه تأخیر گفتاری پیشرفته را ممکن می سازد.

با توجه به تهاجم فرهنگی همه جانبه ی جوامع غربی به سوی کشورهای در حال پیشرفت و از جمله ایران و مورد هدف قرار دادن نسل جوان و ایجاد حس خود باختگی در برابر فرهنگ پرزرق و برق غرب , با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و انقلاب فرهنگی متولیان آموزشی در وزارت آموزش و پرورش , با توجه به ضرورت مبارزه با این جنگ نرم بر آن شدند تا با فرهنگ غنی ایرانی ـ اسلامی و افزودن مواد درسی برگرفته از این فرهنگ در کتاب های درسی مقطع ابتدایی بتوانند دانش آموزان را در برابر این تهاجم همه جانبه آماده نمایند. از آن جائی که حفظ هویت فرهنگی برای مسئولین نظام فرهنگی ایران از اهمیت بالایی برخوردار است , برای این منظور کتاب های درسی تاریخ , جغرافیا , تعلیمات اجتماعی, تعلیمات دینی , فارسی , هنر و تصاویر آن ها مورد بررسی قرار گرفت . در انتها مشخص گردید که در دوران انقلاب اسلامی ایران , توجه به عوامل هویتی مذهبی ـ ملی به مراتب بیش تر از دوران قبل از انقلاب است . هم چنین تأثیرگذارترین آن کتاب ها از لحاظ هویت فرهنگی , کتاب های فارسی , تعلیمات دینی , تعلیمات اجتماعی و هنر می باشند و تصاویر کتاب درسی فارسی بیش ترین تأثیر را بر دانش آموزان داشته است. برای دست یافتن به این منظور از روش توصیفی ـ تحلیلی و ابزار گرد آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، و برای روش تجزیه وتحلیل اطلاعات از روش کیفی با مشاهده ی محتوا و تصاویر کتاب های درسی بهره گرفته شده است .

هنر صخره ای، شامل نقوشی است که بر سنگ ها به شیوه کنده نگاره و یا رنگین نگاره نقش بسته است و اغلب به صورت انتزاعی، کوچک و ذهنی ترسیم شده اند. موضوعات آنها بیشتر حیوانات، صحنه های شکار، انسان و غیره می باشد. موضوع این پایان نامه مقایسه سنگ نگاره های میمند کرمان در ایران و سنگ نگاره های نیو مکزیکو در آمریکا می باشد. در میمند کرمان که یکی از مکان های دارای سنگ نگاره در ایران می باشد، تصویر بز، نقش چشمگیری را در سنگ نگاره های آن ایفا می کند علاوه بر آن نقش های حیوانات دیگر، انسان، صحنه شکار، نقوش هندسی وغیره نیز یافت می شود و در نیومکزیکو آمریکا که در فاصله بسیار دور از میمند کرمان می باشد نیز سنگ نگاره هایی وجود دارد که تناسب بیشتری با شرایط و محیط زندگی در آن مکان را دارد و نقش هایی چون مار، لاک پشت، انسان، ماهی، گوسفند، طوطی، موجودات خیالی و... وجود دارد. با توجه به تفاوت های سنگ نگاره های این دو منطقه، شباهت هایی هم بین آنها وجود دارد. از جمله سبک ایجاد نقوش که با کندن و خراشیدن لایه رویی سنگ و پدیدار شدن لایه زیرین و روشن آن به وجود آمده اند و همینطور نقش هایی تقریبا شبیه همچون نقش ا نسان، نقوش هندسی ، نقش حیوانات و ... در هر دو منطقه به چشم می خورد و تفاوت هایی که بین سنگ نگاره های این دو منطقه وجود دارد تاثیر شرایط متفاوت محیطی ،فرهنگی و باورهای ساکنین هر منطقه را می رساندشباهت های مختلفی و همین طور تفاوت هایی در مقایسه سنگ نگاره های میمند و نیومکزیکو دیده شدشباهت هایی همچون محیط سنگ نگاره ها(هر دو منطقه خشک و نیمه خشک و دارای ارتفاعات و صخره ها) بستر سنگ نگاره ها(صخره ها و سنگ ها)، دلیلی که این سنگ نگاره ها نقش شدند(دلایلی همچون اسطوره،تفکرات مذهبی و...)شیوه ایجادسنگ نگاره ها(کنده نگاره ها،کندن خراشیدن و...)سبک نقوش(انتزاعی و تجریدی)اندازه نقوش(کوچکتر از واقعییت)عقیده یکسان(نقش بز در میمند یا گوسفند کوهی برای طلب باران) موضوع سنگ نگاره ها(نقش شکار، انسان، دست، ردپا، نمادهای هندسی و رمزگونه از جمله موضوعاتی بودند که در هر دو تکرار شده اند) و تفاوت هایی همچون قدمت مختلف سنگ نگاره های این دو منطقه نوع حیوانات مختلفی که نقش شده است در میمند اغلب نقش بز،اسب و الاغ ،سگ یا روباه و در نیومکزیکو نقش مار،گوزن، گوسفند،وزغ،خرگوش،طوطی،ماهی و تفاوت دیگر که مشاهده شد تنوع و تعداد نقوش بود که در میمند 64 عدد و در نیو مکزیکو فقط در پارک ملی سنگ نگاره ها 25000 و در سه رودخانه بیش از 21000 موجود است و نقش موجودات خیالی و اسپیرال و نقش خورشیدی که در نیومکزیکو وجود دارد و در میمند دیده نشده است و همچنین در میمند نقوش دوره جدید نیز به چشم می خورد. شرایط اقلیمی و فرهنگ مردمان این دو منطقه بر نقوشی که در آنها دیده می شود تاثیر زیادی دارد نقش بز در میمند و نقش مار،لاک پشت،وزغ و..این تاثیر را به خوبی بیان می کنند. شباهت هایی که در سنگ نگاره های این دو منطقه و محتوا و شیوه نقر آنها پیدا شد، بیشتر از تفاوت های آن می باشد. محققان متوجه شباهت سبک های مختلف سنگ نگاره ها در سراسر قاره های مختلف شدند در حالی که انتظار می رود که همه مردم باید از محیط اطراف خود، الهام گرفته باشند. این نشان می دهد که، گروه های خاصی از مردم، به طور گسترده ای از منطقه اولیه خود مهاجرت کرده اند و یا نشانه ای از یک خاستگاه مشترک و منشا مشابه می باشد و به معنای نمادی از، برخی اندیشه های انسان است. حال در مورد این دو منطقه آیا نظریه مهاجرت می تواندصدق کند؟ با این فاصله و مسافت آبی و خاکی که بین این دو منطقه وجود دارد و با توجه به وسایل و امکاناتی که در صدها سال پیش وجود داشته، طی این فاصله ممکن بوده است ؟ جواب این سوال روشن و واضح است که امکان مهاجرت وجود نداشته است. پس نظریه بعد یعنی، خاستگاه و اندیشه مشترک قوت بیشتری می گیرد . این شباهت ها پیامی آشکار را، در بردارد. انسان ها در هر مکان و در هر زمان و هرنقطه ای از این جهان پهناور با نیازها ، اندیشه ها، ترس ها نگرانی های همانند و در عمق آن نیاز به پرستش و اعتقاد به نیرویی ماورایی و بزرگ وآرمانی نهفته در وجود خود، زندگی می کنند. درست است که تفاوت های زیادی بین بروز این احساسات وجود دارد ولی این تفاوت ها شباهت های آن را نقض نمی کند. انسان ها در هر مکان و زمان این احساسات و نیازها را در قالب هنر و نو آوری بروز می دهد، تفکرات خود را به نمایش می گذارد و آینده گان را در فکر خود سهیم می نماید.

منطقه ی بوانات و قُنقُری در شمال فارس، یکی از مناطق سه گانه ی وسیع فرشبافی در این سرزمین است که از پیش از اسلام سنت های غنی فرشبافی داشته است. امروزه این منطقه در حدود دوشهرستان بوانات و خرمبید جای میگیرد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و از طریق تحقیقات میدانی و کتابخانه ای بر آن بوده است تا به بررسی ویژگیهای مختلف بافندگی این منطقه ، از دیرباز تا به امروز ، پرداخته و در نهایت با ارائه ی یک طبقه بندی از دستبافت های عشایری و روستایی، فرشبافی این نواحی را نظام مند جلوه دهد. از منظر این طبقه بندی نقوش این منطقه در دو حوزه ی وسیع نقوش اشکالی و منتظم جای گرفته است. از سویی، دستبافتهای عشایری و روستایی از هم تفکیک و سپس هر گروه خود به زیرگروههایی دسته بندی گردیده است. در این زیرگروهها ویژگیهای بافندگی، نقشپردازی و رنگ آمیزی هر کدام از طوایف و روستاها مورد تدقیق قرار گرفته است. طوایف ایل عرب جباره از اتحادیه ی خمسه از جمله عرب چرپانلو، ابوالمحمدی، مزیدی، غنی، لواردانی، کوچی و شیری و نیز طایفه ی مستقل گشنی دستبافت های عشایری این منطقه را تا به امروز بافته اند و از سوی دیگر بافندگان روستاهای گیان در بوانات و دَنیچه خیر و دَلْو نظر و مَشگان در قُنقُری بالا و سیمکان و مشهد مُرغاب در قُنقُری پایین دست اندر کار دستبافتهای روستایی هستند.

سال اول دوره راهنمایی تحصیلی به عنوان سرآغاز این دوره و تغییر مقطع دانش آموزان و ورود آن ها به دوره ای جدید، همواره از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار بوده است. با توجه به این که در دنیای امروز، تغییر و تحول از اصول اساسی و مهم کشورهای پیشرفته و توسعه یافته است و از آن جا که در حوزه های مختلف فرهنگی، علمی، اجتماعی و. . . جامعه مدام درحال تغییر است، نیازهای دانش آموزان نیز به صورت مداوم در حال تغییرات بنیادین می باشند. بر این اساس تدوین کتب درسی و تغییر و تحول محتوای آن ها و نحوه ارائه ی آن به دانش آموزان، باید متناسب با نیازهای روز جامعه ی دانش آموزی باشد و کتب جدید التألیف نیز باید براساس همین نیازها تغییر یابند و به صورت مداوم به روز رسانی شوند اما محتوای کتاب آموزش هنر اول راهنمایی که موضوع این تحقیق می باشد از سال 1366 هـ. ش تا 1390 هـ. ش کوچکترین تغییر و ویرایش محتوایی نداشته است. در این پژوهش، محقق که خود، سال ها تجربه تدریس این کتاب، در مدارس راهنمایی را داراست در پی آن بود که محتوای کتاب درسی فعلی آموزش هنر را در سال اول دوره راهنمایی تحصیلی مورد بررسی قرار داده و پس از بررسی محتوای آن، یک مجموعه محتوایی نوین را تدوین و پیشنهاد دهد. اطلاعات ضروری در این تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای به دست آمده است. تحقیق حاضر در نهایت، بر لزوم بازنگری و تجدید نظر کتاب فعلی آموزش هنر سال اول دوره راهنمایی تحصیلی تاکید دارد و در این راستا یک مجموعه محتوایی نوین را پیشنهاد و ارائه می دهد.

به مجموعه ای از شکلهای هندسی که با نظم و هماهنگی کنار هم چیده شده اند گره اطلاق می گردد. واگیره کوچکترین جزء تکرار شونده گره هندسی است. گره هندسی معمولاً بر روی سطوح صاف و مدور همانند سطح گنبد اجرا می شود. بنابراین ترسیم گره هندسی بر روی سطح کره کامل موضوع تحقیق است. همچنین وجود شیوه های طراحی گره هندسی بر روی سطح کره، کارآئی هرکدام از آنها در امر آموزش و نحوه تبین شیوه نوین برای انتقال گره هندسی بر روی سطح کره سوالهای این تحقیق هستند. از این حیث ارائه روش جدید طراحی گره هندسی بر سطح کره هدف اصلی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و روش انجام آن، بررسی متون و دسته بندی اطلاعات، مطالعه گره های هندسی و ارزیابی روش های انتقال نقوش بر سطوح مدور و ارائه شیوه های آموزشی جدید در انتقال گره هندسی بر سطح کره است. اولین قدم در ایجاد نقش گره هندسی ، رسم قاب هندسی آن است . هر نقشی در قاب¬ها یی مانند مستطیل، مربع و یا مثلث ترسیم می شود. در این میان نقوش در قاب مستطیل به دلیل اعمال زوایای 30 و 60،از تناسب ویژه ای بر خوردار است و می توان آن را علاوه بر سطح مستوی بر سطح کره نیز بامحاط بر بیست وجهی منتظم اجرا نمود. بدین منظور چند نقش هندسی در روی سطح کره اجرا گردید. برای ارائه روش نوین ، شیوه های طراحی و انتقال نقوش هندسی بر روی سطح گنبد مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل نقوش هندسی چند گنبد نشان می دهد که گره هندسی در بخش پایینی گنبد با حفظ اصالت اجرا گردیده ولی در بخش های بالایی - به دلیل کوچکتر شدن ابعاد - نوع گره هندسی تغییر کرده و در راس گنبد معمولاٌ از طرح یک شمسه از زاویه بالا استفاده شده است. با توجه به یافته های این تحقیق گره هایی با نقوش ملهم از اشکال حیوان و گیاه می توانند در سطح اجسام کروی جای گیرند که در تقسیمات قاب¬های مثلثی باشند. همچنین بررسی ها نشان داد که در تقسیم مثلث قائم الزاویه به بخش های کوچکتر، با حفظ نسبتها می توان در انتقال نقش در ابعاد کوچکتر به نقش ظریفتری در روی سطح کره دست یافت.

حماسه نگاری که به تَبَعِ حماسه سرایی، بخشی مهم و با ارزش از تاریخ فرهنگ و هنر ایران زمین به شمار می رود، همواره عنصری پُر اهمیت در نگارگری بوده که خود، زیرمجموعه ای از هنرهای سنتی محسوب می شود؛ هنرهایی که امروزه اصطلاح سنتی را بر خود پذیرفته اند، اما تا پیش از روزگار معاصر، هنرهای ملی و اصیل ایرانی بودند و شناسنام? فرهنگیِ این مرز و بوم قلمداد می شدند. بنابراین حماسه نگاری نیز مانند حماسه سرایی، چه دینی، چه ملی و چه تاریخی، راهی طولانی جهت شناسایی ضمیر ناخودآگاه فرهنگی و بررسی دید تفکری هر عصر، پیش رو قرار می دهد. البته هر سه نوع حماس? مذکور، یعنی دینی، ملی و تاریخی، از اصل طبیعی و بدیهی حماسه، یعنی اغراق، مبالغه و غلو پیروی کرده و مثلاً تاریخی بودن حماسه، نباید انتظار واقع گرا بودنِ آن را در ذهن مخاطب ایجاد نماید. یکی از حماسه های تاریخی، که البته در روزگارِ برجسته و رسمی شدن مذهب تشیع، یعنی عصر صفوی، پدید آمد، «شهنام? ماضی» اثر قاسمی گنابادی بود که در همان روزگار، با کتابت و نگارگری هنرمندان برجسته، نسخه ای نفیس بدان اختصاص یافت. اما این نسخه، ویژگی خاصی دارد، و ویژگیِ مذکور این است که در کنار متن اصلی، یعنی شهنام? ماضیِ قاسمی، در حاشیه نیز، جدول کشی هایی انجام شده که در آن ها، یک منظوم? حماسی- تاریخیِ دیگر، یعنی «ظفرنام? تیموری» مشهور به «تمر نامه» اثر هاتفی، نیز گنجانده شده و آن را بسیار شاخص ساخته است. پژوهش حاضر، با پرداختن به مبانی حماسه سرایی و تبلور آن در شاهنام? فردوسی و تأثیرات آن بر دیگر آثار حماسی، بویژه اسکندرنام? نظامی گنجوی- که مطمح نظر قاسمی بوده- کوشیده سیرِ این روند را بازیابد و در ادامه با پرداختن شیوه ای خاص در کتابت و استنساخ نسخه ای از این اثر، یعنی درج دو منظومه در یک نسخه، به صورت متن و حاشیه، با ذکر نمونه ها و امثال موجود، و همچنین بررسی ویژگی های مکتب نگارگری اثر، یعنی مکتب قزوین، از نظر ترکیب بندی، فضاسازی، ساخت و ساز، رنگ گذاری و... ضمن بررسی مکاتب نگارگری دیگر این عصر، مانند تبریز صفوی، تحلیلی تطبیقی و فنّی ارائه دهد. کلید واژگان: حماسه سرایی، نگارگری، شاهنام? فردوسی، اسکندرنام? نظامی، شهنام? ماضیِ قاسمی، مکاتب هنری، صفویه.

هنرهای ایرانی از گذشته های دور تا کنون همواره در بطن زندگی مردم بوده و حضور فعال داشته است. متاسفانه در دوره معاصر این کم رنگ تر شده و بیشتر نگرش تزئینی و موزه ای به آن می شود. استفاده از فناوری و ابزارهای نوین هم عصر خود از ویژگی های مهم هنرهای ایرانی است که در دوره معاصر این روند به شدت کاهش پیدا کرده است و هنرمندان معاصر، آثارشان را با فناوری های و ابزارهای معاصر تطابق نداده اند. در این راستا هدف اصلی این پژوهش حفط و اعتلای هنرهای ایرانی است که این امر به وسیله بازگرداندن هر چه بیشتر هنرهای ایرانی به زندگی روزمره مردم و کاربردی کردن آنها مهیا می گردد. برای تحقق این امر لازم است در دو حوزه متفاوت با هنرهای ایرانی برخورد نمود. نخست استفاده از ابزار و فناوری های نوین و در حوزه دوم استفاده از فناوری رسانه ای نوین هنری در هنرهای ایرانی است. با آسیب شناسی و بررسی مزایا و معایب و محدودیت های رسانه های جدید هنری در هنرهای ایرانی می تواند راه گشای عرصه ورود این هنرها، به فضاهای جدید هنری گردد. استفاده از رسانه های جدید هنری همچون هنر دیجیتال، گرافیک متحرک، پویا نمایی و هنر های تعاملی برای انتقال معنا و مفاهیمی که هنرهای صناهی ایران در ورای خود دارند، می تواند مفید باشد. که در گام نخست می تواند کارکرد بیشتری به این هنرها بدهد و در گام بعدی با مخاطبان بیشتری و حتی با مخاطبان سایر زبان ها و فرهنگ ها ارتباط برقرار نماید. نوع پژوهش کاربردی- توسعه ای است و روش این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و داده های تحقیق به روش مطالعه کتابخانه ای و شبکه اینترنت جمع آوری شده است. نتایج به دست آمده، می توان بیان کرد که استفاده از ابزار و فناوری های نوین باعث افزایش، دقت، ظرافت و سرعت آثارهنری و همچنین سبب کاهش زمان، هزینه در آثاری که جنبه اقتصادی دارند، می گردد و استفاده از این هنرها در حوزه رسانه های جدید هنری باعث، جذب مخاطب بیشتر با فرهنگ و زبان های مختلف شده و انتقال معانی و مفاهیم مورد نظر هنرمندان ایران اسلامی را سهل تر می کند که نتیجه اش تداوم هنرهای ایرانی شده که حفظ و اعتلای آن را در پی خواهد داشت.

حکومت شاه تهماسب و شاه عباس صفوی در ایران و دوران حکومت سلطان سلیم و سلیمان عثمانی در ترکیه، دوران شکفتگی صنعت قالی و گسترش بازرگانی آن است. گسترش امکانات، حمایت دولت، ارتباطات سیاسی و استقبال ممالک دیگر و پیشرفت در صنعت رنگرزی همه باعث شدند قالی نیز مانند سایر هنرها پیشرفت درخوری داشته باشد. با توجه به گسترش و تنوع قالیهای صفوی و عثمانی در جهان، هنوز شناخت اصولی از نظر زیبایی شناسی و میزان، چگونگی و نحوه بکارگیری آرایه، رنگ، و طرح در قالیهای صفوی و عثمانی صورت نگرفته است. لذا چنین پژوهشهایی می تواند در نشان دادن اصالت طرح، نقش و رنگ قالیهای دو حوزه مفید و منجر به ایجاد یک طبقه بندی علمی جدید گردد. در این رساله ضمن بررسی و جایگاه هنر قالی صفوی و عثمانی در سده 10 تا نیمه سده 11، با استفاده از کاوشهای تحلیلی و اکتشافی قالیهای هر دو حوزه از نظر طرح، رنگ و نقش بصورت جدا بررسی و جنبه های زیبا شناسانه طرحها، آرایه ها و رنگهای به کار رفته در قالی ها شناسایی، تجزیه و تحلیل و تطبیق داده شدند. نتایج بدست آمده نشان می دهد که 1- جنبه های زیبایی شناسانه از جمله کاربرد تناسبات طلایی و استفاده از خطوط رهنمونگر ناپیدا و نیز تناسبات رنگی در قالیهای صفوی از تنوع و نظام مندی بیشتری برخوردارند. 2- تنوع طرح در قالی های هر دو منطقه تقریبا یکسان و به جز معدود طرحهایی با یکدیگر اشتراک ندارند3- آرایه ها در قالیهای عثمانی دارای تنوع بیشتر و در قالب انتزاعی و هندسی هستند؛ درحالی که در آرایه های صفوی ترکیب های گردان، انتزاعی و طبیعت گرایانه را در کنار هم شاهدیم.

سده های ششم و هفتم هجری، یکی از درخشانترین دورههای تاریخ فلزکاری ایرانی است. در این دوره تغییراتی اساسی، در فن ساخت و تزیین آثار فلزی روی داده است که استفاده گسترده از شیوه ورقکاری در کنار روش ریختهگری برای تولید آثار، و کاربرد فن ترصیع برای تزیین آنها از جمله این تحولات بهشمار میرود. با آنکه مدارک موجود و تحقیقات صورتگرفته تأثیر فلزکاری خراسان بزرگ در قرن ششم و جزیره در قرن هفتم هجری را در بروز این تحولات روشن کرده، نقش فلزکاری دیگر نواحی ایران بزرگ، از جمله ولایات غربی آن، هنوز بهدرستی تبیین نشده است. از این رو هدف از انجام رساله کنونی دستیابی به دانش تاریخهنری قابل اتکایی است که بتواند وضع مبهم فلزکاری غرب ایران در سدههای شش و هفت هجری را اندکی روشنتر نماید و آثار و تولیدات کارگاههای آن را شناسایی کند. بدین منظور و برای رسیدن به نتایج دقیقتر، یافتههای این رساله به دو بخش پیش و پس از هجوم مغول تقسیم شده است؛ در هرکدام از این دو بخش برای انتساب اشیا و نمونههای جمعآوری شده به غرب ایران، بیشتر از روش سبکشناسی و تحلیل ویژگیهای تزیینی آثار بهره گرفته شده است. نتایج بهدست آمده از تحلیل مدارک و شواهد بخش اول نشان میدهد که تولیدات فلزکاری غرب ایران از ابتدای قرن ششم هجری تا هجوم مغول، اگرچه در آغاز زیر نفوذ زیباییشناسی مکتب خراساناند، در دهههای نخستین قرن هفتم هجری سبک متمایزی را بروز میدهند که از مهمترین ویژگیهای آن، میتوان به نزدیکی شیوه تزیین آثار فلزی به شیوه نقاشی سفالینهها در این تزیینات اشاره کرد. تحلیل سبکشناختی مدارک مادی ارائهشده در بخش دوم نیز، حاکی از بروز سبک کاملاً جدیدی در فلزکاری غرب ایران پس از هجوم مغول است که کاربرد نقوش هندسی بهویژه نقوش گرهچینی برگرفته از تزیینات معماری، استفاده از اسلیمیهای قاعدهمند و پیچکهای ماشینی بیروح در متن تزیینات و در آخر ابداع و بهکارگیری شیوه جدیدی در ترسیم پیکرهها و بهویژه پیکره شادنوشان و رامشگران، از جمله مهمترین ویژگیهای این مکتب جدید به شمار میرود.

در این پایان نامه به بررسی سبک های معماری و سبک شناسی معماری پرداخته شده است و برج مقبره های مازندران بعنوان یک بخش قابل توجه در معماری ایران بطور تطبیقی و تحلیلی با خود و دیگر مناطق مورد مطالعه قرار گرفته اند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

پدیده چند بُعدی جهانی شدن که به عنوان مهم ترین عامل تحولات حوزه های مختلف زیست بشری در آستانه هزاره سوم مطرح شده، فرآیند فشردگی فزآینده زمان و فضا و ایجاد جامعه جهانی واحد می باشد. این پدیده اگرچه دارای مبانی نظری تاریخی بوده، ولی در واقعیت نتیجه گسترش عقل-گرایی، سرمایه داری و ظهور نوآوری های فناوری ارتباطات و سازمان های بین المللی می باشد و قدمت علمی آن را می توان بعد از دهه 1960م دانست. فرهنگ و هنر، امروزه به دلایل نمادین بودن؛ ارتباط داشتن با ذهن، روح و احساسات بشری و هم چنین به کارگیری در رسانه های گروهی در جایگاه مهم ترین بُعد این پدیده قرار گرفته و موجب تشدید سرعت گسترش و دامنه نفوذ آن در جهان شده اند. در این تحقیق که به روش نظری و شیوه تحلیلی-تفسیری و با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه ای انجام گرفته، در فصل اول مقدمات تحقیق؛ در فصل دوم به شناسایی پدیده جهانی شدن و بررسی تاریخچه، عوامل و مبانی نظری شکل گیری آن؛ در فصل سوم به بررسی اهمیت و تحولات فرهنگ و مصادیق آن در فرآیند جهانی شدن؛ در فصل چهارم به بررسی جایگاه هنر در این فرآیند و برشمردن عوامل شکل گیری و ویژگی های شاخص هنر این عصر پرداخته شده و در فصل آخر راهکارهای پیشنهادی برای مواجهه منطقی فرهنگ و هنر ایران با این پدیده ارائه شده است. نظریات مربوط به تأثیرات جهانی شدن در بُعد فرهنگ و هنر را می توان با کمک نمودار فلسفی هگل چنین ترسیم کرد: نظریه اولیه ، نظریه "فرهنگ واحد جهانی"؛ نظریه مقابل ، نظریه "تنوع و تکثر فرهنگی در جهان" و نظریه تولیدی ، نظریه "فرهنگ جهانی و تنوع محلی". تحول مصادیق فرهنگی در این فرآیند هم نشان دهنده نوعی تضاد در واکنش های آن هاست که منشأ آن، جدل نیروهای موجود در بطن جهانی شدن می باشد. عوامل مهم ظهور هنر عصر جهانی شدن را می توان موزه های هنرهای معاصر؛ جشنواره ها و همایش های بین المللی؛ تکامل فناوری ارتباطات و بسط رسانه های جدید؛ نفوذ سرمایه داری و گرایش هنرمندان به طرح مسائل اجتماعی و سیاسی روز دانست. شاخص ترین ویژگی های هنر این دوره نیز، مرکزیت زدایی؛ تنوع ابزار بیان هنری؛ کالایی-شدن هنر؛ توده ای شدن مخاطبان؛ بی معنایی یا چندمعنایی شدن آثار هنری؛ گریز از معنویت الهی و گرایش به معنویت انسانی و افزایش بیان گری بر پایه نوآوری و وجه تجربی هنرمند است. جایگاه فرهنگ و هنر ایران اسلامی در این عصر هم اگرچه تاکنون به دلیل کمبود سیاست های کارآمد دولتی و نبود آگاهی و امکانات کافی هنرمندان، آن طور که باید منسجم و باهویت نمایش جهانی نداشته، ولی در مقطع کنونی با فهم میراث گذشته، نوین شدن فکری و فنی و بکارگیری آموزه های دینی و بومی به ویژه "معنویت الهی"، می تواند استقلال یافته و نقش تأثیرگذاری در تحولات جهانی فرهنگ و هنر داشته باشد.

این پایان نامه که عنوان آن بررسی جلوه های تجسمی در مثنوی معنوی است ، ابتدا در فصل اول به معرفی نمادهای تعدادی از ابیات و داستان های مثنوی می پردازد و سپس در فصل دوم کاربرد کلمه هنر را در مثنوی بررسی می کند، و پس از آن زیبائی و زشتی را از دیدگاه مولوی معرفی کرده، به مصادیق زشتی و زیبائی می پردازد. در فصلی دیگر عناصر هنرهای تجسمی(عناصر دیداری) نقطه، خط، سطح، نقش ، رنگ و نور(سایه روشن) را در مثنوی مولوی مورد بررسی قرار داده و در این راستا به نحوه پرداخت مثنوی به هر یک از این موارد می پردازد، به این ترتیب که ابتدا نقطه که مبحث بسیار کوتاهی است از دیدگاه مثنوی مولوی مطرح شده، سپس خط و کاربرد آن بررسی می گردد. کلمات راستی و کجی، منحنی و پیچ پیچ نیز که نوعی خط را برای شنونده و خواننده القا می کنند، در همین مبحث مطالعه می شوند، سپس مبحث سطح مطرح و پس از آن به بحث رنگ پرداخته شده است و مفهوم کلی رنگ و رنگین بودن و بی رنگی از دیدگاه مولانا بررسی شده و به کاربرد و معانی رنگ های مختلف از دیدگاه مثنوی پرداخته می شود. نقش ، تصویر، صورت و عکس که تقریبا" همگی بیانگر یک نکته واحد هستند مبحث دیگری از عناصر هنرهای تجسمی است که مورد مطالعه قرار می گیرند. در مبحث نور، دیدگاههای مولوی در باره نور و معانی و موارد استفاده آن مورد دقت و مطالعه قرار گرفته و در همین زمینه شب و روز و تاریکی و روشنی و معانی آنها از زبان مثنوی بازگو می گردند، همچنین از آنجائی که اسامی شمس (خورشید) و ضیاءالحق(نورحقیقت ) نیز از نور حکایت می کنند به مطالعه و بررسی ابیات حاوی این کلمات نیز پرداخته می شود.

اهمیت طراحی به لحاظ پایه ای بودن آن در اکثر هنرها بر همگان آشکار است . بدین منظور آموزش هنر طراحی در دانشگاه ها، چیزی نیست که ساده گرفته شود و احتیاج به تجربه، مطالعه، وسعت دید، استعداد، شعور هنری و بسیاری چیزهای دیگر دارد. و برنامهء دانشگاه هاهرچند سالی که گذشت باید بررسی و نقاط ضعف آن برطرف شود. برای یادگیری طراحی، شناختن مبانی اولیه طراحی امری است اجتناب ناپذیر . همچنین فراگیری فنون و شیوه های طراحی جهت زود رسیدن به هدف نه تنها ضروری است ، بلکه راهی است میانبر. مطالعه کردن وآگاهی یافتن از سبک های مختلف هنری جهان و تجربه کردن آنها همچنین مقایسهء طراحی های ملل گوناگون، بسیاری از رموز کار را بر ما روشن می کند. بررسی طراحی هنرمندان بزرگ ما را به سوی شیوهء شخصی آنها رهنمون می شود و به طبع ما هم می توانیم روشی مناسب رابرگزینیم که با آن تمام خصوصیات روحی و جهان بینی خود را عرضه کنیم. اصولا" طراحی هر قوم و ملتی باید باتوجه نمودن به هویت فرهنگی و ریشه های تاریخی همان ملل، پایه ریزی شود. پس لازم است به خویشتن مراجعه کنیم و برنامه ای که غربی ها برای ما پایه گذاری کرده اند اصلاح کنیم. دراین میان چنانچه در هنر غرب یا شرق، فنونی وجود داشته باشد که بتوانیم از آن استفاده کنیم باید آنها را در قالب و محتوای های خودمان عرضه کنیم و اصولا" "بهره گیری از نقاط قوت و کنارگذاردن نقاط ضعف " راز تاثیرپذیری خوب از هنر دیگران است .

یکی از مهمترین مراکز فعال در زمینه های فرهنگی و هنری برای گروه سنی کودک و نوجوان در ایران ، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است . فعالیت های این مرکز در مناطق مختلف کشور گسترش دارد. این فعالیت ها به صورت ثابت و متمرکز ، در مراکز فرهنگی و هنری و به صورت موقتی و سیار در مناطق دور افتاده و محروم و با تهیه و اجرای برنامه هایی برای اجتماعات مصیبت زده در اثر مصائب ناشی از جنگ و مصائب طبیعی نظیر سیل و زلزله ، انجام می گیرد. مرکز تاتر کانون یکی از بخش های فعال و تاثیرگذار کانون و نمایش عروسکی یکی از جذابترین و موثرترین انواع نمایش های آن است که باعث شادی تفریح و آموزش گروههای مختلف سنی خردسال ، کودک ، نوجوان و حتی بزرگسال می شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، به دلیل شرایط و نیازهای جدید جامعه ، تغییراتی در سیاست گزاریهای کانون انجام گرفت که لازمه این کار ، تغییراتی در مدیریت و کادر کانون و سازماندهی مجدد و برنامه ریزیهای جدید بود. در حال حاضر مرکز تاتر و تاتر عروسکی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ، در زمینه نمایش عروسکی ، با جذب نیروهای فعال و علاقمند ، آموزش ، تولید و اجرای نمایش ، نشر متون تحقیق و پژوهش و تولید عروسکی فعالیت دارد.

در عالم نگارگری شکلها و رنگها غیر از آن چیزی است که در دید مادی به نظر می رسد عامل این امر را باید در جهان بینی شرقی جست که متکی به عالم فرا واقعی است وبدیهی است که اندیشه موجد هر اثر هنری است بنابراین نگارگر باید چنین عالمی را بسازد و نگارگر مکتب هرات با مهارت تمام توانسته است این اندیشه را بر سطحی دو بعدی بنشاند. بطوریکه در دوره صفویان کم کم از قوت این مهارت کاسته شد. این اصل ( عدم واقعی گرایی ) علاوه بر مناظر و چشم اندازهای دیگر در پیکرها و حتی در رنگ نیز متجلی گشته است استفاده از رنگهای نوری که درخشانترین آنها طلا می باشد در اکثر کارهای مکتب هرات دیده می شود دلیل این مدعا ها را می توان با مقایسه آثاری نظیر شاهنامه بایسنقری و دیگر آثار این مکتب با آثار دوره ها ی قبلی اثبات کرد. درخشندگی ، غنای رنگی ، پختگی رنگ ، ترکیبهای جدید رنگی ، استحکام در ترکیب بندی - تنظیم هندسی بسیار ظریف ، تاکید بر عامل هم زمانی ، بیان فضای درونی وبیرونی و در اواخر بدعت در رنگ آمیزی ، ابداع موضوعات جدید ، تحرک در پیکرها و بالاخره نمایاندن انسان بعنوان عنصر اصلی نمونه ای از خصوصیات بارز این مکتب می باشد.نگارگر ایرانی درصورتی می تواند موارد فوق را در قالب اصول زیباشناسی ارائه دهد که از زیرساختی هندسی برخوردار باشد به عبارتی هر آنچه که براساس زیبایی بنا شده منطبق با معیارهای هندسی و ریاضی می باشد .

نقوش حیوانی همواره در ردیف یکی از مهمترین عناصر طراحی در طرحهای شکارگاه ، گرفت و گیر و مناظر حیواندار مطرح می شوند که حامل عمیق ترین معانی و مفاهیم در بین بن نگاره ها و نقوش قالی ایران می باشند. هدف از این تحقیق بررسی و شناخت بررسی و شناخت مفاهیم نقوش حیوانی بکار رفته و تحلیل فضای کلی فرشهای موزه ای دوره صفویه موزه های خارجی بویژه سه قطعه از پنج قطعه فرش بسیار نفیس موجود در موزه ویکتوریا و آلبرت با نامهای چلسی ، گلدارافشان (ختایی افشان)فرش ابریشمی (پلونزی)است. دراین راستا ساختار کلی طرحهای قالی ، نقوش حیوانی و موقعیت قرارگیری آنها نسبت به یکدیگر و همچنین در مجموعه طرح استخراج گردید و با رجوع به منابع و مستندات موجود پیرامون مفاهیم نقوش حیوانی ، کلیت طرح مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مطابق مستندات موجود موجود مفاهیم مورد نظر طراح تفسیر گردید. تطبیق نقوش حیوانی موجود در فرشهای مورد بررسی با نقوش موجود در آثار نقاشی بر جای مانده عهد صفویه و پیش از آن نیز یکی دیگر از مراحل انجام این تحقیق بود. طراحان قالی در دوره صفویه تغییرات فصول ، اعتراضات ، پیشگویی ها، اثبات توانائیهای فردی و لیاقت افراد را در کسب امتیازات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به وسیله نقوش حیوانی در قالیهای آن دوران مطرح کرده اند. بطوری که نقوش حیوانی قالی چلسی حامل مفاهیم حفاظتی است. قالی ابریشمی (پلونزی) نشانه تشیع و آمادگی در برابر حمله دشمنان است. همچنین قالی گلدار افشان به نشانه زیبایی، تندرستی و بی آزاری است.

شاهنامه فردوسی طی هزار سال که از خلق و شکل گیری آن می گذرد مورد توجه محققین و اندیشمندان متعددی واقع شده ، اما هر یک از آنان از بعدی خاص به این شاهکار عظیم نگریسته اند که این خود می تواند دلیلی بر عمق و گستردگی این اثر فناناپذیر باشد. آنچه دراین رساله مبنای تحقیق واقع شده کاربرد ابعاد و عناصر تجسمی توسط این حماسه سرای بزرگ ایرانی است عناصری که بدون تردید نقش تعیین کننده ای در شکل گیری این اثر دارد. از آنجا که این ابعاد وعناصر در هنرهای تجسمی این مرز و بوم به صورتهای گوناگون طی تاریخ پرفراز و نشیب ایران بکار رفته و فردوسی عاشقانه و با تمام قدرت و توان اندیشمندانه خود به حفظ و حراست از وطن اندیشیده عناصر و ابعاد تجسمی در شاهنامه گاهی برای به تصویر کشیدن فضاهای معماری و زمانی برای وصف فضاهای نقاشی مابانه اعم از فضاهای توصیف گرایانه - توجیه گرایانه و وهم انگیز ، فرا واقعیتی و گاهی برای توصیف طبیعت و زمانی برای رسیدن به هدف غایی خود که همانا ایجاد روحیه ای سلحشورانه و وطن پرستانه است شعر را دستمایه خلاقیت خود قرار داده و در عین حال با دانش وسیعی که از رنگ و نور و عناصر و ابعاد تجسمی نظیر نقطه ، خط، سطح، حجم و بافت ...غیره داشته از این ابعاد و عناصر گاهی برای به تصویر کشیدن فضاهای معماری و زمانی برای وصف فضاهای نقاشی مابانه اعم از فضاهای رزمی و صحنه های بزمی و هنگامی برای تلالو و شادابی مجالس ... بکار گرفته در این رساله سعی شده است با معرفی این ابعاد دلیل بکارگیری و تاثیر هر یک از جنبه های مورد نظر را مورد مطالعه قرار گیرد.

بشر جویای حقیقت برای بیان احساسات خویش از نمادها، نشانه ها و رموزی بهره می جوید. نماد همچون سر یا رازی است که همواره باید از نو ارزش آن را درک نمود و رمز مناسب ترین زبان برای بیان مفاهیم عرفانی ، باورهای روحانی و آسمانی است. هاله تقدس ، یکی از نشانه ها و رموزی است که برای بیان حقیقت جویی و خلوص نیت مقدسان و صالحان مورد استفاده قرار می گیرد. این ذات باشکوه و اسرارآمیز از نمادهایی شکل گرفته که باید مورد بررسی دقیق قرار گیرند، اما به دلیل نزدیکی معانی و اشکال با یکدیگر ، گاهی اوقات با هم در می آمیزند، تکرار و یاترکیب می شوندکه در این پیوستگی ، معانی جدید و عمیق تری را بوجود می آوردند. اگر چه برای هاله تقدس معنای مستقل و خاصی در دست نیست اما معنای آن را با بررسی نمادهایی از قبیل خورشید ، آتش ، شعله شمع، فروهر، دایره، مربع و ... می توان درک نمود.

هنر دوره ساسانی از سیاست حساب شده اردشیر موسس این سلسله نشات گرفته است و بسیاری از معانی و مفاد این هنر از عمق هنر مشرق زمین مشتق می شود که البته در این زمینه، تاثیرات هنر دوره های پیشین غیر قابل اغماض می باشد. این تنوع سبکها، فعل و انفعالات و نوسانات گوناگونی که در طول چند قرن حکومت ساسانیان در زمینه های هنری پدید آورد اگر چه هنر این دوره عمدتا وابسته به امور پادشاهان بود و بسیاری از آنها مجالس مربوط به پادشان را به تصویر می کشیدند اما استفاده وسیع از نقوش پرندگان حیوانات و گیاهان به شیوه ای نمادین در آنها دیده می شوند. این زبان هنری که تاکنون به میزان قابل توجهی قابل تفسیر بوده است، به طور گسترده ای در طول حکومت ساسانی در انواع زمینه های هنری و در مواد مختلفی مانند سنگ، گچ، ابریشم و مهر قابل اجرا بوده اند. از این دوره آثار مختلفی به ویژه آثار فلزی و نساجی متنوع به دست آمده که نشانگر مهارت و سلیقه خاص هنرمندان این عصر است. مضامین تصویری ظروف بیشتر شامل صحنه های شکار، تاجگذاری انجام تشریفات مذهبی، گلها و پرندگان،مجالس ضیافت، خنیاگران و رامشگران بوده است. به واسطه تجارت و از طریق جاده بازرگانی، میتوان ردپای سنتهای هنری دوره ساسانی را در نقاشی های آسیای میانه، طرح پارچه ها، در سفال های تانگ و در طرح ابریشم های بافته شده مصری و بیزانس مشاهده نمود و این تاثیر تنها به هنر آن روز محدود نشد بلکه مفاهیم هنر آن دوره از جمله سلطنت، سلحشوری، جوانمردی و جنگ آوری، اثری ژرف در هنر اروپای مرکزی داشت. لذا به منظور هر چه بیشتر آشکار شدن این تاثیرات بررسی آثار این دوره و نقوش تزئینی آنها امری ضروری به نظر می رسد.

پرداختن به ((رمز)) و ((نمادگرایی)) رمزگونه از اصول بیان هنرهای معنوی و دینی است. گاه نمادها و رمزگانها در هنر به تبع درک و بیش جامعه و هنرمند معنی و مفهومی پایین تر از حد حقیقی خود دارند و تنزل می یابند. و در مواقعی از تاریخ بشری که دنیای امروزه گرفتار آن است در عرصه ((زندگی بشری))، ((نشانه)) و ((رمز)) جایگاهی مناسب نمی یابد پس جایگاه اصلی ((رمز)) و نمادها در هنر معنوی چیست؟ و علت ناپدید شدن ((رمز)) به معنای حقیقی در دنیای امروزه کدام است؟ پس از تحلیل و نقد و بررسی دو دیدگاه ((سنتی)) و ((امروزی)) (مدرن) و بروز آنها در نحله های گوناگون، نتیجه آن است که در دنیای معاصر مفهوم و تبیین و درستی از ((رمزگرایی)) که زبان هنر دینی می باشد بعمل نیامده است. و ((عملکرد)) حقیقی و درست این مفهوم بطور جدی باید مورد دقت و عمل قرار گیرد.

پایان نامه حاضر، بررسی ریشه ای در شناخت شاهنامه بایسنغری دارد که در دو جز مسیر این شناخت هموار می گردد. در جز اول که خود درآمدی بر شناخت نقاشی ایرانی در آغاز تا دوره تیموری، جدا از بحث سیرتاریخی این هنر، و بررسی روندهای شکل گیری آن ، مسئله مهم زیبایی شناسی نیز به میان می آید تا از این منظر نیز آثار مذکور مورد شناخت واقع شوند. در جز دوم که جز اصلی و مهم پایان نامه است، با شناختی که پیش از این در جز اول بدست آمده، بررسی چهارگانه اثر برگزیده از بیست و دو اثر شاهنامه بایسنغری آغاز می شود. این انتخاب با توجه به این که سه استاد بزرگ زمان در کارگاه بایسنغری مشغول تهیه نگاره های مورد نظر بوده اند و هم تفاوت در شیوه ترکیب بندی و رنگ بندی و طراحی آنها، انجام شده است. برای هر نگاره ، شناخت تصویری قصه در شعر فردوسی ، برداشت نگارگر و نحوه اجرای وی ، چگونگی طرح و ساختار ترکیب بندی (تحلیل هندسی قاب و تصویر) و تحلیل شکل و فضای نگاره و تحلیل رنگ در هر اثر و نوع چیدمان آنها، مورد بررسی واقع می شوند تا در پایان به شناختی جامع درباب تصاویر شاهنامه بایسنغری دست یافت.

این رساله در پی ارائه و یافتن ویژگیهای طراحی به مفهوم عام و کلی آن در نگارگری ایران و چین و بررسی و مقایسه و تطبیق این ویژگیها است که در مرحله اول نقش زیربنایی فرهنگ و نظر تطبیقی در مورد آن مطرح می شود. در مرحله بعد فضا به عنوان ظرف اصلی هنر نگارگری در هر دو فرهنگ تصویری مطرح شده و به صورت تطبیقی نقش خلا در هنر چین و فضای خیال در هنر ایران مقایسه می شود. در بخش بعدی ویژگیهای خط، طراحی و حرکت در این دو فرهنگ تصویری بررسی می شود . در بخش آخر طراحی عناصر مهمی چون: طبیعت، انسان، حیوان(اژدها، سیمرغ، اسب) به صورت مصداقهای تصویری هر یک جداگانه مورد بررسی تطبیقی قرار می گیرند.

مجموعه حاضر، در چهار فصل ، تنظیم شده است: فصل اول، به معرفی اجمالی شهرستان کازرون اختصاص دارد . در فصل دوم، آثاری از مناطق شرق کازرون ، معرفی شده است. در فصلهای سوم و چهارم، که در واقع ، بخشهای اصلی ، محسوب می شوند. آثار شهر بیشاپور، یعنی ، کاخ(تالار تشریفات، و ایوان های موزائیک) ، معبد آناهیتا، قصر معروف به والرین، و بنای یادبود ، و همچنین نقش برجسته های صخره ای تنگ چوگان، که درکنار شهر مذکور واقع شده است، مورد بررسی قرار گرفته است.

نمادها در تاریخ زندگی بشر و تحولات اجتماعی کاربردی ترین نقش را دارد. ویژگی آنها در هویت دادن به فرهنگ اجتماعی و فردی بشر بوده و هست. نقش نمادها در سیر تحول اجتماعی تا بدان پایه است که می توان گفت اگر نمادها و اسطوره ها نبودند. شاید هیچ هنری وجود نداشت و زندگی اجتماعی انسان تیره و تار می بود چرا که نمادها اندیشه آدمی را برمی انگیزند و انسان را به اعماق تفکر بدون گفتار می کشانند در واقع می توان گفت نمادگرایی کوشش بشر جهت یافتن و تجسم مفاهیمی است که از ورای ابهامات و تخیلات و تاریکیها او را احاطه کرده است. نماد از انسان فراتر می رود و به سطحی جهانی می رسد و در روان هر انسانی جا دارد . می توان گفت اصالتهای هنر و تمدن هر ملتی سرشار از نمادگرایی و نماد است و به واقع با شناختن نمادها می توان به شناخت فرهنگ و هنر قومی دست یافت. در این پایان نامه سعی برآن شده تا به اهمیت و جایگاه نمادها و تاثیراتشان د رهنر و فرهنگ ما خواسته هنر ایرانی توجه شود.

این پایان نامه ، جستارهای مختلف در تزئینات حرم متبرکه حضرت شاهچراغ (ع) (سیدمیراحمدبن موسی الکاظم (ع) ) ، برادر بزرگ حضرت امام رضا (ع) ، می باشد. که شامل شرح احوال و شخصیت و تاریخچه کشف مرقد مطهر ایشان در عهد آل اتابکان ، تاریخچه بنای آن و تعمیرات و تحولهایی است که در دوران های مختلف در آن، صورت پذیرفته است. کاشیکاری ، آئینه کاری ها و غیره که در هفتاد سال اخیر انجام گرفته است، از اهمیت خاصی برخوردار است، که به همراه عکسها و تجزیه و تحلیل نقوش، ویژگیهای هنرهای تزئینی شیراز را آشکار می سازد.

علاوه بر تاریخچه فرش و آماده سازی کاغذ برای طراحی فرش تقریبا تمامی آرایه ها و نقشه های فرش ایران جمع آوری شده است . شکل خطوط آرایه ها و نقشه های فرش با فکر و اندیشه منطقه ای آراسته شده اند و این اندیشه باعث تفاوت عمده در طرح فرش شده است . معمولا ریشه تاریخی و فرهنگی آرایه ها و نقشه ها به قبل از اسلام بر می گردد ،که بیشتر در هنرهای دیگر کاربرد داشته اند و در بعد از اسلام این آرایه ها در نقشه های فرش گسترش پیدا کرده است . نقشه های فرش علاوه بر گروههای اصلی دارای زیر مجموعه های زیادی هستند که به معرفی و توضیح هر یک از آنها پرداخته شده است . مجموعه حاضر گوشه ای از سعی و تلاش خلاقانه طراحان و نقاشان ایران را نمودار می سازد و می تواند بررسی تطبیقی تصویری آرایه ها و نقشه های فرش را برای مخاطب فراهم آورد .

دراین پایان نامه ، بررسی ظهور جریان نوگرایی(مدرنیسم) در نقاشی اروپا منجر به شناخت تاریخچه این حرکت، بستر اجتماعی که در آن هنر نوگرا شکل می گیرد، و هنرمندان پیشرو این نهضت می شود. سپس با درک ریشه های نوگرایی در غرب ، به مطالعه تاریخچه و ویژگیهای هنر نقاشی ایران می پردازد. (تا زمان آغاز نوگرایی به شیوه غربی در ایران). این بررسی از دو دیدگاه صورت می گیرد ، نخست آن که در می یابیم بسیاری از خصوصیات نگارگری ایرانی، در قرن بیستم دستمایه هنرمندان نوگرای غربی قرار می گیرد. و بسیاری از مشخصات این هنر اصیل ایرانی درهنر نوگرای غرب نیز پدیدار می شود، و مطالب مهم دیگر آن که نگارگری ایرانی تا پیش از سبک کمال الملک ، دارای روند رشد بالنده ای به سمتی نوعی نوگرایی خاص ایرانی است که با فضای زمانه و خواست جامعه همخوانی دارد. شناخت این جریان ما را به عمق غنای نقاشی ایرانی و دارا بودن ظرفیت تغییر و تحول در آن آشنا می کند و در می یابیم که هنر نوگرای ایران نیز بایستی بر مبنای همین جریان در عصر حاضر شکل گیرد.