در شریعت مقدّس اسلام، احکام شرعی فرعی، با استعانت ادله اربعه مورد استخراج و استنباط قرار می­گیرد و این در کلیات امر است و تکالیف مکلّفین در موارد جزئی و خاصّی و استنتاج احکام آن تعیین نگردیده است و از ابتداء چاره جوئی و تدبیر نگردیده است. برای حلّ این معضل، مجتهدین عظام و فقهاء عالیقدر دست به کار شدند  به عرصه عمل ورود نمودند. استصحاب، یکی از اصولِ عملیه است. هرگاه شخصی به وجود موضوعی یا وجود حکمی د...

بررسی و مقایسه تحلیلی آثار بزرگان علاوه بر نشان دادن تأثیرپذیری آن ها از یکدیگر می­تواند در طبقه بندی و تقسیم جریان های فکری و ادبی یک فرهنگ مفید باشد. ناصرخسرو قبادیانی و جلال الدین مولوی بلخی ظاهرًا هم در اصول فکری و بنیان­های اعتقادی و هم در تمثیل­ها، تشبیه­ها و تأویل­ها همانندی های تأمل برانگیزی دارند. هدف این مقاله نشان دادن این اشتراکات با توجه به دو کتاب وجه دین ناصرخسرو و مثنوی مولوی است...

بحث علم به محسوسات یکی از مباحث مهمی است که می توان آن را از دو جنبه مورد بررسی قرار داد: 1ـ جنبه هستی شناسانه 2ـ جنبه معرفت شناسانه. جنبه هستی شناختی قضیه شامل بحثهائی از این قبیل است که آیا ادراک حسّی امری مجرّد است یا مادّی و یا بحث از اینکه آیا ادراک حسّی تغییرپذیر است یا تغییرپذیر نیست؟ و بحثهائی از این قبیل. جنبه معرفت شناختی هم شامل بحثهائی است که یکی از مهمترین مسائل آن، این سوال است که آ...

در فلسفة اسلامی طرح مسئلة علم حضوری به صراحت در آثار سهروردی یافت می شود و پس از او صدرالمتألهین آن را بسط داده است. سهروردی علم را به ظهور و نور تعریف کرده و ملاصدرا از این تعریف سود جسته است. هر چند ملاصدرا در مسئلة ابصار با سهروردی مخالفت می کند، اما در مواردی همچون حصول مدرکات خیالی از او متأثر است. از جمله موارد اختلاف این دو می توان به مسئلة ابصار، مادی یا مجرددانستن قوة خیال، و اتصال یا ...

ابن­سینا، برای حلّ مسئله علم خداوند به حالات وجودی موجودات مادی قبل از ایجاد آن­ها، نظریّه صور مرتسمه را طرّاحی کرده و معتقد است که علمِ تفصیلی خداوند به موجودات قبل از ایجاد آن­ها، از طریقِ این نظریّه قابل تبیین است. ملّاصدرا برخی از دعاوی ابن­سینا را در این زمینه پذیرفته است؛ از جمله: اصل علم واجب تعالی به همه اشیا پیش از وجود آن­ها، حضور صور عقلی موجودات نزد واجب تعالی پیش از وجودشان و این­که صور م...

- بیان مساله تحقیق: از اساسی ترین مسائل هر شخص عاقل برای توانایی در یک زندگی انسانی و معقول این است که: 1- هستی (انسان وجهان) از آن کیست و چه کسی آن را تدبیر می کند؟ 2- سرانجام زندگی انسان به کجا ختم می شود؟ 3- با توجه به لزوم شناخت راه صحیح برای رسیدن به سعادت حقیقی، چه وسیله ای برای تحصیل این شناخت وجود دارد و این وسیله در اختیار چه کسانی است؟ پاسخ صحیح به این پرسش ها همان اصول سه گان...

درقـرآن نـیروی مـعنوی عـظیمی هست که در نفس مخاطب تأثیر شگرف بر جای می گذارد ، این نیرو باعث بیداری و وجدان و تحریک احساس و شعور و صیقل روح وی می شود و ادراک و تفکرش را بیدار و بصیرتش را جلا می بخشد ، به همین دلیل است که انسان پس از این که در معرض تأثیر قرآن قرار می گیرد ، ناگهان تبدیل به انسانی می شود که گویا تازه آفریده شده است. از این روی شـفابخشی قرآن و راهکارهایی که برای مقابله با فشارهای ر...

در برخی آیه های قرآن کریم، از سجده حیوان، گیاه و جماد سخن گفته شده و اندیشمندان در تبیین نوع سجده این موجودات، سه نظریه را بدین شرح بیان کرده اند:نخسن آنکه سجده آن ها از نوع تکوینی و به مثابه ایفای نقش خویش در نظام آفرینش است؛ دوم آنکه سجده آن ها از نوع دلالت است و زمینه هدایت انسان را به وجود خداوند متعال فراهم می آورد؛ سوم آنکه این سجده، واقعی و نوعی فروتنی همراه با شعور در برابر آفریدگار است...

قرآن به عنوان وحی آسمانی مشتمل بر موضوعات متعدد است که در مواردی متصدی تبیین امور و گاه در مقام تفصیل امور متشابه از یکدیگر است. نوشتار پیشِ رو رویکرد ملاصدرا در باب قلمرو و جامعیت قرآن را با روشی نقلی - برهانی بررسی کرده و به این نتایج رسیده است: از دیدگاه ملاصدرا، همه امور به نحوی در قرآن مذکور است؛ حال یا صریحاً و یا اینکه مقوّمات، اسباب، مبادی و غایتش در قرآن آمده است. البته فهم همه علوم قرآن ...