روانشناسی دین از جمله شاخه های میان رشته ای است که به مطالعه ی علمی دین از منظر روانشناسی می-پردازد. مباحث بسیار متنوعی در این زمینه مطرح شده است که در این بین منشأ و خاستگاه دین یکی از مباحث بسیار مهمی است که در این دسته از مطالعات دین پژوهی جای می گیرد. یکی از کسانی که در زمینه ی روانشناسی دین و بالأخص منشأ و خاستگاه دین نظرات درخور و شایسته ای را مطرح کرده است کارل گوستاو یونگ روانپزشک سوئیس...

یکی از اوصاف خداوند که در قرآن کریم به آن اشاره شده است صفت تکلم است. اندیشمندان مسلمان، در پی پاسخی مستدل به پرسش از حقیقت کلام خداوند، مباحثی را مطرح کرده اند که در این میان اندیشه فخر رازی و نظریه ملاصدرا از ژرف نگری خاصی برخوردار است و نوشتار پیش رو به هدف مقایسه و ارزیابی این دو نظریه تدوین شده است.  فخررازی کلام حقیقی را معانی قائم به نفس متکلم دانسته با تأکید بر غیریت این معانی از اراده ...

علوم عقلی در اصطلاح به مجموع علوم و اطلاعاتی گفته می شود که با تعقّل و استدلال، سر و کار دارند و آنچه در زیر مجموعه این علوم قرار می گیرند عبارت اند از: حکمت ـ که شامل فلسفه و اخلاق می شده است ـ و کلام. اواسط قرن سوّم تا پنجم و ششم هجری را می توان «عصر خرد گرایی» و دوران رواج علوم عقلی دانست. از آنجا که بیشتر شاعران این دوره، «حکیم» بوده اند و آشنا به معارف و علوم گوناگون دوران خود، آثارشان آکنده...

پژوهش حاضر از منظری تاریخی به مقوله دین و دینداری و اعتقاد بشر به خدا، نبوت، معاد و... می پردازد و عوامل تأثیرگذار در انحراف بشر از عقاید حقه و گرایش وی به اعتقادات باطل و انحرافی را بررسیده و عبرت های تاریخی در این زمینه را به تصویر می کشد. نویسنده ضمن ارائه تاریخچه ادیان مختلف توحیدی و غیر توحیدی، به تبیین عوامل وقوع انحراف در ادیان بشری پرداخته و انحراف اقوام و مذاهب گوناگون به ویژه دین مسیح...

با توجه به اهمیت و ضروت واکنش به درک غربی از فلسفه اسلامی، در این پایان نامه پس از بررسی دیدگاه های مختلف درباره فلسفه اسلامی به تبیین ماهیت حقیقی این فلسفه پرداخته شده است و روشن گردیده است که فلسفه به معنای تفکر عقلانی در امور هستی شناسانه، نه تنها امری مخالف با دین و در مقابل آن نیست بلکه از دل دین برمیخیزد. همچنین ضمن بیان گزارشی از تلقی چند تن از اندیشمندان معاصر درباره سیر تفکر فلسفی- کلا...

هدف از نگارش این مقاله، توجّه دادن به نقش مهم و تعیین کننده تعالیم گرانبهای پیشوایان شیعه در پیدایش و گسترش علوم عقلی، اعمّ از حکمت الهی و کلام اسلامی از رهگذر مطالعه در احادیث حکمی حضرت امام صادق(ع) و شرح آنهاست؛ احادیثی که با روش عقلی و استدلالی درباره کلّیّات جهان هستی و آغاز و انجام آن و توحید ذات خداوند و معرفت اسمای حُسنا و صفات عُلیای او به دقیق ترین وجه بحث می کند و پایه آنها بر ابحاث عامّه حک...

یکی از مکاتب مهم علوم اجتماعی، مکتب مطالعات فرهنگی بیرمنگام است. مطالعات فرهنگی دربرگیرنده مجموعه ی قابل توجهی از پژوهش‏ها، نظریات، روش ها و فعالیت‏های انتقادی است که به تحلیل اَشکال و فرایندهای فرهنگی می پردازد و امروزه به یکی از رشته‏های مهم در مراکز علمی تبدیل شده است. مسئله اصلی این پژوهش، بررسی انتقادی مبانی معرفت شناختی مکتب مطالعات فرهنگی بیرمنگام است. با توجه به تأثیری که این مکتب بر مطا...

تجسم گرایی یکی از زیر شاخه­های اصلی هنجارگریزی معنایی است. این نوع از هنجارگریزی به بررسی شاخصه­ها و عناصر زیبایی­شناسانه در متون ادبی می­پردازد و ارتباط ناگسستنی با علم بلاغت و آرایه­های ادبی به­کار رفته در آن دارد. تجسم­گرایی عمدتاً برای بیان مفاهیم مجرد و عقلی به­کار می­رود تا با به تصویر کشیدن این دسته از مفاهیم در قالب صورت­های مجسم، حسی و ملموس زمینه­ساز پویایی و تحرک تصاویر در متون ادبی گ...

از بحث‌های فلسفی مورد اهتمام در فلسفة اسلامی و فلسفة غرب مشخص کردن مرزهای شناخت عقل انسانی از واقع است. به تبع مرزهای وجودی عقل در شناخت، مرزهای سخن و گفتار عقل در مقام اخبار از واقع به میان می‌آید. در مقالة حاضر کوشش شده است تا مرزهای شناختاری و گفتاری عقل با ملاک‌هایی بیان شود که با توجه به آن‌ها سکوت‌های ممکن و سکوت‌های ضروری عقل در مقام اخبار از واقع مشخص شود. در عین حال، متعلق سکوت ضروری ع...

از جمله مسائلی که در حوزه کلام مسیحیت و کلام اسلامی و با محوریت متون دینی این دو دین  مورد توجه و کنکاش برهانی و استدلالات کلامی است، مسئله توحید می‌باشد که ابهامات موجود در اندیشه توحیدی مسیحیت با وجود بحث تثلیث به پیچیدگی و اهمیت بحث افزوده است. قرآن کریم قول به «تثلیث» و تحریف در توحید که به مرور زمان از سوی مسیحیان شکل گرفته را با صراحت نفی و با نگرش انتقادی آن را باطل می­داند. در آیاتی به ...