کتاب مکین الاساس فی احوال مولانا ابی الفضل العباس در زُمره آثار آیت الله محمدباقر بیرجندی است. موضوع این کتاب همان طور که از عنوانش پیداست راجع به زندگی و اقدامات حضرت اباالفضل است. مؤلف مطالب مربوط به زندگی قمر بنی هاشم را در شش مجلس به رشته تحریر درآورده است. در این مقاله تلاش شده است تا به روش توصیفی -  تحلیلی مباحث این کتاب مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. بر اساس یافته های این مقاله، ...

در این گفتار، اقرارنامه ای به عربی (تنظیم یا تحریر در 655ق.) با ترجمه آن به پارسی (کتابت در 702ق.)، براساس دستنویس شماره 13054، معرفی و بازخوانی شده است. موضوع این اقرارنامه اقرار بر استقراض مبلغی زر است.

از «حسن بن صالح بن حی» به عنوان یکی از بزرگان و مؤسسان فرقه «بُتریه»، از شاخه های شیعیان زیدی مذهب نام برده شده است. این در حالی است که مراجعه به سخنان و روایات وی نشان می دهد وی دارای باورهای خاص اعتقادی بوده و به همه مبانی زیدیان پایبند نبوده است. از سوی دیگر حسن بن صالح با امام صادق (ع) در ارتباط بوده و پرسش های فقهی او از این امام بزرگوار، سبب رواج روایات وی در منابع حدیثی متأخر امامیه شده ا...

در دوران غیبت صغری، ابو سهل اسماعیل بن علی و ابو محمد حسن بن موسی نوبختی از مشهورترین متکلمان امامیه در بغداد بودند که نقش مهمی در انتقال میراث کلامی امامیه به متکلمانی چون شیخ مفید و سید مرتضی بر عهده داشته اند. از آن جا که اندیشه های امامیه در دوران شیخ مفید و سید مرتضی تفاوت هایی با آراء متکلمان عصر حضور همچون هشامین و مؤمن الطاق دارد و به نوعی به اندیشه های کلامی معتزله نزدیک تر شده برخی بر...

از مهم‌ترین ابهامات تاریخ کلام امامیه رابطۀ دوره نخست کلام امامیه (مدرسۀ کوفه) با کلام امامیه در مدرسه بغداد در سده چهارم و پنجم است. سرشناس‌ترین متکلم امامیه در دورۀ حضور هشام بن حکم است. در این مقاله سعی شده است تا امتداد جریان فکری وی و پیروانش را تا سده چهارم بررسی شود. در همین راستا در بخش نخست، با پی‌گیری امتداد شاگردان این جریان فکری به این نتیجه رسیدیم که آراء کلامی این جریان فکری از طر...

رجال­شناسان متقدم معمولاً در شمار کتاب‌های احمد بن محمد برقی از کتاب الرجال یاد می­کنند. با این‌همه ابن­ندیم از نخستین کسانی است که این انتساب را به پدر احمد، محمد بن خالد برقی بازمی‌گرداند و حتی کتاب دیگر احمد یعنی المحاسن را به پدر منسوب می­کند. پس از وی، معاصرانی چون آقابزرگ تهرانی این ادعا را به‌نوعی دیگر بازگو کردند. شوشتری با قرائنی چند، نهایی‌ترین دیدگاه را مطرح کرد و الرجال برقی را ب...

ظهور منجی موعود از مسائلی است که در همه ادیان الهی و حتی در برخی از ادیان بشری بدان تصریح شده است. این اعتقاد پیروان ادیان مختلف مخصوصاً شیعیان امامیّه را بر آن داشته تا نسبت به زمان تحقق این وعده الهی حساس باشند و همواره در صدد علم به آن زمان باشند. از این روی برخی با مطالعه احادیث ائمه درباره خصوصیات زمان ظهور ایشان و تطبیق برخی از نشانه ها و شرایط بر حوادث کنونی (تطبیق) به تعیین وقت ظهور (توقی...

مسئله ی ظهور از اصلی ترین عقاید تشیع محسوب می شود، که از اهمیت خاصی برخوردار است، در این میان شیعیان امامیه و اسماعیلیه از این قاعده مستثنی نیستند. امامیه کسانی هستند که به امامت دوازده امام معتقدند، و آخرین آن ها را مهدی موعود می دانند و در انتظار ظهورش هستند، و اسماعیلیه، خود به چندین گروه تقسیم می شوند که هر یک عقاید ویژه ای در خصوص مسئله ی ظهور دارند؛ بعضی از آن ها (همچون اسماعیلیان نخستین ...

در پاسخ به این سوال که «نیابت و قلمرو آن در عصر غیبت کبری، چه تبیین و پاسخی به شبهات پیرامون آن از ناحیه فرقه های بابیت، بهائیت و صوفیه دارد؟» تحقیق حاضر بر اساس مبانی و دلایل، با تاکید بر روش توصیفی و تحلیلی و با هدف دستیابی به زوایای مغفول عنصر نیابت در عصر غیبت کبری ، به پاسخ شبهات مزبور می پردازد. اندیشه استمرار رهبری دینی ، به رغم آغاز آن از زمان پیامبر(ص) و مسلم بودن آن در تاریخ شیعه در م...