جریان های فلسفیِ معاصر به دلیل سهولت انتشار خیلی زود بدل به مکتب و حوزه می شوند و پیروانی پیدا می کنند. امری که در گذشته دست کم قرنی زمان می برد. اگزیستانسیالیسم و پدیدارشناسی در زمان حیات فلاسفه ی بزرگ این مکاتب بر سر زبان ها افتادند. در مورد واسازی جریان باز هم سریع تر اتفاق افتاد به طوری که فلاسفه ی مکتب واسازی، از جمله پل دومان، دوست نزدیک مبدعِ این جریان، ژاک دریدا، بودند. واسازی خیلی سریع ف...

گزارة نظرورزانه یکی از نوآوری های منطقی هگل است که آن را نخست بار در درآمد کتاب پدیدارشناسی روح مطرح کرد. مفهوم اساسی این گزاره بر اساس نقدی شکل می گیرد که وی به منطق سنتی و نیز به منطق کانتی دارد. در این مقاله می کوشم تا نشان دهم این گزاره در اندیشة هگل چگونه شکل می گیرد چه نسبتی با گزاره های بنیادین در دو منطق پیش گفته دارد و نیز این برداشت خاص از گزاره چه امکاناتی را برای متافیزیک و منطق وی ...

در تاریخ تفکر به ویژه در حوزۀ علوم انسانی اندیشۀ ویلهلم دیلتای نقطۀ عطف محسوب می­شود. دوران دیلتای با علم­زدگی تمام عیار مصادف بود عده­ای که علم­زده بودند میان روش علوم طبیعی با علوم انسانی تفاوت اساسی قایل نبودند و هر داعیه­ای که داشتند مآل کارشان به ماده انگاری مکانیکی می­رسید. دیلتای با این گروه به مقابله برخاست و معتقد شد که برای حل مسئله نسبت علوم انسانی با شناخت طبیعت باید به سنخیت موضوع ...

در این مقاله، ادعای هگل مبنی بر ضرورت گذارهای روح در مواقف پدیدارشناسی مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده است تا معنای مورد نظر وی از ضرورت این گذارها مورد پژوهش قرار گیرد. برای این منظور نخست به اجمال معانی مختلف ضرورت بیان شده و سپس به بررسی این مطلب پرداخته شده که ضرورت مورد التفات هگل کدامیک از انواع این ضرورت‌ها بوده است. به همین جهت نظر مک تاگارت، هولگیت، فیندلی، لاور و کوفمان در این زمینه ذ...

کانت با تلقی زمان و مکان و مقولات به عنوان شرط شناخت، به تمایز میان پدیدارها و شیء فی‌نفسه پرداخت. نتیجۀ چنین تمایزی که اساس مکتب ایدئالیسم استعلایی اوست، عدم امکان شناخت شیء فی‌نفسه بود. هگل که شیء فی‌نفسۀ کانتی را مانعی در برابر ایدئالیسم مطلق خود می­دید، آن را به عنوان یک مفهوم تناقض‌آمیز کنار گذاشت؛ ولی مکتب او با چالش­های ناشی از حذف آن، مواجه شد. همین چالش­ها ما را به پی گرفتن نگرشی نوین ...

در این رساله جایگاه «دیگری» در مبحث خدایگان و بنده هگل و فلسفه ی هوسرل مورد بررسی قرار گرفته است و سعی شده است اهمیت مفهوم «دیگری» برای این دو فیلسوف آشکار شود. در فصل مربوط به هگل، سیر تکامل آگاهی و پیشرفت آن به سوی خودآگاهی و رابطه میان خودآگاهی ها محورهای اصلی پژوهش می باشند که در نهایت هگل تنها راهی که برای تکامل روح می یابد پذیرش «دیگری» است به عنوان موجودی همانند خود نه بیشتر و نه کمتر و ...

تمیز جامعه مدنی از دولت به صورت مکتوب نخستین بار در سال ۱۸۲۱ در فلسفه حقوق هگل به چاپ رسید. در تشریح فلسفی او در این اثر، جامعه مدنی GeSollschofii burgerliche نشانگر مرحله ای از تحول دیالکتیکی خانواده به دولت است، نافی آن زندگی اخلاقی است که در اجتماع کوچک انسانی ( خانواده) ایجاد می شود تا به نوبه خود به وسیله اجتماع بزرگ از نظر سیاسی مستقل، ملت حاکم، نفی و بر انداخته شود. هر چند زندگی اجتماعی ...

رابطۀ اخلاق و دین موضوعی است که می‌توان آن را در تمام سیر تاریخ فلسفه و در تمامی دستگاه‌های فلسفی بررسی کرد‌. اما با مباحثی که کانت در باب عقل عملی و جدایی آن از عقل نظری عنوان کرد و در پی آن مباحث متافیزیکی و الهیاتی را به حیطۀ عقل عملی کشاند، رابطۀ اخلاق و دین جلوۀ دیگری پیدا کرد‌. کانت با آنکه تمامی براهین اثبات وجود خدا را رد می‌کند‌‌، اخلاق را متضمن باور به خداوند می‌داند‌. پس از کانت حکما...

اثر حاضر برآن است تا فرآیند دیالکتیک و خودآگاهی را در نزد فیلسوفانی چون افلاطون،ارسطو،کانت،فیخته،شلینگ و هگل مورد بررسی قرار دهد. آن چه بر سرتاسر این نوشتار سایه افکنده است ، رویکرد هگل به مبحث دیالکتیک و خودآگاهی و انتقادهای او بر دیالکتیک مورد نظر فیلسوفان گذشته و تکمله هایی است که بدانها افزوده است . هگل در کتاب علم منطق و نیز دایر? المعارف علوم فلسفی تلاش می کند تا از یک سو یک جانبه گرایی ...

برخی مفسران فلسفه غربی ، نیچه را از پیشگامان فلسفه معاصر غربی دانسته اند . از زمان انتشار آثار نیچه خوانش های گوناگونی از اندیشه و آثار وی توسط شارحان ارائه شده است و هر یک از منظری خاص به جنبه هایی از این فیلسوف و کار و بار فکری وی پرداخته اند . اما در مقام یک فیلسوف معاصر در اثری که در این نوشته به تامل در باب آن خواهیم پرداخت ، نگاهی متفاوت به نیچه و آراء وی دارد که در قالب تاملاتی انتقادی د...