بخش عمده‌ای از میراث حدیثی شیعه را «ادعیه مأثوره» و زیارات تشکیل می‌دهند. ‌‌از دوره‌های نخستین تدوین حدیث، این نکته مورد توجه محدّثان بوده و کتبی ‌را به این موضوع اختصاص داده‌اند.‌ از میان این کتب، مصباح المتهجد شیخ طوسی‌ از اعتبار و اهمیّت بیشتری برخوردار است. در میان ادعیه مأثور، ادعیه ماه رجب از نظر کثرت و مضمون با چهارده دعا جلب توجه می‌کند. تحلیل مضامین ادعیه ماه رجب بر اساس مصباح، محور این...

نقد و ارزیابی روایت‏ها برای حصول اطمینان از صدور حدیث از معصوم (ع)، شیوۀ مستمر دانشمندان مسلمان، به‏ویژه علمای شیعه بوده است. شیخ حرّ عاملی نیز ذیل برخی روایت‏های متعارض وسائل‏الشّیعه، بیشتر به نقل از دیگر علما به‏ویژه شیخ طوسی، سند یا متن خبر را بررسی کرده و در‏صورت ملاحظۀ ضعف، بدان اشاره کرده است؛ اما هیچ‏گاه ضعف سند یا متن را معیار قضاوت نهایی خود قرار نداده و روایت را کنار نگذاشته است. تلاش ش...

حدیث فرقه ناجیه یکی از بحث برانگیزترین احادیث در طول تاریخ حیات دین مبین اسلام، با موضوعیت کلام و فرق است؛ زیرا موضع‌‌گیریهای متفاوت و بعضاً متضادی در قبال آن صورت گرفته است. در این تحقیق، به این حدیث، مصداقها، نقاط ضعف، و موضع‌‌گیریهایی که ارباب علم کلام در خصوص آن داشته‌‌اند، پرداخته می‌‌شود. در ادامه ضمن نقد عقلانی محتوای حدیث، بیان می‌‌شود که نمی‌‌توان بر پایه چنین حدیثی، شروع به شمارش فرق ا...

درک و فهم حدیث به عنوان دومین منبع احکام و دستورات اسلام از اهمیت شایانی برخوردار است. علوم حدیثی از جمله فقه الحدیث متکفل این مهم است. از این­رو، علما و فقها از جمله مؤلف استقصاء الاعتبار فی شرح الاستبصار برای بهره­برداری بهتر از حدیث افزون بر به کارگیری مبانی، اصول و قواعد برای فهم دقیق از حدیث، خود به تأسیس این امور نیز مبادرت نموده­اند که آگاهی از آنها محققان و پژوهشیان را در عرصه فهم حدیث ...

چکیده  بحث تحریف قرآن از اساسی‌ترین مباحث علوم قرآنی است. چه اینکه با اثبات آن، اعجاز و اعتبار قرآن و حدیث دچار آسیب جدی خواهد شد. قائلان به ‌تحریف به دستاویزهایی چند برای اثبات آن تمسک جسته‌ا‌ند. موضوع نسخ تلاوت از جمله آن‌هاست، گر چه‌ نسخ کتاب چندگونه تصور می‌شود و کما بیش اختلاف نظر در مورد آن‌ دیده می‌شود؛ اما محور بحث در این مقاله بررسی ادله نسخ تلاوت است که عالمان اهل سنت آیات محذوف از قر...

چکیده دو مسئله اصلی این پژوهش عبارت‌اند از: رهیافت جوامع حدیثی امامیه به آموزه زیبایی فوق‌العاده یوسف7 چیست؟ و مستندات روایی این آموزه از چه میزان اعتبار برخوردار است؟ برای پاسخ به این مسائل، احادیث این آموزه در میراث حدیثی امامیه را به روش تخریج ـ بازیابی، استخراج و طبقه‌بندی کردیم و به چهار حدیث معیار دست یافتیم که می‌توان آنها را به دو گونه «یوسف، زیباترین مخلوق» و «زیبایی یوسف، پاداش مؤمنا...

نقل است که خلیفه اول، در پایان عمر، از انجام دادن و... برخی امور اظهار پشیمانی کرده است. این مقاله به بررسی محتوا، اسناد، منابع، نقل ها، طرق نقل، نتایج و پیامدهای صحت حدیث، تعیین صحت و سقم و تطور نقل آن مشتمل بر حذف و تغییر و ابهام و کاستی و افزونی های این حدیث بر اساس منابع فریقین پرداخته است. هم چنین نظر رجالیان و محدثان و مورخان در باره سند و محتوای آن، نقل، بررسی، در آن نقد و مطرح شده است. ...

   کتاب کافی، به دلیل اعتبار و وثاقت مؤلف، و قدمت کتاب و نزدیکی به زمان حضور ائمه(ع)، از زمان تألیف، مورد توجه علما و محدثان امامی قرار گرفت و در طول تاریخ حدیث شیعه بر روایات آن شروح متعددی نگاشته شد، اما در این بین، به شروح خودِ کلینی بر برخی روایات کتابش کمتر توجه شده است. کلینی علاوه بر طبقه‌بندی بدیع احادیث، به شرح و تبیین برخی از  احادیث پرداخت وتلاش نمود تا مشکلات اخبار را حل کند. بهره گی...

مصباح­الشریعه و مفتاح­الحقیقه کتابی است حدیثی با محتوای عرفانی و اخلاقی که برای اولین­بار از سوی ابن­طاووس معرفی‌ شده است. نگارندۀ این کتاب هیچ‌گاه مشخص نبوده است. بر این اساس در پژوهش حاضر، با روش تحلیل محتوای کمی و کیفی، عرضۀ محتوای کتاب به منابع اصیل روایی و تاریخی و عرفانی صورت گرفته تا میزان اعتبار استنادهای آن به­دست آید. یافته‌های مبتنی بر این روش نشان می‌دهد از صد حدیث ابتدای ب...

چکیده بخشی قابل‏ملاحظه از آثار شیخ بهایی در‏حوزۀ حدیث، به دو موضوع نقد و فهم حدیث اختصاص یافته است. این دانشمند در بخش نقد حدیث، اسنادی را بر‏پایۀ علوم رجال و درایت نقد کرده است. وی در‏حوزۀ فهم حدیث، از علومی چون لغت، نحو، فقه، اصول فقه، تفسیر، کلام، اخلاق و عرفان بهره برده و احادیث را بر‏اساس اصولی مانند التزام به ظاهر متن، فهم عرفی، سیاق، فهم مشهور، آیات مرتبط، روایت‏های مشابه، احادیث عامه، آ...