مهدی ایزدی
دانشیار دانشگاه امام صادق(ع)
[ 1 ] - بررسی تطبیقی روایات مواجهه حضرت یوسف(ع) با پدر
در جوامع روایی و تفسیری، 10 روایت درباره مواجهه حضرت یوسف(ع) با پدر وجود دارد که در آنها از بی‌احترامی حضرت یوسف(ع) به پدر، سخن به میان آمده است. پنج روایت در منابع امامیه و پنج روایت در منابع اهل‌‌سنت نقل شده‌اند. روایات امامیه با اهل‌‌سنت تفاوت ماهوی دارند، هرچند یکی از روایات اهل‌‌سنت مشابه روایات شیعه است، اما همگی حکایت از این دارند که حضرت یوسف(ع) به پدرش احترام نکرد. در این نوشتار، اسناد...
[ 2 ] - روش فقه الحدیثی کلینی در شرح احادیث کافی
کتاب کافی، به دلیل اعتبار و وثاقت مؤلف، و قدمت کتاب و نزدیکی به زمان حضور ائمه(ع)، از زمان تألیف، مورد توجه علما و محدثان امامی قرار گرفت و در طول تاریخ حدیث شیعه بر روایات آن شروح متعددی نگاشته شد، اما در این بین، به شروح خودِ کلینی بر برخی روایات کتابش کمتر توجه شده است. کلینی علاوه بر طبقه‌بندی بدیع احادیث، به شرح و تبیین برخی از احادیث پرداخت وتلاش نمود تا مشکلات اخبار را حل کند. بهره گی...
[ 3 ] - بررسی موردی افزوده‌های تفسیری در شش ترجمه معاصر قرآن
سبک بیانی قرآن به گونهای است که ارائه معانی و مفاهیم ژرف‌آن جز با افزودن عبارتهای تفسیری مقدور نیست و چارهای از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه تلاشی که نویسندگان و مترجمان نموداند، باز هم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجملی است که دلالت‌شان روشن نیست. مقاله حاضر افزوده‌های تفسیری برخی از آیات سوره اسراء را از شش مترجم معاصر الهیقمشه</e...
[ 5 ] - پی‌جویی «قرائت عامه» در کتب تفسیری سده‌های نخست و نقش آن در ترجیح قرائت
یکی از ملاک‌هایی که در کتب تفسیری سده‌های نخست با نام مرجِّح خوانشی بر سایر خوانش‌ها ذکر شده، «قرائت عامّه» یا «قراءة الناس» است. برخی از قرآن‌پژوهان معاصر با اجتهادی خواندنِ قرائات مشهور، تنها روایت حفص از قرائت عاصم را معرِّف و منطبق بر قرائت عامّه می‌دانند. در این مقاله با پی‌جویی این اصطلاحات در کتب تفسیر سده‌های نخست و نیز بررسی قرائات گزارش‌شده در کتاب مَجاز القرآن ابوعبیده مَعْمَر بن مُثَنَّی که مهم‌تر...
[ 6 ] - جستاری در تبارشناسی ماده «قرأ» در ساخت واژه «قرآن
جستجوی ریشه و نحوه ساخت برخی از واژگان غریب و کم کاربرد قرآن کریم، دغدغه‌ای است که در طول تاریخ اسلام بسیاری از عالمان لغت و زبان‌شناسان را به خود مشغول داشته و باعث شده نظریه‌های متعددی در این خصوص تولید شود، همانند نظریه وجود واژگان دخیل یا نظریه تشکیل شدن زبان قرآن از مخلوط زبان‌های عربی و آرامی. به نظر می‌رسد از جمله دلایل وجود ابهام در رابطه با ریشه این واژگان و طرح نظریات مختلف، عدم وج...
[ 7 ] - عوامل مؤثر بر تکوین نگرش ایمانی در قرآن کریم با رویکرد روان‌شناسی اجتماعی
«ایمان» و «نگرش» به ترتیب از محوری‌ترین مفاهیم در آموزه‌های دینی و روان‌شناسی اجتماعی می‌باشند. برایند پیوندی نزدیکی میان حوزه موضوعی نگرش در روان‌شناسی اجتماعی، تعلیم و تربیت کاربردی و مباحث قرآنی در حوزه ایمان، اصطلاح «نگرش ایمانی» را ساخت می‌دهد. نگرشی که با رویکردی قرآنی و مبتنی بر الگوهای تکوین نگرش‌های افراد در روان‌شناسی، نسبت به متعلقات ایمان شکل گرفته است. مقاله حاضر با استفاده از روش ...
[ 8 ] - علت در حدیث و موازین شناخت آن از دیدگاه استاد محمد باقر بهبودی
استاد بهبودی[1] از محققان صاحب‌نظر عصر حاضر در حوزه حدیث است که دیدگاه‌های جدیدی در زمینه نقد احادیث ارائه می‌نماید. وی به بررسی‌های ظاهری و سطحیِ سندی اکتفا نمی‌نماید و سند و متن را توأمان مورد ارزیابی قرار می‌دهد. علت، از منظر وی اعم از هرگونه عیب و بیماری پنهان یا آشکار احادیث است که به سه دسته: علل موجود در متن، سند و در متن و سند تقسیم می‌شود. وی برای شناسایی علل احادیث به هرگونه اطلاعا...
[ 9 ] - معرفت‌گرایی به مثابۀ رویکرد مبنایی تربیت اخلاقی «از دیدگاه امام سجاد (ع) در صحیفۀ سجادیه»
چکیده در این مقاله، رویکردهای تربیتی امام سجاد(ع) و کارکرد آن در الگودهی به مربیان و والدین بررسی می‌شود. تعلیم و تربیت، همواره از دغدغه‌‌های مهم انسان بوده و ذهن او را به خود مشغول کرده است و بی‌تردید ارائۀ الگوهای موفق در این عرصه، از نیازهای اساسی والدین و مربیان قلمداد می‌شود. در بین مباحث مربوط به تربیت، پرداختن به رویکردهای تربیتی جایگاهی ویژه دارد؛ زیرا مراحل فرآیند تربیت را فراروی م...
[ 10 ] - نقد و فهم حدیث ازمنظر شیخ بهایی
چکیده بخشی قابلملاحظه از آثار شیخ بهایی درحوزۀ حدیث، به دو موضوع نقد و فهم حدیث اختصاص یافته است. این دانشمند در بخش نقد حدیث، اسنادی را برپایۀ علوم رجال و درایت نقد کرده است. وی درحوزۀ فهم حدیث، از علومی چون لغت، نحو، فقه، اصول فقه، تفسیر، کلام، اخلاق و عرفان بهره برده و احادیث را براساس اصولی مانند التزام به ظاهر متن، فهم عرفی، سیاق، فهم مشهور، آیات مرتبط، روایت‌های مشابه، احادیث عامه، آ...
[ 11 ] - مبانی و روش تفسیر رضوی
از روایت‌های تفسیری اهل بیت از جمله روایت‌های تفسیری امام رضا(ع) چنین برمی‌آید که آن بزرگواران درصدد تعلیم مبانی و روش صحیح تفسیر قرآن‌کریم به پیروان خود بودند، تا در زمان غیبت نیز بتوانند با بهره‌گیری از این مبانی و روش صحیح تفسیری از قرآن‌کریم بهره برده، راه هدایت را از آن در هر زمان و شرایطی بیابند. از واکاوی روایت‌های تفسیری مأثور از امام رضا(ع) چنین برمی‌آید که ...
[ 12 ] - بررسی موردی افزوده‌های تفسیری در شش ترجمه معاصر قرآن
سبک بیانی قرآن به گونهای است که ارائه معانی و مفاهیم ژرف‌آن جز با افزودن عبارتهای تفسیری مقدور نیست و چارهای از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه تلاشی که نویسندگان و مترجمان نموداند، باز هم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجملی است که دلالت‌شان روشن نیست. مقاله حاضر افزوده‌های تفسیری برخی از آیات سوره اسراء را از شش مترجم معاصر الهیقمشه</e...
[ 13 ] - ظرفیت‌های مغفول احادیث اهل‌بیت علیهم‌السلام در تفسیر قرآن کریم
بهره‌گیری از روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام در تفسیر قرآن کریم را می‌توان گامی به‌سوی کشف معارف قرآنی و وصول به مراد جدی خداوند متعال قلمداد نمود. با توجه به جایگاه والای حدیث در علم تفسیر چنان می‌نماید که در تفاسیر مأثور از این منبع به‌طور شایسته بهره گرفته نشده است. این مقاله درصدد است پس از بیان ظرفیت‌های مغفول در احادیث به چگونگی بهره‌برداری حداکثری از این ظرفیت‌ها بپردازد. در این راستا تعمیم ...
نویسندگان همکار