محمد جانی پور
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
[ 1 ] - تبیین ساختار حاکم بر مکاتبات امام هادی(علیه السلام)
چکیده آنچه تاکنون در حوزه مطالعات تاریخ اسلام و به‌خصوص دوران امامت امام هادی(ع)، مطرح شده بیشتر تبیین تاریخی حوادث بوده است. این امر موجب مغفول‌ماندن بسیاری از جوانب فرهنگی و اجتماعی وقایع شده است. به نظر می‌رسد آنچه امروز می‌تواند راهگشای فهم بسیاری از وقایع آن دوران باشد، تبیین دیدگاه‌ها و اصول و مبانی نظری آن امام همام، از خِلال تحلیل محتوایی و مضمونی گفتار ایشان است. چراکه به واسطه فهم گفتم...
[ 2 ] - تبیین ساختار حاکم بر مکاتبات امام هادی(علیه السلام)
چکیده آنچه تاکنون در حوزه مطالعات تاریخ اسلام و به‌خصوص دوران امامت امام هادی(ع)، مطرح شده بیشتر تبیین تاریخی حوادث بوده است. این امر موجب مغفول‌ماندن بسیاری از جوانب فرهنگی و اجتماعی وقایع شده است. به نظر می‌رسد آنچه امروز می‌تواند راهگشای فهم بسیاری از وقایع آن دوران باشد، تبیین دیدگاه‌ها و اصول و مبانی نظری آن امام همام، از خِلال تحلیل محتوایی و مضمونی گفتار ایشان است. چراکه به واسطه فهم گف...
[ 3 ] - الگوی بازار قرض‌الحسنه بر اساس تحلیل محتوای آیات قرآن
در اقتصاد کلان رایج، استقراض خانوارها، دولت و بنگاهها طرف تقاضای بازار وجوه وام را تشکیل میدهند که رابطه معکوس با نرخ بهره دارند؛ طرف عرضه این وجوه پساندازکنندگان هستند که مقدار وجوه عرضه‌شده آنها، رابطه مستقیم با نرخ بهره دارد. با وجود تحریم ربا در اسلام و نیاز خانوارها به قرض، اسلام راهکار دیگری ارائه می‌کند. هدف اصلی این مقاله استخراج الگوی پیشنهادی اسلام برای بازار وجوه استقراضی و عوامل ...
[ 4 ] - تحلیل انتقادی ترجمه ساخت‌ها و واژگان قرآنی در ارتباط بین زبان با دو سطح ادبیات و فرهنگ
زبان در گذر زمان در حال تغییر و تحول است. این تغییرات وابسته به عوامل متعددی از جمله ادبیات و فرهنگ می‌باشند؛ زیرا ادبیات در سطح درونی و فرهنگ در سطح بیرونی باعث ایجاد تحول در زبان شده و چرخه علم زبانشناسی را تکامل می‌بخشند. این تحول در زبان عربی که قرآن‌کریم نیز بدان نازل شده، بسیار حساس بوده و شایسته است به دقت مورد مطالعه و کنکاش قرار‌گیرد. این مقاله درصدد است تا برخی ترجمه‌های صورت‌گرفته از...
[ 5 ] - جستاری در تبارشناسی ماده «قرأ» در ساخت واژه «قرآن
جستجوی ریشه و نحوه ساخت برخی از واژگان غریب و کم کاربرد قرآن کریم، دغدغه‌ای است که در طول تاریخ اسلام بسیاری از عالمان لغت و زبان‌شناسان را به خود مشغول داشته و باعث شده نظریه‌های متعددی در این خصوص تولید شود، همانند نظریه وجود واژگان دخیل یا نظریه تشکیل شدن زبان قرآن از مخلوط زبان‌های عربی و آرامی. به نظر می‌رسد از جمله دلایل وجود ابهام در رابطه با ریشه این واژگان و طرح نظریات مختلف، عدم وج...
[ 6 ] - رهاوردهای استفاده از روش «تحلیل محتوا کمی» در فهم احادیث
کلمات گهربار ائمهٔ اطهار(ع) پس از قرآن کریم، گران‌قدرترین میراث دین مبین اسلام و دستورالعملی برای سعادت هر دو جهان است. این محتوای غنی و هویت‌بخش قابلیت آن را دارد که در حوزه‌های مختلف علوم بشری استفاده شده و مبنای مطالعات بنیادین و کاربردی در نظر گرفته شود. به نظر می‌رسد آنچه امروز می‌تواند راهگشای فهم بسیاری از وقایع آن دوران باشد، تبیین دیدگاه‌ها و مبانی نظری ائمۀ اطهار(ع) از خِلال تجزیه و تحل...
[ 7 ] - امکان‌سنجی تأثیرپذیری قرائت حمزه کوفی از قرائت امام صادق(علیه‌السلام)
حمزة بن حبیب (80–156ق)، یکى از قاریان هفتگانه کوفی است که گفته‌شده اساسی‌ترین ویژگى قرائتش، فراگیری از طریق نقل و اثر بدون هیچ‌گونه اجتهاد و اختیار بوده به‌گونه‌ای که به‌واسطه بررسی قرائت او، می‌توان به قرائت بزرگ‌ترین مشایخ و ممتازترین اساتید قرائت از صحابه دست یافت. مسئله نقل از طریق اثر بدون اجتهاد آن‌چنان در قرائت حمزه شاخص است که برخی از عالمان این دانش راه دستیابی به قرائت صحابه ر...
[ 8 ] - تبیین راه‌برد نرم‌افزار‌گرایانه جهاد در قرآن کریم
گونهشناسی انواع مختلف جهاد در قرآن کریم، بیانگر آن است که می‌توان این مفهوم را در دو گفتمان متفاوت بررسی کرد: نخست، جهاد سخت که با استفاده از واژه‌های «قتال» و «مرابطه»، از آن تعبیر شده است؛ دوم، جهاد نرم که زیر مجموعة واژة «جهاد» است. فلسفه و بنیاد جهاد در دین مبین اسلام، مشتملبر اقداماتی است که از طریق نقد مبادی قدرت‌های نامشروع حاکم، به نفی رژیم‌ها و سیاست‌های آنها منتهی می‌شود؛ از این...
[ 9 ] - رفتارشناسی امام علی(علیه‌السلام) با اولین مخالفان داخلی حکومت اسلامی
ازجمله وظایف خطیر حاکمان اسلامی،موضع‌گیری مناسب دربرابر تهدید مخالفان داخلی می‌باشد.راهکار مناسب،الگوگیری از سیره امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) دربرابر اولین مخالفان داخلی حکومت علوی است.پژوهش حاضر به مطالعه مجموع سخنان حضرت درباره«اصحاب جمل»، با روش علمی و نظام‌مند «تحلیل محتوا»می‌پردازد. از دیدگاه امام،برخورد هدایت‌آمیز با مخالفان و تحلیل حرکت سیاسی آنان اهمیت بسزاییدارد. ایرادحجم عمده‌ای از خ...
[ 10 ] - الگوی تربیت اخلاق اسلامی از منظر امام سجاد(ع) بر مبنای تحلیل محتوای مضمونی دعای مکارم الاخلاق
از جمله مهم‌ترین متون حدیثی به جای مانده از ائمۀ اطهار:، ادعیۀ ایشان است که بیشتر رویکرد آموزشی دارند و رویکرد آنها برآورده کردن مهم‌ترین نیازهای انسانی است. در این میان، دعای مکارم الاخلاق منقول از امام سجاد7 می‌تواند اهمیّت بسیاری در تدوین نظام اخلاقی و تربیتی جامعۀ اسلامی داشته باشد. در این پژوهش تلاش شده با استفاده از روش تحلیل محتوایی، به استخراج مضامین و مقوله‌های اخلاقی مندرج در لایه‌ها...
[ 11 ] - نقش غلات در شکل‌گیری روایات سبعة أحرف
از جملۀ مباحث تخصصی در حوزه علوم و معارف قرآن کریم، نظریه نزول چندگانه قرآن کریم بر مبنای روایات سبعة أحرف است. گذشته از شناسایی زمینه صدور این روایات از پیامبر اکرم (ص)، آنچه در این میان حائز اهمیت بسیار بوده و باعث شده اختلاف‌نظرهای متعددی در میان عالمان شیعه ایجاد شود، وجود روایاتی دالّ بر تأیید این نظریه توسط ائمه صادقین (ع) است. ازآنجاکه این روایات در ظاهر با دیگر روایات ایشان مبنی بر نزول ...
نویسندگان همکار