در مقاله حاضر تلاش می‌شود تا با تمرکز بر تحولات شماخی به عنوان یک کانون‌ مطرح شهرنشینی در جنوب قفقاز، عوامل مؤثر بر فرسایش سیمای کالبدی و حیات اجتماعی آن در دوره‌ای متأخر بررسی شود. پرسش محوری پژوهش ناظر بر روند فرساینده‌ای است که در سده دوازدهم/هجدهم، کلیت حیات شهری در شماخی را از میان برد و این شهر مهم دوره صفوی را به ویرانه‌ای خالی از سکنه تبدیل کرد. به این منظور، نخست چشم‌اندازی از وضعیت شم...

نگارگری از زمره هنرهای سنتی است که زبان و بیان آن از ویژگیهای منحصربه خود تبعیت می کند. بسیاری از پژوهشگران از یکسو با دیدگاه های مختلف که اغلبدنباله رو رویکردهای سنت گرایی و عرفانی هستند، به مطالعه فراواقعیت های آن پرداختهو از سوی دیگر برخی محققان به دلیل فقدان آثار به جامانده از دوره های پیشین درحوزه های مختلف از جمله معماری، باغ سازی، شهرسازی، هنر و فرهنگ به آن رویآورد ه اند و از خلال خوانش ...

در دوره ی صفوی برخلاف ادوار گذشته مانند دوره ی تیموری بحث سازشناسی در رسالات موسیقی وجود ندارد و مؤلفان فقط به ذکر نام سازها در رسالات اکتفا کرده ا ند. بنابراین برای جستجو در این مقوله باید از منابع ارزشمند دیگر تاریخی بهره گرفت. به دلیل رفت وآمد بی شمار سیاحان، در این دوره تعداد بسیاری سفرنامه نوشته شده است که دربردارنده ی اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ ایران هستند. در بین سفرنامه نویسان، ت...

هنر سفالگری دورۀ صفوی همچون دیگر هنر های این دوره شاهد بالندگی و پویایی بسیاری بوده است. در مراکز متعددی در این دوره سفال های ممتازی از زرین فام وکوباچی و«سفید وآبی» گرفته تا سلادون و گمبرون پدید آمده است. در این میان از دو شهرکرمان و مشهد سرامیک های بسیاری به جا مانده است. این پژوهش که با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و مکتوب انجام شده است با آگاهی به اینکه کرمان و مشه...

یکی از پایه های قدرت در عصر ساسانی مالکیت زمین بود که اثرات سیاسی و اقتصادی آن از مهم ترین مشخصه های این دوران است. از ابتدای حکومت ساسانی تا ظهور جنبش مزدک، قدرت اصلی حکومت در دست زمین¬داران بزرگ بود. لذا اینان همچنان که در تعریف طبقات جایگاه مشخصی را اشغال می¬کردند، ثروت و دارایی¬شان نیز اشکال متفاوتی از مالکیت زمین را ایجاد می کرد. علاوه بر آن نظام بزرگ مالکی تأثیرات اساسی بر تحولات اجتماعی ...

مجموعه کتاب­های تاریخی دوره صفویه، حلقه ارتباط میان اندیشه تاریخ­نگاری دوره­های قبل از عصرصفوی و پس از آن است. عالم آرای عباسی تألیف اسکندربیگ منشی ترکمان یکی از مهم­ترین این آثار و اوج تکامل تاریخ­نگاری عصر صفوی محسوب می­شود که به تاریخ سلسله صفوی از آغاز تا مرگ شاه عباس اول پرداخته است. در این پژوهش، مهم­ترین مؤلفه­هایی که اسکندربیگ منشی در روش­نگارش تاریخ به کاربرده است و هم چنین بینش تاریخی...

قفقاز جنوبی، به عنوان بخشی از ایران فرهنگی دوره‌ی ساسانی (224-651 م.)، در زمره‌ی سرزمین‌های ایرانشهر قرار گرفت. بنا بر مدارک نوشتاری ساسانی، این منطقه با عنوان سرزمین‌های انیرانی شناخته می‌شود. از زمان شاپور یکم (241-272م.)، اصطلاحاتی چون ایرانشهر، ایران و انیران را در سنگ‌نبشته‌های ساسانیان مشاهده می‌کنیم. استفاده از این واژه‌های جدید نشانگر تصرف سرزمین‌های غربی و شمال غربی شاهنشاهی در نتیجه ...

ظروف نقره‌ای به‌جامانده از دوره ساسانی در تاریخ هنر خاور نزدیک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این آثار در نقاط مختلفی از داخل و خارج از قلمرو ساسانیان به‌دست‌آمده است. این آثار در فرم‌های مختلف و نقوش منحصربه‌فردی ساخته‌شده‌اند که بیشتر شامل تصاویر شکار شاهانه، ضیافت، چهره و نیم‌تنه صاحب‌منصبان، نقوش حیوانی و اسطوره‌ای می‌باشد. مازندران یکی از مناطق مهم ساخت ظروف نقره در این دوره و حتی سال‌های ...

سلسله­های پادشاهی ایران از گذشته­های دور با گرجی­ها مناسبات ویژه­­­­­ای داشته­اند. جایگاه سرزمین گرجی­ها، این مردم را در مرکز توجه دو قدرت بزرگ جهان باستان؛ شاهنشاهی ایران و امپراتوری روم قرار داده بود. پس از سرنگونی شاهنشاهی ساسانی و تشکیل حکومت اسلامی، رقابت ایران با روم برسر گرجستان به پایان رسید. پادشاهان صفوی، برای به دست آوردن غنایم و به ویژه زنان و دختران و پسران (غلامان و کنیزان ) گرجی ...