پس از تشکیل حکومت پیامبر (ص) در مدینه، مسلمانان تجربه جدیدی به نام حکومت را تجربه کردند اما رحلت پیامبر (ص) تحولاتی ساختاری در میان مسلمانان به وجود آورد، مسایلی همچون خلافت، ایمان و جبر و اختیار انسان که در میان مسلمانان و متفکران دو سده نخستین اسلامی انعکاس یافت. یکی از آن جریانهای مهم و بسیار تاثیر گذار در میان مسلمانان، جریان ارجاء و مرجیه و شاخه ای بسیار مهم از مرجیه ، به نام جبریه است. مر...

به اذعان تمام کارشناسان نظامی دنیا، بخش بزرگی از حماسه 8 سال دفاع نیروهای نظامی ایران در برابر هجوم ارتش عراق، برخاسته از روحیات معنوی و اعتقادات قلبی آنها به آموزه‏های اسلامی بوده است. در شرایطی که به لحاظ امکانات و تجهیزات نظامی، تناسبی بین دو طرف جنگ وجود نداشت، ایمان و باور رزمندگان اسلام نقش اساسی در خلق پیروزی‏های به یاد ماندنی داشت. از این منظر، بررسی روحیات و ویژگی‏های روانشناختی نیروها...

این پژوهش ضمن بررسی نوآوری‏های مذهبی حسن صبّاح، به نقش وی در بنیان نهادن دعوت جدید اسماعیلی و بحث از آرای او درباره‏ی جایگاه امام در سلسله مراتب این آیین و ضرورت تعلیم از امام، هم‏چنین تأثیر این اصلاحات مذهبی در جامعه‏ی اسماعیلی ایران و چگونگی قرار گرفتن این داعی اسماعیلی در رهبری جنبش نزاریان می‏پردازد. یافته‏های این پژوهش بیانگر آن است که حسن صبّاح با ارائه‏ی آموزه‏های تازه‏ی مذهبی، ضمن اصلاحات...

این مقاله بر آن‌ است تا نسبت میان «آرمان» و «واقعیت» را در اندیشة زرتشت، مانی و مزدک مورد واکاوی قرار دهد. اندیشه ‌های زرتشت مبنای شکل‌گیری دولت ساسانی و حرکت تأسیسی اردشیر بابکان بود. مانی و مزدک که در دورة ساسانیان ظهور می ‌کنند، در تقابل با ساسانیان قرار گرفته و با ‌وجود همکار...

جوامع بشری وقتی روی سعادت و خوش‌بختی را می‌بینند که دربارۀ‌ امورجامعه انسان‌های بافرهنگ و دانش، احساس‌ مسئولیت‌کرده، با تعالیم اسلامی، دانش و منش انسانی، برای مشکلات جامعه چاره‌اندیشی کنند. ضرورت ایجاب‌می‌کند چنین افرادی با شیوه‌های ارزشمند، مسیر زندگی را برای مردم خود هموار‌سازند و برای دیگران و فرزندان الگویی به‌جا‌بگذارند. تا مشکلات را به‌راحتی حل‌کنند و دچار آسیب‌های مختلف نگردند و راه برون...

مولوی در کنار مطالعۀ دقیق و پیوستۀ قرآن مجید، تفسیرها و صحاح حدیث و تأمل در آنها، به معارف، احوال و آداب خاص صوفیان نیز توجّه کامل داشته و کتاب ها و مقالات آنان را مشتاقانه و با دقت می خوانده است. از این رو مبادی تصوّف و افکار و کلام مشایخ صوفی را باید بتوان در مثنوی معنوی جست وجو کرد و میزان و چگونگی اقتباس مولانا جلال الدین بلخی را از متصوّفه بازشناخت. مقالۀ حاضر ـ که در آن ارتباط اندیشه و کلام ...

واژه «شهر اسلامی»، سابقه تاریخی و علمی گسترده و طولانی دارد. تحقیقات فراوانی در این زمینه به ویژه از سوی شرق شناسان غربی صورت پذیرفته است. علت اصلی همه آن مطالعات به تفاوت­های موجود بین شهرهای غربی و شهرهای واقع در سرزمین­های اسلامی برمی­گردد. شرایط اجتماعی و اقتصادی شهر اسلامی و ساخت کالبدی متأثر از آن شرایط از جمله بنیادی­ترین تضادهایی هستند که در شهر اسلامی و شهرهای هم عصر آن در دنیای غرب به...

شاعران ادب فارسی برای آن‌که آموزه‌های اخلاقی خود را به‌صورت حکمی نافذ، فراگیر و لازم‌الاجرا ارائه دهند، ناچار به الحاق تقویت‌کننده‌ها و ضمانت‌های اجرایی مختلفی بوده‌اند. برای این مقصود، شاعر گاهی از نیروی واقعیت‌ها یا تعالیم بزرگ‌تر برای پرداخت تعالیم جزئی‌تر بهره می‌برد. از همین روی می‌توان به‌جای استخراج آموزه‌های اخلاقی به‌صورت مختلف و پراکنده، بسیاری از تعالیم را به‌صورت خوشه‌‌ای بررسی کرد....

مشکلات سیاسی و اجتماعی یکی از دغدغه های امروز بشریت به شمار می رود. از جمله: نحوه حکومت کردن بر مردم ،پذیرش حکومت از طرف مردم، نیازهای اجتماعی انسان و تعامل آنها با همنوعان خود، موضوعاتی است که انسان ها برای بهتر زیستن به آنها نیاز دارند. به همین لحاظ است که بشریت نیازمند به منبعی است که آموزه های سیاسی و اجتماعی خود را از آن به دست آورده، و مورد استفاده قرار دهد، و قرآن کریم که کلام خدا است،...

اعتقاد به معاد و رستاخیز، از بن مایه‌های جهان‌بینی ایرانیان باستان و زرتشتیان می‌باشد، زیرا بدون باور به پایانی برای جهان، آفرینش آغازین نیز کامل  نمی‌شود و امری بی‌هدف است. در این پژوهش، جهان آخرت و تن پسین در دین زرتشتی را مورد بررسی قرار داده‌ایم. و ازمعراج نامه‌های کتیبه کرتیر و ارداویراف نامه مدد گرفته‌ایم تا به اهمیت رستاخیز و بی‌هدف نبودن جهان آفرینش پی ببریم.  هر انسانی بازتاب اعمال خود...