در شاه­نامه داستان­هایی بی­شمار می­توان یافت که از بن مایه­های ژرف اساطیری برخوردار است. داستان ضحاک از جمله این داستان­هاست. ضحاک با درونی بسیار تاریک و روانی آشفته، موجودی هراس­انگیز در میان اسطوره­های ایرانی است. داستان ضحاک به دلیل برخوردار بودن از بن­مایه­های اساطیری در اوستا، بارها مورد نقد و بررسی واقع شده است. در این مقاله سعی شده است، این داستان از دیدگاه نقد روان­شناسی مورد بررسی قرا...

برخی از شاعران عصر جاهلی با پایبندی به دین یا تأثیر پذیری از آن شعر خود را به موضوع توحید و یکتاپرستی اختصاص داده اند. أمیة بن أبی الصلت از شاعران عصر جاهلی و صدر اسلام است،او به عنوان تاجر به سیر و سفر در سرزمین ها و تمدّن های شکوفا پرداخت، و با راهبان در دیرها بر سر راه شام همنشین شد و کتاب های آسمانی پیشین مثل تورات و انجیل را مطالعه کرد و با زبان های سریانی و عبری و حبشی آشنا شد و بدین ترت...

آیین میتراآیینی با نفوذ و مؤثر در تاریخ ادیان و آیین های جهان بوده است. آیین ایزدی نیز آیینی محلّی در منطقه ای کوچک از کردستان است که تحت تأثیر آیین های مختلف، از جمله آیین میترا قرار گرفته است. پرسش اصلی این مقاله این است که آیین میترا بیشتر بر چه بخش هایی از آیین ایزدی تأثیر نهاده است. به منظور پاسخ گفتن به این پرسش با روش اسنادی و با بررسی نظریّات محققان در بارة دو آیین، جنبه های تشابه آنها اس...

قصه های عامیانة ایرانی، مانند قصه های عامیانة دیگر ملل، ریشه در عقاید و باورهای مردم دارد. کارکرد اصلی این قصه ها نیز انتقال اندیشه ها، باورها و فرهنگ از نسلی به نسل دیگر است. توتمیسم ریشه در ادیان و اعتقادات باستانی و ماقبل تاریخی دارد که از نمونه های ابتدایی و آغازین ادیان بشر شمرده می شود. توتمیسم، گیاهان و یا حیوانات خاصی را مقدس می داند و براساس این اعتقاد، زندگی و معیشت انسان ابتدایی شکل ...

رساله مشتمل است بر سه گفتار در مورد خلقت انسان ، ترکیب وجود انسان و نحوه تقرر آدمی در جهان . در هر دفبار موضوعات فوق به طور تطبیقی بین ادیان یهودی ، مسیحی ، مزدائی، هندوئی و بودائی به بحث گذاشته شده و با موشکافی در آراء هر دین تحلیل شده اند. گفتار نخست درباره نخستین وجود انسان یا نخستین زوج آدمی ، نحوه تکوین آنها و چگونگی هتوط بشر تا به وضعیت فعلی بحث میکند گفتار دوم به بررسی چگونگی نفس و رابطه...

درمیان آثار ایبسن که در ایران شناخته شده اند‘ دشمن مردم بیشتری خواننده و بیشتری مخاطب تلویزیونی و تئاتری را داشته است. در میان شمار زیادی از این گروه‘ گونه ای برداشت تحسین آمیز از ‹‹قهرمان›› این نمایشنامه دیده می شود که بسیار بحث انگیز است که این خود نشانگر خوانش های یک سویه نگر منتقدان یا کارگردانان این اثر است. در این گفتار‘ نویسنده سرچشمه چنین برداشتی را آرمانخواهی و قهرمان پرستی نهفته در رم...

از جمله ویژگی های قرآن، به کارگیری داستان برای بیان اهداف و مقاصد خود می باشد. خداوند متعال بسیاری از وقایع، حوادث و رویدادهای قرآن را در قالب داستان بیان نموده است تا بهتر در دل و جان بندگان نفوذ نماید. داستان در قرآن وسیله ای است برای دعوت به یکتاپرستی و زندگی صالح. از جمله داستان هایی که در آیات شریفه به تصویر کشیده شده، داستان حضرت ابراهیم است. این داستان از جمله داستان های بلند قرآن به شما...

الیاس نبی j از شخصیت های مشترک ادیان ابراهیمی و یادشده در قرآن و کتاب مقدس است. تصویر رسالت او در این کتب، بیانگر چیرگی او بر فضای فرهنگی معاصرش، و نیز ترسیم الگویی علمی و عملی در تحقق رسالت دینی است. با اتخاذ نگرشی روشمند به جایگاه کتاب مقدس در تفسیر قرآن، می توان گفت دست کم بخش هایی از این سه کتاب می توانند در فهم متن یاری کنند. رهیافت «بینامتنیت» در موضوع الیاس، ما را به فهم بهتری از آیات قر...

بخش عظیمی از هفت پیکر، به انعکاس دانش‏های کهن، به ویژه دانش نجوم وفرهنگ صابئین، اختصاص دارد و فهم این منظومه‏ بدون آشنایی با اصطلاحات نجوم احکامی وفرهنگ صابئین دشواراست، ستارگان و صفات منسوب به آن ها در هفت پیکر  کار برد ویژه ای دارد، به نظر می رسد نظامی با اندیشه های صابئه در تضاد است، و درپی اثبات خرافه ای بودن کنش های عقیدتی آنان و بی پایه نشان دادن با ورها ی دینی آن ها ابتنای، داستان‏های هف...

ادبیات، زاییده­ی فکر و اندیشه­ی شاعرانی ونویسندگان  است که درقالب نظم و نثر تبلور پیدا می کند. آنچه که فکر و اندیشه­ی آدمی را جهت­دار می­کند وبه آن انگیزه و هدف می دهد تا به موضوعی بیندیشد، اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است، زیرا فرد از جامعه جدا نیست، سختی ها و راحتی ها و فرهنگ حاکم بردوران در اهمیت دادن یا بی توجهی به امری، نیازها و شادی ها را مشخص می کند. ادیب و شاعر نیز متأثر از چنین ...