این مقاله در نظر دارد با بررسی گسترۀ شمول توانایی معرفتی شهود عقلی در رسائل مشرقی ابن‎سینا نشان دهد که چه دسته‎ای از افراد جزو واجدان توانایی معرفتی شهود عقلی هستند و (به قول ابن‎سینا در داستان رسالة الطیر) در جرگۀ «برادران حقیقت» وارد می‎شوند و چه دسته‎ای از افراد فاقد این نوع توانایی معرفتی‎اند. بر این اساس، نخست می‎کوشیم در این رساله‎ها مخاطبان داستان‎های مشرقی را شناسایی کنیم و سپس با بررسی...

شهرت گرایش اکثریت به یک رأی و نظر خاص است و به سه قسم روایی و عملی و فتوایی تقسیم می شود. در کتاب های اصولی بیشتر از شهرت فتوایی سخن به میان آمده است و کمتر به مباحث مربوط به شهرت روایی و عملی پرداخته شده است. در بسیاری از موضوعات فقهی پای شهرت و آرای مشهوره به میان میآید و رای و نظر مشهور از اهمیت بیشتری برخوردار می گردد، ولی به این نکته باید توجه داشت که در نقد و بررسی آرا نباید تحت تاثیر ر...

بنای عقلا از یک سو در پاسخگویی به نیازهای روز افزون جوامع و از سوی دیگر در پویایی و انطباق فقه با زندگی نوین و اجتماعی تأثیر بسزایی دارد.

کمال و سعادت بشری در گرو اندیشه و تعقل است و اندیشه ورزی، دعوت به تفکر و همچنین سلب محدودیت از عقل و اندیشه تعریف شده است. پرسش اصلی مقاله این خواهد بود که اسلام در تحقق این امر در مباحث اصول فقه (که علم استنباط فقه و یکی از منابع آن عقل است) برای اندیشه ورزی چه اعتباری قائل شده است؟ هدف این مقاله اثبات وجود اندیشه ورزی در حد متعالی عقلانی در اصول فقه است، چراکه اصول فقه؛ علم به قواعد عمومی و ع...

چکیده نظریه مثل افلاطون، به عنوان محور فلسفه او مبتنی بر استدلالات و مباحثات نظری (در مقابل ابتناء بر الهام و شهود) ایده‌ها را موجودات حقیقی معقول و آحاد تبیین‌گر کثرت عالم معرفی می‌کند که هم شرط لازم تحقق معرفت و هم متعلق حقیقی آن محسوب می‌شوند. شهود، شناخت بی‌واسطه ایده‌هاست. با اینکه توصیف افلاطون از شهود ایده‌ها چندان واضح و مبسوط نیست، می‌توان مختصات آن را از قیاس با نظریه رؤیت او، ک...

افلاطون و فلوطین، به عنوان دو تن از تاثیرگذارترین فیلسوفان دوره‌ی کلاسیک، توجه ویژه‌ای به شهود داشته‌اند. تفاوت‌هایی که این دو در مباحث فلسفی مختلف دارند، موجب می‌شود که نگاه واحدشان به شهود را مورد تردید قرار دهیم. مساله‌ی جدی جستار حاضر این است که شهود در نظر هر یک از این دو فیلسوف به چه معناست، با چه روشی حاصل می‌شود، چه ویژگی‌هایی دارد و به کدام امور تعلق می‌گیرد؟ پاسخ این پرسش، که در پایان...

وجه تسمیه و محوری‌ترین بنیاد مورد ادعای شکل‌گیری سلفیه، توجه ویژه به موقعیت، مرجعیت علمی و فهم «سلف» می‌باشد. عواملی چون نزدیک‌تر بودن به زمان رسول خدا(ص)، عدالت و فضیلت سلف، مهم‌ترین وجوه حجیت فهم سلف در نگاه سلفیه را شکل می‌دهند. سلفیه در توجیه اتخاذ این وجوه برای سلف، تلاش کرده‌اند دیدگاه خود را به آیات، روایات و اجماع مستند نمایند؛ درحالی‌که مستندات منقول و حکم روشن عقل، هیچ اطلاقی در حجیت ...

شناخت وثاقت یا ضعف راویان حدیث، که از مقدمات لازم در بسیاری از استنباط های فقهی به شمار می رود، بیشتر متکی به اظهارنظرهای عالمان رجالی است. علما برای اعتباربخشی به اظهار نظرهای رجالیان گذشته، راه هایی مطرح کرده اند، مانند حجیت از راه اعتبار خبر واحد یا شهادت یا نظر خبره یا از طریق انسداد راه علم، که در مورد هرکدام از این راه ها اشکالات یا حداقل محدودیت ها و قیودی وجود دارد، به صورتی که نمی توان...

نقش شهود در فلسفه بسیار گسترده است. این گستردگی نقش و اهمیت ویژه آن به خاطر کاربردی است که برای شهود به عنوان شاهد و گواه در توجیه بسیاری از باورهای مبناییدر نظر گرفته می‌شود. از آشناترین موارد ایفای چنین نقشی برای شهود می‌توان به مثال‌هایی مثل گتیه در معرفت‌شناسی، ملت چین در فسلفه ذهن، یا پیوند عضو در فلسفه اخلاق و غیره اشاره کرد. آنچه در این مثال‌ها اهمیت دارد آنست که در تمامی آنها شهودهای عق...