در این پژوهش ابتدا به تاریخ و جغرافیای عیلام به طور کلی پرداخته شده است. پس از معرفی مختصر دوره عیلامی میانه، شیلهک-اینشوشینک معرفی می شود. سپس ویژگی های دینی عیلام بر اساس نوشته های این پادشاه مورد مطالعه قرار می گیرد. خدایان و پرستشگاه های عیلامی مذکور در نوشته های شیلهک-اینشوشینک و خویشکاری و ویژگی های هر یک از ایشان بخش عمد? این پژوهش را شکل می دهد. هنگام گفتگو دربار? ایزدان، ریشه شناسی نا...

دو حماسه ی بزرگ ادبیات جهان یعنی حماسه ی هومری که شامل ایلیاد و اودیسه است و حماسه ی فردوسی یعنی شاهنامه، دارای وجوه افتراق و اشتراک  بسیاری است که با توجّه به اهمیّت شخصیّت پردازی در حماسه، مقاله ی حاضر به نقد این دو حماسه از نظر شخصیّت پردازی اختصاص دارد. در بخش اوّل به شیوه ی رفتار اجتماعی پهلوانان در دو حماسه که شباهتهای فراوانی به یکدیگر دارند ، پرداخته شده است. اهمیّت و تأثیر شخصیّت خدایان  در ح...

یکی ‌از هنرهای تزیینی ‌دورۀ اشکانی نقاشی‌دیواری است که آثار آن از چند محوطۀ کلیدی مانند دورا‌اروپوس به‌دست آمده است. این نقاشی‌ها در ‌خانه‌های خصوصی و پرستشگاه‌های شهر اجرا شده است. پرسش اساسی این پژوهش بررسی سبک و تأثیر و تأثرات فرهنگی نقاشی‌های پرستشگاه خدایان پالمیری، مهرابه، کلیسا‌ و ‌کنیسه است. در ‌این پژوهش با استفاده از‌ روش ‌کتابخانه‌ای به بررسی توصیفی- تطبیقی سبک نقاشی‌ها پرداخته شده ا...

شواهد زیادی در شاهنامه و متون دورۀ میانه وجود دارد که نشان می‌دهد گیو، پهلوان بزرگ شاهنامه سرشتی ایزدینه دارد و ریشه‌های او به عصر کهن هندوایرانی باز می‌گردد. ویو، ایزد باد، از خدایان ارتشتار هندوایرانی است که در فرهنگ ایرانی دو پاره شد و پارۀ نیک آن وایِ وه نام گرفت. در برخی از داستان‌های شاهنامه که گیو در آنها نقش اصلی دارد مانند آوردن کیخسرو از توران به ایران، تسخیر دژ بهمن و نبرد کاس‌رود نشا...

سیاره زهره در افسانه های دوران باستان به نام الهه زیبایی نامگذاری شده است؛ البته در اقوام مختلف نامهای مخصوصی بر آن نهادند. یونانیان باستان آن را به نام آفرودیت، خدای باروری و حاصل خیزی می ­نامیدند. برای بابلی­ ها این سیاره معشوقه خدایان و الهه عشق و باروری و جنگ بود. چینی ­ها نیز آن را یک نقطه سفید زیبا می­ دانستند. با این تفاسیر این طور نتیجه می­ گیریم که زهره از آغاز تمدن، سمبل عشق و زیبایی ...

دین و اساطیر هیچ ملتی را نمی‌توان جدا از بافت تاریخی آن دریافت و اساطیر نمایندۀ پیشینۀ فرهنگی و عقاید و تفکرات ملل مختلف است. رابطۀ انسان و حیوانات، همچنین انسان و خدایان، در اساطیر و روایات کهن از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. در این میان گاو به خاطر ویژگی‌ها و مشخصه‌های خاص، بیشتر مورد توجه بوده است. این نوشتار به بررسی موقعیت و جایگاه گاو در اساطیر و به دلایل اهمیت آن در اساطیر و فولکلور ایر...

در داستان شفقت برانگیز و در عین حال نغز سیاوش در شاهنامه، فقط روساخت داستان ارائه شده، اما بقایایى از اصل اسطورة بارورانة او همچنان در شاهنامه نمایان است. سیاوش درواقع خداى نباتى و بارورى ایران بوده که درپى جابه جایى و شکست اسطوره، در هیئت یک شاهزاده به حماسة ملى راه یافته است. در این جستار، ضمن بررسى تحلیلى تطبیقى سیاوش، اوزیریس و آتیس این نتیجه حاصل شد که خدایان مذکور خویشکارى هاى مشترکى داشت...

مناسک نخل گردانی یکی از مناسک مهم ایران است که نمونه های آن را در بسیاری از مناطق با شباهت ها و تفاوت هایی می توان مشاهده نمود. این مناسک در ابیانه همراه با مناسک گسترده ی پیرامونی انجام می گیرد که در مجموع، گروهی از هنرها از جمله هنرهای تزیینی را در خود جای داده اند. می توان نخل گردانی را مهم ترین مناسک ابیانه دانست که بررسی آن به فهم بخش عمده ای از فرهنگ و هنر این روستا می انجامد. پژوهش حاضر ...

انسان، این موجود مختار رازآلود، در میان انبوهی از موجودات و اتفاقات جبری جریان طبیعت، به سبب اراده و اختیار خدادادی اش، ماجرایی بس طولانی و پر فراز و نشیب را در طول تاریخ پرستش طی نموده و کوشیده به طرق مختلف نیاز و میل فطری پرستش را در خود پاسخ گوید. در ابتدا با مشاهده اتفاقات طبیعی، هرکدام را نشانه ای از وجود نیرو یا نیروهایی مافوق طبیعی پنداشته، سر تعظیم و تسلیم در برابر آنها فرو می آورد. ا...

ضحّاکمحوری­ترین موجود اهریمنی شاهنامه و معادل اژی دهاک اوستایی و اژدهای سه ­سر هند و ایرانی است که یکی از بارزترین موجودات زیان کار در نوشته های مزدیسنا بشمار می­رود. تفسیرهایی متعدّد از اسطورة ضحّاک انجام شده است که با توجّه به تازی بودن ضحّاک در شاهنامه و یک سان پنداشتن دشت سواران نیزه­گذار با صحاری عربستان، برخی از تفسیرها اسطورة ضحّاک را یادمانی از پیکارهای مهاجران با تیره­های سامی­نژاد چون آشوری...