محمود دولت‌آبادی، یکی از داستان‌نویسان تأثیرگذار ایران، به‌ویژه در زمینة ادبیات اقلیمی است. رمان «جای خالی سلوچ» نخستین رمان این نویسنده است. این رمان از زوایای گوناگون ازجمله ویژگی‌های زبانی و ادبی، مطالعات جامعه‌شناختی، انسان‌شناختی و نیز روایت‌شناختی شایستة بررسی است. در این مقاله به بررسی سرعت روایت در این رمان (با تکیه بر نظریة روایت‌شناسی ژرار ژنت) و عوامل مؤثر بر آن پرداخته شده است. سرعت...

قسمت اعظم رمان های جنگی فارسی که با موضوع جنگ ایران و عراق نگاشته شده اند، به مضامین عقیدتی و سیاسیِ همسان پرداخته و بنابر مصالح اجتماعی، درجهت ترویج گفتمانی واحد عمل کرده اند؛ اما در این میان شاهد ظهور آثاری متفاوت، مانند رمان شطرنج با ماشین قیامت نوشتۀ حبیب احمدزاده نیز هستیم که تاحدودی از آثار تک گویه فاصله گرفته و از عناصر موجد چندآوایی بهره برده اند. درواقع، رمان مذکور از جهاتی چند، با تعری...

رمان به عنوان ژانر ادبی مدرن معمولاً تجلی سیر شخصیت اصلی اثر از نابالغی به بلوغ تلقی می شود. شخصیت اصلی رمان که در ابتدا فرد ساده ای است که در مقابله با پیچیدگی های زندگی ناتوان است به تدریج فهم و ادراک حاصل می کند تا متعاقباً به شکلی درخور عمل کند. عموماً در نقد ادبی و نقد زبانشناختی ادبیات اتفاق نظر وجود دارد که شناخت شخصیت می بایست با توجه به عناصر متن رمان صورت گیرد (برای مثال ر.ک. فاولر 1977 ...

چکیده: «صحنه» و «فضا» ازعناصر تشکیل دهنده ی داستان کوتاه و بلند است. نقد داستان بدون در نظر گرفتن این عناصر اساسی بی ارزش و ناقص خواهد بود.واژه ی صحنه(setting) در تئاتر به معنی مکان و محل نمایش است و در ادبیات داستانی به محلی که وقوع رویدادها وحوادث داستان است اطلاق می گردد. واژه ی فضا(atmosphere) به معنی جو و آب و هوا در علم فیزیک است و در ادبیات داستانی به حال و هوایی که به خواننده هنگام و...

دراین پژوهش، سیره ی نبوی به عنوان یک موضوع مهم تاریخی، در قالب رمان تاریخی بررسی شده است، و با تحلیل نوع و نحوه ی به کارگیری سیره ی نبوی در دو اثر مهم و برجسته ی ادبیات معاصر عرب، یعنی رمان «نورالله» و کتاب «علی هامش السیره»، هر کدام از این دو اثر، به طور جداگانه، هم به لحاظ مضمون و هم به لحاظ ساختار، مورد بررسی و مقایسه قرارگرفته اند. با درنظرگرفتن سئوالاتی از جمله، میزان تطابق این دو اثر با ت...

واقعه یا حادثه (incident)، یکی از عناصر ساختاری رمان است که هم‌راه با عناصری هم‌چون گره افکنی، کشمکش، هول و ولا، بحران، نقطه اوج و گره گشایی، اجزای تنه اصلی پی‌رنگ (plot) در داستان را شکل می‌دهد. این عنصر در کتاب «واژه‌نامه هنر داستان نویسی» این گونه تعریف شده است: «حادثه از برخورد دست کم دو چیز و یا دو نیرو با هم بوجود می‌آید، حادثه از اجزای ترکیب کننده پیرنگ است و برای آشکار کردن خصوصیت‌های ...

چکیده عنصر شخصیت یکی از عناصر مهم و اساسی در ادبیّات داستانی است که نویسنده از طریق آن اندیشه ها و عواطف خود را به نمایش می گذارد.رمان«اصل و فصل» سحر خلیفه از جمله رمان هایی است که حضور شخصیت در آن بسیار پررنگ است و نویسنده برای معرفی شخصیت های آن از هر دو شیوۀ شخصیت پردازی مستقیم و غیرمستقیم استفاده کرده است. در شیوۀ مستقیم،خلیفه از دو روش استفاده می کند؛در مورد شخصیت های اصلی،او خود به معرفی آ...

پیرنگ که از هنر نقاشی وارد ادبیات شده، از اصلی­ترین عناصر سازندة داستان است که در آن بر چرایی حادثه تأکید شده و روابط میان حوادث داستان، برپایة علّت و معلول است. پیرنگ دارای اجزا و عناصری سازنده؛ مانند گره­افکنی، کشمکش، حالت تعلیق یا هول و ولا، بحران، نقطة اوج و گره­گشایی است. این جستار با روش توصیفی- تحلیلی، این عنصر و اجزای سازندة آن را در رمان ­«ذاکرة الجسد» اثر أحلام مستغانمی، نویسندة الجزای...

رمان هایی که در سال های اخیر، زنان خلق کرده اند، شباهت های فراوانی با هم دارند؛ به نظر می رسد نویسندگان زن،- خواسته یا ناخواسته- از الگوی واحدی برای نگارش رمان هایشان استفاده می کنند. این رساله در قدم اول قصد دارد وجود شباهت ها را در پاره ای از این رمان ها اثبات کند و در گام بعدی نشان دهد این شباهت ها در چه زمینه هایی وجود دارند. برای تحلیل این مسئله از رویکرد ساختارگرایی استفاده شده زیرا ساختا...