از جمله مباحث مبنایی فلسفه علوم انسانی، تعیین ماهیت مفاهیم و گزاره‌هایی است که در نظریه‌های این علوم به کار می‌روند. ماهیت این مفاهیم و گزاره‌ها بستگی تامّ به ماهیت موضوع این علوم دارد. علامه طباطبایی، به عنوان یکی از بارزترین متفکران اسلامی، عملاً به نظریه‌پردازی در برخی مسائل علوم انسانی دست یازیده‌اند. مطالعه رویکرد ایشان در این نظریه‌پردازی‌ها، خصوصاً در تفسیر شریف المیزان و همچنین دقت در قرای...

پارادوکس های آموزش روش شناسی علم سیاست در ایران؛ برخی راهکارهای عمل گرایانه دکتر کاووس سیدامامی تاریخ دریافت: 01/12/86 تاریخ پذیرش: 19/03/87 چکیده مدرسان دروس روش شناسی در رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل در فضای خاص فرهنگی و آموزشی جامعة ایران با چند معضل روبه رو هستند و بر اساس برداشتی که خود از اولویت های انتقال دانش روش شناختی به دانشجویان دارند، معمولاً به نفع این ی...

در این نوشته ضمن معرفی اجمالی پوزیتیویسم، آرای شریعتی پیرامون مؤلفه های فکری پوزیتیویست ها را شرح می دهیم؛ در بخش اول اشتراکات فکری شریعتی و پوزیتیویسم بررسی می شود که شامل روش علم، آفاقیت علوم طبیعی، دقت و اعتبار علوم طبیعی و اتکای به آن، به کاربردن روش علوم طبیعی در علوم انسانی، و تفکیک بین مرحلة شناخت و ارزیابی است. در بخش دوم اختلافات فکری شریعتی و پوزیتیویسم شرح داده می شود که شامل تأثیر ف...

مطالعات میان‌رشته‌ای گونه‌ای از علوم است که بعد از آشکار شدن ضعف‌ها و کاستی های تخصصی شدن و شعبه‌شعبه شدن علم به رشته‌های تخصصی ریز، ضرورت یافته است. این اندیشه و طرح بر وحدت و یکپارچگی علوم در حوزه‌های فلسفه، علوم طبیعی، علوم ریاضی، و علوم انسانی تأکید می‌ورزد. فلسفه پیدایش علوم میان‌رشته‌ای از سویی، در واقعیات عینی و ظهور پدیده‌های منفرد، اما چندوجهی و پدیده‌هایی ریشه دارد که تبیین همزمانی، م...

چکیده این پژوهش با هدف بررسی میزان توجه به مولفه های تربیت اخلاقی در برنامه درسی علوم انسانی سال سوم دوره متوسطه ایران انجام شد روش تحقیق توصیفی و تحلیل محتوا بوده است. جامعه آماری پژوهش برنامه درسی علوم انسانی سال سوم دوره متوسطه بوده که شامل کتب (دین و زندگی، روانشناسی، ادبیات فارسی، فلسفه، منطق، جامعه شناسی) به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفت. ابزار پژوهش سیاهه تحلیل اهداف مصوب ، سیاهه تح...

تفسیر سابقه ای به درازای عمر انسان دارد و همواره، چه در عصر باستان چه در قرون وسطی، در برخورد با طبیعت و متن، به یاری انسان آمده است، اما هرمنوتیک، که روشی است برای تفسیر علمی درک نیت مؤلف یا گوینده، محصول قرون جدید به ویژه عصر روشنگری قرن هجدهم است، که پس از آن شیوه ای مهم در تحلیل حوادث، در عرصه علوم انسانی، شد. به رغم ادعای هرمنوتیک، مبنی بر تلاش در رفع خلأ تحلیل علمی با استفاده از شیوه ای غ...

چکیده علوم انسانی را می‏‏توان یکی از شیوه‏‏های گوناگون پردازش و ثبت تجارب انسانی دانست. ماهیت چند‏‏بعدی انسان موجب می‏‏شود که هیچ حوزه‏‏ای از علوم انسانی نتواند به‏تنهایی از وجود او رمزگشایی کند. در این پژوهش، بعد از اشاره به ماهیت زبان و زبان‏‏شناسی و علوم انسانی و ارائۀ تاریخچۀ مختصری از شکل‏‏گیری رشتۀ زبان‏‏شناسی با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و مقایسۀ آرای متفاوت متخصصان ایرانی و غیر ایر...

در این مقاله با تفکیک «عقلانیت عملی» از «عقلانیت علمی و شناختی» نشان داده می شود که عقلانیت شناختی، مربوط به فاعل شناخت و عالم علوم انسانی است که اعتبار خود را از اعتبار عقلانیت پارادایم های فلسفهٔ علم می گیرد. اما عقلانیت عمل که به «موضوع شناخت» علوم انسانی مربوط است، اعتبار خود را وامدار فلسفه و نظام اخلاقی است. به علاوه وظیفهٔ عقلانیت شناختی در قلمرو علوم انسانی، فهم روشمند رفتارها و کنش های آ...