این مقاله در پی آن است که، به میزان تغییر جایگاه انسان درنظریه های معماری، که به ویژه در قرن نوزدهم و بیستم مطرح شده اند، بپردازد.از آنجاییکه، فضا در نظریه های معماری با تعبیرهای مختلف و گسترده ای همراه است، در این مقاله به تجزیه و تحلیل اندیشه های مهم ترین نمایندگان و متفکران در طی دو قرن ذکر شده پرداخته خواهد شد. بنا بر این در چهار بخش اصلی، نخست به تعریف فضای معماری از نقطه نظر معنای واژه و ...

مدینة منوره از اواخر قرن دوم و به­طور رسمی از قرن چهارم، در اختیار سادات بود‌که اصطلاحاً به آنان «شرفا» می­گفتند. این گروه از سادات غالباً تمایلات شیعی داشتند، اما به دلیل تسلط عباسیان، گاهی به تقیه روی آورده وگاه مذهب سنی را اختیار می­کردند اما به دلیل وابستگی­های خانوادگی، تمایلات شیعی داشتند. در دورة تسلط فاطمیان، آنها به­طور آشکار مذهب شیعی داشتند. با سقوط فاطمیان و روی کار آمدن ایوبیان و سپ...

یکی از ارزشمندترین آثار ادبی که از قرن چهارم هجری برجای مانده و به دست ما رسیده است ، کتاب گرانقدر «یتیمه الدهر فی محاسن اهل العصر» تألیف «ابومنصور ثعالبی نیشابوری» است. ثعالبی در این کتاب ، که به زبان عربی است ، شاعران و نویسندگان معاصر خویش را در همه ی سرزمین های اسلامی معرفی کرده است . از آن جا که بخشی از این اثر متعلق به شاعران خراسان و ماوراءالنهر می باشد، آشنایی با آن ها و سروده هایشان بر...

کوه نشینان کمیجی در ناحیه کوهستانیِ اطرافِ سرچشمه جیحون، پیرامون ختلان و چغانیان می زیستند. آنان از بازماندگان اقوام ایرانی، در آن منطقه بودند که به علت مقاومت در برابر نفوذ اسلام، در قرون نخستین هجری، از تحولات سیاسی جامعه به دور بودند؛ اما از قرن چهارم و به دنبال گرایش به اسلام، از حالت انزوا خارج شدند و در تحوّلات سیاسی منطقه، به ایفاء نقش پرداختند. این درحالی بود که ایلات و عناصر ترک، در قالب ...

فرهنگ ایرانی که از سده های نخست اسلامی وارد زبان و ادبیات عربی شده بود، در قرن چهارم گویی جزئی از فرهنگ عربی شده، در میان مردم رایج و معمول بود. این فرهنگ با ابزار زبان انتقال داده شد. بنابراین نفوذ گسترده آن را باید در آثار نویسندگان ایرانی نژاد عربی نویس یافت. ابوحیان توحیدی، دانشمند بزرگ جهان اسلام در قرن چهارم هجری، از جمله این نویسندگان است که در آثار او نشان ایران فراوان است؛ در کتاب الام...

در فاصله قرن های دوم تا چهارم هجری, سیر و سفر در میان مسلمانان, رواج بسیاری یافت. فریضه حج و کنجکاوی علمی, از جمله انگیزه های آنان برای جهانگردی و سیر در آفاق بود. در این نوشتار سعی شده است تا با کندوکاو در نخستین منابع جغرافیایی اسلامی, توصیفی اجمالی از مهم ترین سفرهای جغرافیادانان و سفیران مسلمان, به دست داده شود.

در فاصله قرن های دوم تا چهارم هجری, سیر و سفر در میان مسلمانان, رواج بسیاری یافت. فریضه حج و کنجکاوی علمی, از جمله انگیزه های آنان برای جهانگردی و سیر در آفاق بود. در این نوشتار سعی شده است تا با کندوکاو در نخستین منابع جغرافیایی اسلامی, توصیفی اجمالی از مهم ترین سفرهای جغرافیادانان و سفیران مسلمان, به دست داده شود.

موضوع این رساله عبارت است از: "مردم شناسی تاریخی قرن چهارم هجری" (نمونه مورد مطالعه احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم). منظور ما از اصطلاح مردم شناسی، معنای خاص آن یعنی توجه به جنبه های فرهنگی زندگی اجتماعی انسان است . اصطلاح تاریخی را بکار بردیم چون مهمترین منبع و وسیله مطالعه احوال گذشتگان تاریخ است . و به مفهوم وسیع کلمه مجموعه اطلاعاتی است درباره تجارب ، علوم، تحولات و احوال گروهها و جوامع با...

اصفهان نامی آشنا در تاریخ و فرهنگ و ادبیات عربی است زیرا بزرگان و نام آوران بسیاری که از آنان، کتابها و آثار پر بها و ارزشمند باقی مانده منسوب به این شهر می باشند. زبان و ادبیات عربی در این خطه از قرن چهارم هجری شکل می گیرد و و در سده های پنجم و ششم به اوج خود می رسد به طوری که در سده چهارم هجری، اصفهان، بعداد ثانی لقب یافت. اصفهان سرزمین طبیعت زیبا و سر سبز و حاصلخیزی است که خداوند انواع مواهب...

ابوسعید ابوالخیر از عرفای بزرگ قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم هجری است که مانند برخی از دیگر عارفان و صوفیان، اثر مکتوبی از خود باقی نگذاشته است و آنچه از سخنان او که به ما رسیده است حاصل کوشش یاران و مریدان وفادار اوست که در جمع­آوری سخنان و احوال او  اهتمام ورزیده‏اند. رباعیات ابوسعید، بخش ارزشمندی از گنجینه ادب فارسی است و نمایانگر جزئی از تاریخ تحول زبان در قرن پنجم و ششم هجری است. در این جس...