سه نگرش در تعلیم و تربیت اسلامی وجود دارد. در نگرش نخست تعلیم و تربیت اسلامی به منزله نظامی توصیفی است که از طریق بررسی آثار دانشمندان مسلمان می توان بدان دست یافت. در نگرش دوم، نظامی استنباطی است که بر اساس آن، می توان با استفاده از متون دینی برای همه مسائل تعلیم و تربیت، پاسخی فراهم آورد. در نگرش سوم، تعلیم و تربیت اسلامی به منزله نظامی استنباطی ـ تأسیسی تلقی شده است که در آن برخی مسائل و مبا...

این پژوهش ابتدا به بررسی مفهوم علوم تجربی و قلمروی آن پرداخته و سپس به رویکردهای گوناگون در کلام دینی، شامل رویکردهای هرمنوتیکی، قبض و بسط تئوریک شریعت، رویکرد دائره المعارفی و رویکرد گزیده گویی پرداخته و با نقد آن ها به ارائه نظریه ای که به گمان نگارنده با اسلام تطابق بیشتری دارد می پردازد و در انتها به بررسی مفاهیم و تعاریف اسلامی در روانشناسی اجتماعی پرداخته و با گزینش نظریه اسناد در روانشنا...

نقش شعوبی‌گری در انتقال میراث زندیقی به اسماعیلیه محمدعلی چلونگر[1] زمانه حسن‌نژاد[2] چکیده جنبش‌های اجتماعی و سیاسی که جهان ایرانی قرون نخستین اسلامی با آن مواجه بوده است، در تداوم و میراث فکری ایران باستان‌اند. این جریان‌ها با بهره‌مندی از متون و میراث فکری پیشین در این برهه با اتکا بر تحولات سیاسی ناشی از زوال تدریجی دستگاه دینی زردشتی در پی احیای خویش برآمدند. جنبش‌های اجتماعی و ادبی ممتد ز...

همواره تصور وجود خدایی راز آمیز و فراتر از ادراک بشری، و نیز باور به وجود حکمت مستور و حقایقوالا در متون مقدس ، دینی ای جاب می کند که این گونه مفاهیم تنها از طریق نما د و تمثیل منتقل شوند .کشف و تاویل معنی رمزی متون مقدس از دیرباز متناسب با شعور و استعداد فرد تاویل گر بوده است . بهعبارت دیگر ، فرد تاویل گر از متن مقدس ، رمز گشایی می کند . از این روی پیروان تاویل همواره برایمتون مقدس خود علاوه ب...

بررسی جنبه های خاصی از تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران به دلیل در دست نبودن منابع همواره پژوهشگران را در مضیقه قرار می دهد. تحقیق حاضر در جستجوی شناخت نظامی حقوقی از میزان دستمزد پزشکان در ایران باستان، ناگزیر از آن بوده است که به متن هایی ظاهرا نامرتبط با حوزه تاریخ علم پزشکی نیز دست یازد. این پژوهش در سه بخش پیاپی بر اساس متون دینی، متون تاریخی و سرانجام متون ادبی سعی در شناسایی چند و چون دستمزد پز...

دیدگاه علامه طباطبایی دربارۀ پیوند دین و فلسفه را می توان در دو مقام پدیداری و فهم ره گیری کرد. نسبت دین و فلسفه در مقام پدیداری از حیثیات مختلفی نظیر روش، مسائل، زبان و زمان مورد بررسی قرار می گیرد. در این نظریه به جهت مرموز و مجهول دانستن روش وحیانی امکان تبیین نسبتِ روشیِ دین و فلسفه وجود ندارد. متون دینی در تبیین معارف عالی خود از همان زبان مرسوم میان مردم بهره می برند که از جملۀ اعتباریات مح...

آموزة حقیقت و رقیقت آموزه‌ای برهانی ـ عرفانی است که صدرا آن را با مطالعات میان‌رشته‌ای و تعمق در برخی متون کلیدی دینی به دست آورده و سپس، با کاربردی وسیع در تجزیه و تحلیل‌های مختلف فلسفی، آن را در تفسیر سایر متون دینی نیز استخدام کرده‌ است تا با آن فهمی درست و به دور از تنزیه صِرف و تشبیه محض در الهیات فلسفی و جهان‌بینی عقلانی ارائه دهد. بر اساس این آموزه، حداقل دو طبقة کلی برای موجودات قابل تصو...

تکلیف و وظیفه شهروندان در اطاعت از قانون از یک سو و حق افراد در برداشت و ارزیابی قانون عادلانه از غیر ان موجد مفهوم چند لایه و میان رشته ای نافرمانی مدنی میشود. نافرمانی مدنی در اندیشه دینی تلاشی است که بین مفهوم مدرن نافرمانی و اندیشه دینی به عنوان جهان سنت بلی بزند و ارتباطی را تعریف کند . این تحقیق ناگزیر از تحلیل دادهای غربی و منابع و متون دینی و فقهی بوده است . سه شاخه اصلی برداخت مفاه...

اندیشة علم دینی با وجود کوشش­های صورت­گرفته در دهه­های اخیر از سوی موافقان و مخالفان آن هنوز به نقطة روشنی نرسیده است. این مقاله با هدف بازخوانی یکی از مدل­های علم دینی، موسوم به مدل اجتهادی - تجربی که نخستین بار در اوائل دهة 1380 مطرح شد و به­تدریج در ضمن چندین کتاب و مقاله شرح و بسط یافت، پس از توضیح کوتاهی دربارة جایگاه این مدل در میان دیدگاه­های علم دینی و معرفی کلّی مبانی و روش­شناسی این مد...