از آنجا که منابع مهم تاریخی جهان اسلام به صورت قابل ملاحظه ای به روایات هشام کلبی و نقل آنها توجه نشان داده اند، می توان او را یکی از نویسندگان و محققین مهم، متقدم و اثرگذار در پیشرفت تاریخ نگاری اسلامی به شمار آورد. شواهد حاکی از آن است که تنوع و گستردگی آثار هشام حجم بالایی از روایات مختلف را در اختیار پژوهشگران تاریخی نهاده است. معالم و نشانه های به جای مانده از نگاشته های هشام در منابع پس ا...

بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی خراسان در دوره فتحعلی شاه قاجار موضوع اصلی این رساله است . خراسان به عنوان شرقی ترین ایالت ایران همواره نقش مهمی در تاریخ سیاسی کشور داشته، این منطقه قبل از غلبه قاجاریه تحت حاکمیت جانشینان نادر بود. تا این زمان به صورت یک حکومت محلی در این منطقه حکومت می کردند. شاهرخ افشار تا سال 210 ه ق بر خراسان حکومت کرد. در همان سال به دست آقا محمد خان از حکومت برکنار شد. با قت...

یکی از کتاب‏هایی که در سال‏های اخیر درباره‏ی تاریخ اسلام به زیور طبع آراسته شده، اثر ارزشمند دکتر غلامحسین زرگری نژاد است که به همت انتشارات سمت در سال 1378 در 687 صفحه منتشر شده است. تاکنون نقدهای متعددی درباره آن به چاپ رسیده که بیشتر ناظر به نقد شکلی و جزئی‏نگرانه بوده است. سعی نگارنده در این یادداشت بر این است تا روش و ویژگی‏های تاریخ نگاری مؤلف در این اثر را از نزدیک مورد توجه قرار دهد. با...

چکیده: میراث مکتوب ما نشان می دهد که جامعه زنان در گذشته، از صحنه روایت وثبت نقش تاریخی خود غایب بوده اند و در این غییب تاریخی، مردان بودند که تاریخ آنان را نوشته اند. از این رو می توان گفت: تاریخ نگاری زنان نیز، «تاریخ مذکّر» بوده است. چرا تاریخ زنان را مردان نوشته اند؟ چرا تا یکصد سال اخیر حتی یک مورخ و یک اثر تاریخ نگاری معتبر از زنان دیده نمی شود، چنانکه فیلسوف و متکلم وادیب وفقیه برجسته نیز...

از آغاز عصر اسلامی و ظهور دعوت جدید در شبه جزیره، رسول خدا(ص) برای دفاع در برابر دشمنان و نیز تحکیم و تثبیت حکومت دینی خود ناچار به ورود در عرصه ی جنگ شد، بنابراین، بخش عمده ای از دوران حضور آن حضرت در مدینه با جنگ همراه بود. در عصر خلفای پس از او تا پایان عصر خلافت، همواره جنگ جزء لاینفک زندگی مسلمانان و خلفا گردید. در این دوران ها برای ثبت وقایع مربوط به جنگ ها، برخی از مورخان پدید آمدند که ا...

شیعیان بغداد در دوره آل بویه، به دلیل فضای باز فرهنگی ایجاد شده و اندیشه های عقل گرایانه حاکم بر آن، توانستند با نگارش کتاب های متعدد در علوم مختلف از جمله تاریخ، نقش مهمی در تولید علم ایفا نمایند که به جز چند کتاب معروف، سایر منابع تاریخی آنان با کمترین توجه و اقبال در معرفی روبرو شده اند. برای درک جایگاه و نقش واقعی شیعیان در پیشبرد علم تاریخ در این دوره، بررسی و شناخت تمامی این منابع امری ضر...

سیره پیامبر اکرم (ص) همواره مورد مطالعه و تحقیق مستشرقان بوده است. آنان تقریبا در تمام ابعاد و زوایای زندگی پیامبر کتاب نوشته اند، به طوری که سیره پژوهی آنان به ویژه در قرون اخیر بسیار شگفت انگیز است.مطالعه مدخل «سیره و قرآن» نشان می دهد که مهمترین موضوعاتی که ذهن مستشرقان را به خود مشغول نموده عبارتند از: مصدر و منشاء سیرع، تاریخ نگاری سیره و قرآن، ارتباط سیره و زندگی پیامبر با قرآن و ایجاد شب...

در این نوشته در نظر داریم ضمن نمایاندن حساسیتهای شیخ مفید در طرح مباحث تاریخی، با الهام از آموزه های ایشان، تصویر روشنی از قالب تفکر و اندیشه های وی در گزینش، بررسی و نتیجه گیری موضوعات تاریخی ترسیم نماییم و نیز تلاشمان بر این بوده است تا بتوانیم تمامی موضوعات تاریخی مطرح شده در آثار شیخ مفید را، اگر چه به شکلی کوتاه، باز شناسیم که این کار را در قالب یک جدول سامان داده ایم. مهمترین اصول اندیشه ...