محمدبن ابراهیم، مشهور به ملاصدرا از جملۀ دانشمندانی است که اسلوبی ساده و روان و در عین حال بلیغ و متعالی، محمل افکار بلند و عمیق وی گشته؛ کسی که عمق و گستردگی معنا و زیبایی و استواری اسلوب، در کنار اندیشۀ فلسفی و عرفانی فراخ و تابناکش، رمز و راز پایندگی و جاودانگی سخن او را باعث شده است. سبک نویسندگی ملاصدرا، به جهت برخورداری از ویژگی های نثر فنی، اسلوبی زیبا، رفیع و شکوهمند دارد. دقت در گزینش ...

تاریخ جهانگشای جوینی، پدیدآوردۀ عطاملک جوینی، یکی از شاهکارهای نثر فنّی در زبان فارسی و در مقایسه با آثاری چون تاریخ وصّاف، از عیب تکلّف و ملال‌انگیزی مبرّاست. موضوع مقالۀ حاضر بررسی پیوند میان زبان زیبا و نسبتاً دشوار جوینی با محتوای تاریخ و اندیشه‌های این نویسنده است. بنابراین کوشیده‌ام در آغاز، متن را به اختصار معرفی کرده، ساختار و اجرای سازندۀ آن و ارزش تاریخی‌اش را نشان دهم. از آن پس تقری...

معارف کتابی است از بهاء ولد که مطالب متنوعی دارد و نظم و ترتیب خاصی هم میان فصول مختلف کتاب وجود ندارد. به­ علاوه مشخص نیست که این کتاب نوشتۀ بهاء ولد است یا مجموعۀ مواعظ و تقریرات وی که بعدها توسط مریدانش گردآوری و مکتوب شده است؟ و پیداست چنین کتابی سبکی یکسان ندارد. گاه دارای نثری خشک و عالمانه است، گاه به زبان عامیانۀ مردم بلخ نزدیک می­شود و گاه نثری دلنشین و ادیبانه دارد، اما در بسیاری از م...

بدرالدین چاچی­ یکی از شاعران مشهور قرن هشتم هجری است که از محبوبیّت زیادی در هند برخوردار ­است. ویژگی ­اصلی شعر بدر، کاربرد زیاد صور خیال به­ویژه تشبیه و استعاره است. در این تحقیق براساس روش توصیفی-­تحلیلی، تشبیه که عنصری اساسی برای بیان مضامین مدنظر شاعر بوده، بررسی شده است. توجه و تمایل زیاد شاعر به تشبیه سبب شده است تا در کلّ دیوانش­ (شامل ­2836 بیت)، 1378 ­بار از تشبیه استفاده­ کند. برخی از ش...

ابوالرضا راوندی از عالمان و ادیبان و مصنّفان برجستۀ شیعی در سدۀ ششم هجری است. از وی دیوان شعری بر جای مانده است که از یادگارهای ادبیات عربی در دورۀ سلجوقی است. در این دیوان، تصویری از اوضاع اجتماعی و فرهنگی کاشان نمایان است. از آن جمله است گزارش هجوم ملک سلجوق به منطقۀ کاشان و همچنین، معرفی بزرگان شهر و خدمات عام المنفعۀ آنان. یکی از گزینه‌های مورد بررسی در دیوان راوندی، مبحث اغراض شعری و بلاغی ...

نثر مصنوع و فنی، نثری است که بر آرایشهای کلام و زیباییهای سخن استوار است و نویسنده در توصیف معانی از انواع صنایع لفظی و معنوی، مثل: تشبیه، استعاره، تشخیص، مجاز، کنایه، سجع، جناس، ایهام، تضاد، تناسب، تلمیح، لف و نشر، واج آرایی، تضمین، اقتباس، ارسال مثل، حسن تعلیل، مبالغه و... یاری می جوید و تصویرگریهای شاعرانه و قرینه سازی های ماهرانه، سخن را بر پایة عبارات و قطعات متوازن و متساوی بر بستر سجع و ...

تصدیر یکی از آرایه­‌های بدیعی و تمهیدات هنری است و کاربرد آن در متون ادبی سابقه‌ای کهن و طولانی دارد. تکرار الفاظ در شعر، صورت‌های مختلفی دارد و طیّ تاریخ، تعبیرها و تعریف‌های مختلفی از آن ارائه شده است؛ مانند جناس، تصدیر یا همان ردّالصدر الی العجز/ ردّالصدر علی العجز و تکریر. در این پژوهش با رویکردی جدید تلاش ‌شده ‌است پس از ذکر سیر تاریخی آرای برآمده از بلاغت کهن فارسی در این زمینه، نظر قدما درب...

یکی از عوامل ماندگاری و درخشش نام و یاد سعدی شیرازی بر تارک ادبیات جهانی موسیقی زیبا و دلنشین اشعار اوست. به ویژه دو قصیده فارسی و عربی او در رثای خلیفه عباسی مستعصم بالله که از روی صدق باطن و انسان دوستی سروده شده و سرشار از انواع مختلف افزاینده های موسیقایی می باشد. او با برگزیدن دو بحر رمل و طویل که بهترین قالب ها برای بیان احساسات قلبی انسان هستند و با به کار بردن انواع مختلف صنایع بدیعی از...

نثر مصنوع و فنی، نثری است که بر آرایشهای کلام و زیباییهای سخن استوار است و نویسنده در توصیف معانی از انواع صنایع لفظی و معنوی، مثل: تشبیه، استعاره، تشخیص، مجاز، کنایه، سجع، جناس، ایهام، تضاد، تناسب، تلمیح، لف و نشر، واج آرایی، تضمین، اقتباس، ارسال مثل، حسن تعلیل، مبالغه و... یاری می جوید و تصویرگریهای شاعرانه و قرینه سازی های ماهرانه، سخن را بر پایة عبارات و قطعات متوازن و متساوی بر بستر سجع و ...

از رهگذر ادبیات مقایسه ای، در این پژوهش، تلاش نموده­ایم تصاویر و مضامین به کار رفته در غزلیات شریف رضی و سعدی را با هم مقایسه کنیم و تطبیق دهیم. علی­رغم اینکه تفاوت­های زیادی در سبک غزل سرایی و نوع نگرش آنها نسبت به مسأله عشق، وجود دارد؛ عناصر و مضامین مشترک فراوانی در غزلیات این دو شاعر دیده می­شود که اگر این مسأله­ی را نه از باب تقلید سعدی که از باب توارد بدانیم؛ باز هم دلایلی چون آشنایی سعدی...