رابرت مری هیو آدامز - فیلسوف اخلاق معاصر - نظریه‌ای وجودشناختی دربارهٔ خوبی ارائه کرده که به «نظریهٔ شباهت با خدا» شناخته می‌شود. خوبی ‌‌‌‌‌‌مدِّ نظر آدامز‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، نوعی خوبیِ ذاتی است که از آن به «علوّ»‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، تعبیر می‌کند. با این حال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، حوزهٔ نظریه‌‌پردازی آدامز هم خوبی اخلاقی و به تعبیر او «علوّ اخلاقی» را شامل می‌شود و هم آن دسته از خوبی‌های ذاتی ‌‌غیر مرتبط با اخلاق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مانن...

در مسئله رابطه خدا و جهان ابتدا به سیر تاریخی این بحث در میان فلاسفه مهم یونان و متفکران اسلامی پرداخته شده است. سپس مسایل مهمی که هر یک به گونه ای در تبیین ارتباط خدا و جهان نقش دارند از جمله: کثرت در عالم، عوالم وجود، مبانی فلسفی حکمت متعالیه و شناخت خدای حکمت متعالیه مطرح گردیده است. فاعلیت خداوند و مسایل مختلف آن، اساسی ترین و مهمترین فصل این رساله است که خود دارای دو بخش جداگانه می باشد. ا...

بحث خلود و جاودانگی در ادامه حیات و زندگی پس از مرگ، از مباحث مهم و بنیادین ادیان الهی به­شمار می­رود. این مسئله با رویکردهای فلسفی، کلامی، عرفانی و قرآنی مورد توجه اندیشمندان مذهبی به­خصوص علما و عرفای مسلمان واقع شده است. با توجه به اینکه حکمت متعالیه صدرایی بی ارتباط با عرفان اسلامی نبوده و در ساختار کلی اش بخشی را وامدار اندیشه­های عرفانی است، این پژوهش درصدد است تا اندیشه ملاصدرا، حکیم مسل...

در طول تاریخ تفکر، برهان و شهود دو روش دست‌یابی به حقیقت تلقی شده است. در این راستا آنچه در وهلۀ اول اندیشمندان را به فکر واداشته این است که کدامیک از این دو طریق معتبرتر و کاربردی‌تر است. بررسی این دو روش نشان می‌دهد که، گرچه هر یک از آن‌ها به تنهایی از مزایای خاصی برخوردار هستند، ولی در عین حال حصر‌نظر به یکی از دو روش برهان و شهود، در مسیر حقیقت‌یابی، چندان راهگشا نبوده، و توانایی حل بسیاری ...

این مقاله پاسخی است به ثنویت افراطی میان نفس و بدن در فلسفة دکارت که معضل تبیین صحیح رابطة آن دو را پیش آورد، چراکه هیچ یک از راه حل های ارائه شده به وسیله دکارت درباره چگونگی ارتباط نفس و بدن قانع کننده نبوده است؛ دکارت، در نهایت، با اعتراف به ناتوانی خویش، فکر نکردن در این باره را بهتر از فکر کردن می داند. هدف از این مقاله بررسی بهترین پاسخ برای تبیین صحیح و عقلانی نحوة ارتباط نفس و بدن است ک...

عموماً گمان می شود که مسلک اصالی ملاصدرا در مسئلة مطابقت همان تمسک بر مبناگرایی غالب و تطابق ماهوی بوده است. این در حالی است که مبانی فلسفة صدرایی در باب انتزاعی بودن ماهیت، به صورت جدی نظریة تطابق ماهوی را به چالش می کشد. بر این اساس در حکمت متعالیه مسئلة علم و کیفیت تحصیل اقسام آن برای نفس به شیوه ای متفاوت مطرح می شود. وی معتقد است، دستکاری نفس ناشی از ابهام و واضح نبودن ادراکات است که به علت...

کشف و شهود به عنوان ساحتی ورای طور عقل، یکی از منابع مهم معرفت است و از مسائلی است که هم در حکمت صدرایی و هم در عرفان ابن عربی، بر اساس مبانی هستی شناسی و تحلیل های علم النفسی از ابعاد مختلف، مورد توجه قرار گرفته است. به دلیل اهمیت این مسئله و خلأ محسوس پژوهشی در زمینه وجود یک تحقیق جامع و تطبیقی پیرامون این موضوع، با سبکی نوین، سعی در کشف، استخراج و ارائه منسجم آرای پراکنده این دو اندیشمند، با...

بحث از اوصاف الهی از مسائل مهمی است که همواره در طول تاریخ، اندیشمندان اسلامی به شیوه های مختلفی آن را مطرح و بررسی نموده اند. شیخ صدوق و ملاصدرا از جمله متفکرانی هستند که با رویکردهای مختلفی به بحث اوصاف الهی به صورت گسترده، پرداخته اند. شیخ صدوق، روایاتی را که در مورد اوصاف الهی از معصومین علیهم السلام، مطرح شده است را در کتاب «التوحید» خویش، گردآوری و متناسب با نظام فکری خود، گزینش نموده است...

این نوشته به بررسی سریان علم در اشیای مادی و لواحقش می پردازد و در این راستا نخست دلالت های قرآنی ،شواهد روایی و نظریه های عرفانی را مورد برررسی قرار می دهد.از مباحث مهم این تحقیق ،اثبات علم جمادات بر اساس اندیشه های ابن سینا است که برای این منظور ،از مبانی ای نظیر عشق ساری و علت غایی سخن به میان آمده و نقاط مشترک دیدگاه صدرا و سینادر اب علم مادیات مورد توجه قرار گرفته است.نح.ه علم و شعور در ما...

معاد جسمانی در تاریخ اندیشة دینی، کلامی، و فلسفی، مسئله بوده و هست. حکمت متعالیه در بیان کیفیت مسئله و حل آن به پردازش مبانی و مبادی متفاوت آن اقدام کرده است. ازجمله مهم ترین این مبادی، معرفت نفس و شناخت اصول آن است. حکمای متعالی با نگرش «جسمانیت الحدوث روحانیت البقا» به نفس، پرداختن به سایر مبادی را هموار کرده اند. اما گزینش این مبنا خود مشکل ساز شده؛ زیرا سبب شده است رابطة بدن مادی و نفس مجرد...