رمان تاریخی و کوتاه «آن مادیان سُرخ یال» اثر محمود دولت آبادی، بُرشی از زندگی امرؤالقیس، شاعر عاشقانه سرای دوران جاهلی و شرح ماجرای یک خونخواهی قبیله ای ـ عاطفی است. نویسنده در قالب این رمان، یک شبه افسانه تاریخی را با دنیای امروز پیوند داده است. از جنبه زبان روایت، این رمان با مایه داشتن از نثرهای کلاسیک، از دیگر رمان های دولت آبادی متمایز شده است. زبان انتخابی او در این رمان، کاملاً با فضا و عصر...

جایگاه ادبیات داستانی و رمان در دنیای امروز و ارتباط آن با دیگر نهادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه، امری انکارناپذیر است. تعاملی که نوع ادبی رمان با این نهادها برقرار کرده است، تعاملی دوسویه است. پیدایش جریان هایی چون مدرنیسم و پسامدرنیسم که زاده ی عصر روشنگری است، در تمامی ابعاد زندگی انسان معاصر ریشه دوانده است، جریان هایی که ناخواسته جوامع مختلف را در مسیر حرکت خود به تحرک واداشته و جدای ...

حکیم میرداماد در تبیین فاعلیت الهی و چگونگی انتساب فعل به انسان میان فاعل مختار و جاعل  که به فاعل و فعل، وجود بخشیده، تمایز قائل می شود و فاعل را در طول جاعل تام فعل می داند. درواقع اختیار فاعل مباشر فعل، موجب  تمام شدن سلسلۀ علل می شود و درنتیجه از نظر عرفی، لغوی و اصطلاحی، فعل بدو استناد می یابد؛ با وجود این، فاعل مباشر، جاعل فعل خود نیست؛ همان گونه که جاعل خودش نیست. قدرت، شوق، اراده و تمام...

مسئله تعدد ادیان و پرسش های ذیل آن، ازجمله پرسش های حقانیت و نجات، حائز اهمیت دین شناسانه فراوانی هستند. در میان پاسخ های متعددی که به این مسئله داده شده است یکی از تقریر های شمول گرایانه ای که با بهره گیری از تعالیم فلسفه صدرایی و به طور خاص تمایز تشکیکی به نحو مجمل توسط برخی محققان مسلمان شکل گرفته است نوعی پاسخی است که می توان آن را شمول گرایی تشکیکی بودن حقانیت نامید. مقاله حاضر[i] با بررسی...

دکتر مهدی حائری از جمله فیلسوفان مسلمانی است که برهان وجودی را معتبر می داند. وی تقریر آنسلم را قبول دارد اما تقریر دکارت را نمی پذیرد و انتقادات گوناگونی به آن وارد می کند، مانند اینکه دکارت، ذات و ماهیت خدا را مغایر با وجود او می داند؛ در حالی که ماهیت خدا عین وجود او است. همچنین دکارت ضرورت وجود، برای خدا را همانند ضرورت های ریاضی دانسته است. این مقایسه درست نیست زیرا ضرورت های ریاضی، وجود م...

تقریرهای مختلفی از براهین جهان­شناختی در اثبات وجود خدا ارائه شده که یکی از معتبرترین آن­ها، برهان وجوب و امکان است. ابن­سینا آن را در چند کتاب خود به ویژه در «اشارات و تنبیهات» به تفصیل مطرح کرده؛ و آن را برهان صدیقین نامیده است. فیلسوف دین معاصر، ریچارد سویین­برن نیز در ذیل براهین جهان­شناختی، این برهان را مورد اشاره قرار داده است. هر چند تقریر این دو فیلسوف از برهان مذکور دارای مبانی و پیش­ف...

وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جوامع ایران و ترکیه با توجه به تعاملات، اثرپذیری و اثرگذاری متقابل تاریخی و فرهنگی در ادوار مختلف تا حدودی شبیه هم بوده و فضای حاکم بر این کشورها و تحولات اجتماعی تأثیرات خود را در تمام پدیده ها از جمله ادبیات بر جای گذاشته است. ورود برخی از آموزه های فرهنگی غرب و جایگزین شدن بخشی از معیارهای غربی با معیارها و ارزشهای شرقی و اسلامی یکی از تحولات شگرف و مشترک تاریخ ...

رمان‎نویسی در ادبیات فارسی گونۀ ادبی جدیدی است که مقارن با مشروطه رواج یافت. این نوع ادبی در ایران هم‎زمان با ورود به دورۀ نوین اجتماعی شکل گرفت و واقع‎گرایی و توجه به مسائل اجتماعی یکی از اصلی‎ترین مضامین آن گردید. رمان واقع‎گرا در ایران به دلیل اهمیت و کارکرد خاص خود، همواره در تعامل با نهادهای اجتماعی بوده است و نویسندگان عموماً بیان واقعیت‎های اجتماعی را برای خود نوعی رسالت می‎دانسته‎اند. یک...