پس از شکست ساسانیان در نهاوند، یزدگرد سوم (632 تا 651م/۱۰ تا ۲۹ق) به شرق ایران پناه برد. او برای بازپس‌گیری نواحی ازدست‌رفته، تلاش‌های بسیاری، مانند اتحاد با بزرگان و اشراف ایرانی ساکن در این مناطق انجام داد؛ اما این امر محقق نشد. پس از مرگ یزدگرد، فرزند وی پیروز، به همراه تعدادی از بزرگان دربار ساسانی، به دولت تانگ در چین پناه برد. آن‌ها همواره سعی می‌کردند تا با کمک چینیان و سُغدیان و تخاریان،...

شهر  شوش یکی از شهرهایی است که به دلیل قرار گرفتن در یک موقعیت جغرافیایی خاص، دارای اهمیت ویژه‌ای در تاریخ ایران بوده ‌است. این شهر، به دلیل داشتن پیشینة تاریخی، به‌خصوص در دورة ایلامیان و هخامنشیان، از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و یکی از مناطق کلیدی و سرنوشت‌ساز در تاریخ این دوران به شمار می‌رفت. در عهد ساسانیان، با اینکه شوش در مسیر جادة ابریشم قرار داشت و از اهمیت تجاری- اقتصادی ویژ...

هدف این مقاله، پرداختن به جنگ دوم از جنگ­های سه­گانة شاپور اوّل با رومیان، در کتیبة کعبة زرتشت است. با بررسی نظرات مختلف ارائه شده دربارۀ سال وقوع دومین جنگ شاپور اول با رومیان و همچنین قیصر رومی درگیر با او، که نامش در کتیبه ذکر نشده است، رخدادهای دورۀ سلطنت شاپور اوّل و جنگ دوم او با رومیان در حدود سال­های 252 تا 256 میلادی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در تحقیقات صورت گرفته، سلطة ساسانیان د...

منطقه­ی­ شمالی ایران به­ویژه مازندران و گلستان، سرشار از هنرهاست. در میان هنرهای گوناگون، هنر فلزکاری این خطه، خصوصاً در دوره­ی قاجار بنا به دلایل مختلفی مانند کمبود موزه های استانی و نگهداری اشیاء در گنجینه­ها، کمتر مورد توجه و پژوهش قرار گرفته است و هنوز منبع مکتوب مستقلی درباره­ی­ این آثار هنری به دست نیامده است. آثار فلزی قاجاری مازندران در گوشه و کنار موزه­ها حاکی از وجود این هنر در این منط...

هنر ساسانی که از عناصر هنری کهن در قالب ذوق و سلیقه ی آن عصر شکل گرفت، تا اندازه ی زیادی دنباله رو سنتهای فرهنگی و هنری هخامنشی و اشکانی بود که با فتح ایران به دست مسلمانان، هنر اسلامی از آن تأثیر یافت. اینکه مسلمانان چگونه به هنر عصر ساسانی توجه کردند، به چند عامل بستگی دارد: اول آنکه مسلمانان خود فاقد هرگونه هنر و به ویژه معماری سنتی بودند که از عربستان به ایران و به تمدن ایران ساسانی وار...

عنوان رساله حاضر "پژوهش در ساختار طبقاتی جامعه ایران عصر ساسانی" است که هدف آن نگرشی دیگر به برخی از ویژگیهای خاص ساختار طبقاتی جامعه ساسانی است . در اکثر ماخذ تحقیقی ایندروه، به هر یک از طبقات اجتماعی جداگانه اشاره شده، ولی به برخی از خصیصه های آن در کل ساختار طبقاتی - اجتماعی جامعه کمتر توجه شده است . بدین تریتب که در کل ساخت طبقاتی جامعه، به برخی ویژگیهای خاص و پایه ای آن، چون اساس و اصوال ت...

سیاست مذهبی اشکانیان همانند هخامنشیان همراه با تسامح و تساهل بود و از جمله به این سبب در ایران اشکانی از سده دوم میلادی مسیحیت به آسانی نفوذ پیدا کرد. این سیاست مدارا با اقلیت ها در اوایل دوران ساسانی نیز به صورت گسسته ادامه یافت. شاپور اول بعد از پیروزی هایش در نبرد با رومیان، با اسکان اسیران جنگی در شهرهای تازه تاسیس خود موجب گسترش مسیحیت در ایران شد. با نیرو گرفتن روحانیان زرتشتی، سیاست های ...

آثار فرهنگ و تمدن دو گروه از اقوامی که در مجاورت یکدیگر زندگی می کنند، غیرقابل اجتناب است. تبادل فرهنگی- هنری و تأثیرات آن به خصوص در زمین? پوشاک در برهه ای خاص از تاریخ، یعنی در عصر ساسانی ها و بیزانسی ها، و مطالع? علت تحولات رخ داده در نوع البسه مردمان این تمدن ها، از اهداف اصلی پژوهش حاضر است. باید دانست عوامل تأثیرگذاری چون دین و مذهب، اقتصاد، موقعیت جغرافیایی، سیاسی و اجتماعی، در کاربرد فر...

یکی از عوامل انتقال فرهنگ و تمدن ایرانی به جهان اسلامی در قرون نخستین اسلامی نخبگان ایرانی بودند که چشمپوشی از مطالعه آنها خطایی بزرگ در شناخت تاریخ ایران و اسلام خواهد بود. هرمزان سردار بزرگ یزدگرد سوم یکی از این افراد بود که در تحولات سیاسی، نظامی و فرهنگی شامگاه عهد ساسانی و اوایل دوره اسلامی نقش‏آفرین شد. در مقاله حاضر ضمن بررسی حیات سیاسی هرمزان کارنامه وی در انتقال عناصر فرهنگ ایرانی به ت...

در دوره ساسانی، دو نژاد ایرانی و عرب ساکن حیره پیوند فرهنگی و اجتماعی مستحکمی داشتند. از این رو، زمینه تأثیر فرهنگ و ادب فارسی بر شخصیت شاعرانی که به دربار شهریاران منذری در حیره راه یافتند، فراهم آمد و سبب آشنایی هرچه بیشتر آنان با آداب و رسوم، سنن و فرهنگ ایرانی شد. در نتیجه عصاره فرهنگ فارسی آن روزگار، حال و هوای اجتماعی عهد ساسانی و وام واژه های کهن فارسی به فراوانی در اشعار شعرای جاهلی به ...