میان سرزمین های مازندران و روسیه، به علت همجواری، همیشه روابط زبانی گسترده ای وجود داشته است. از جمله در گویش مازندرانی شاهد واژه های فراوانی هستیم که به طور مستقیم از زبان روسی وام گرفته شده اند، در حالی که نشانی از آن ها در زبان فارسی معیار یا در بسیاری از گویش های مناطق دیگر ایران به چشم نمی خورد. مقالة حاضر به بررسی همین دسته از واژه های دخیل اختصاص دارد. بسیاری از این واژه ها هنگام ورود به...

شکاف موضوعی (Dichotomy) از جمله معضلات جدّی در مطالعات باستان شناختی است؛ معضلی که بیش و کم، همة رشته‌ها و دانشهای انسانی و اجتماعی و تاریخی و حتّی برخی از دانشهای طبیعی نیز با آن رویارویند. لیکن این معضل در باستان شناسی، به ویژه باستان شناسی پیش از تاریخ، دشواریهای عملی و ناکامیهای معرفتیِ دیگری را نیز در پی داشته است. آنچه اصطلاحاً شواهد باستان شناختی اطلاق شده، یکسر صامت‌اند و مخدوش و شقه شده که...

این مقاله با هدف معرفی دو ایران شناس برجسته، آلبرت خروموف و میخائیل اندری اف، و آثار آن ها به نگارش درآمده است. آلبرت خروموف (۱۹۳۰-۱۹۸۷م) در نوگراد روسیه دیده به جهان گشود و بعد از اتمام تحصیلات به شهر دوشنبه آمد و تمام عمر خود را صرف پژوهش در گروه زبان های ایرانی کرد. عمدۀ فعالیت های خروموف پژوهش در زبان ها و گویش های ایرانی ازجمله یغنابی و سغدی، زبان ها و گویش های پامیر، زبان های شرقی ایرانی،...

کلید واژه ها: زبان، گویش، لهجه، گونه زبانی، گویش نیشابوری، واج شناسی زایشی، ویژگی های صرفی – واجی، درج، حذف

از جمله فرایندهای واژه­ سازی در گیلکی فرایند تکرار است که در آن تمام یا بخشی از واژه تکرار می­ شود و واژة جدیدی شکل می­ گیرد که یا بر معنای پایه تأکید می­کند و یا شدت آن را نشان می­ دهد. از آنجا که گویش گیلکی در شمار گویش­ های در خطر نابودی قرار دارد، مطالعة فرایندهای ساختواژی آن اهمیتی دو چندان دارد؛ چرا که نخستین حوزة دستور که دست خوش تغییرات فرهنگی می­ شود، واژگان است. پژوهش حاضر با هدف شناس...

زبانها و گویشهای در خطر، بسان آینه ای از فرهنگ و پیشینۀ تمدنی هر کشور، بخش مهمی از میراث معنوی و هویت ملی است. گویش شناسی اقدامی روشمند است که در ایران مطالعات آن پیشینۀ مفصلی ندارد و عمدتاً به پایان نامه های تحصیلی در زبان شناسی و چند شاخۀ دانشگاهی مرتبط محدود می گردد. با وجود آغاز این مطالعات دانشگاهی از حدود دهۀ 1340 شمسی، هنوز واحد درسی قطعی و فراگیر به نام «گویش شناسی» در برنامه ریزی آموزشی...

چکیده: خاقانی شَروانی برجسته ترین شاعر مکتب آذربایجان و یکی از بزرگ ترین شاعران ادب فارسی در قـرن ششم بـوده است. خاقانی در بیشتر قالب های شعـری طبع آزمایی نموده است، امّا نهایت هنرنمایی او را در قصایدش می بینیم. در قصاید او ویژگی های برجسته ای هست که بیشتر دشواری های شعرش از این ویژگی ها سرچشمه می گیرند. به نظر می رسد این ویژگی ها عبارتند از: وفور کاربرد اصطلاحات علمی، مانند: اصطلاحات ریاضی، نج...

فرایند تغییر زبان بخشی جدایی ناپذیر از ماهیّت ذاتی آن است و به آرامی و با ظرافت انجام می شود؛ و گاه چنان پنهان و نامحسوس است که تنها پس از گذر زمان و در مقایسه با گذشته برای اهل زبان ملموس خواهد شد. پژوهش حاضر در پی بررسی پدیده ی تغییر و تحول طنین معنایی (مثبت یا منفی) مربوط به برخی از ترکیبات فعلی خنثای کنونی فارسی به معنای ضمنی در آن ها است. بدین منظور، ضمن بررسی پژوهش های متعدد پیرامون طنین م...

گویش های بازمانده در گوشه و کنار ایران حاوی جنبه هایی از فرهنگ کهن این مرزوبوم هستند که پرداختن به آنها مطالعه فرهنگ بومی آن مناطق را تسهیل می کند. گویش خلاری یکی از گویش های استان فارس است که در روستای خلار از توابع شهرستان سپیدان به آن تکلم می شود. تحقیق حاضر که با هدف به دست دادن توصیفی علمی و زبانشناختی از ساختار صرفی- نحوی گویش مردم این منطقه انجام شده است، اولین تحقیق علمی و نظام مند در م...

بررسی و مطالعه واژگان گوناگون در لهجه همدانی نشان می دهد که یکی از ویژگیهای بارز این لهجه، تغییر واکه آغازین/ a / به [e ] در واژه های دو هجایی یا بیشتر می باشد. لذا هدف از تحقیق حاضر بررسی این فرایند واجی و به عبارت دیگر بررسی و شناسایی محیط واجی این فرایند است که طی آن واکه افتاده / a / به [e ]  ارتقاء می یابد. روش تحقیق در تهیه مقاله حاضر بصورت میدانی بوده است، بدین ترتیب که ابتدا فهرستی از و...