شعرِ عرفانی و صوفیانه در دوره ی مشروطیّت   احمد رضی*         هادی قلی زاده** دانشگاه گیلان چکیده در دوره ی مشروطیت به دلیل رواج تجددگرایی و فراگیری تفکرات اجتماعی ِمتأثّر از غرب، تصوف و به پیروی از آن، شعر عارفانه به گوشه ای خلوت از جامعه پناه برد؛ اما به رغم به حاشیه رانده شدن عرفان و تصوف، در آثارِ سرایندگانِ این دوره، شعرهای عارفانه ی بسیاری وجود دارد. این مقاله بر آن است تا وضعیت شعرِ عرفانی ...

چکیده. عرفان یکی از موضوعات مهم در شعر و نثر فارسی است و در گسترش و غنابخشی به مضامین شعری کارساز بوده است. به ویژه از قرن ششم به این سو، تصوف و عرفان در شعر نفوذ عمیق تری یافته است. قالب مثنوی گسترده ترین تجلی گاه عرفانی در شعر و نثر فارسی است که توانسته است اندیشه های والای عرفانی را در خود بگنجاند. از آنجا که درصد بسیار بالایی از آثار زبان و ادبیات فارسی،در قلمرو تصوف اسلامی است، مهمترین م...

موضوع این پایان نامه تطور مفهوم ولایت در ادبیات عرفانی و اندیشه سیاسی شیعه از حمله مغول تا سلطنت فتحعلی شاه قاجار است . در واقع در این ‍پ‍‍ژوهش ما بدنبال بررسی روند تحول معنایی مفهوم ولایت در دوره یادشده و در تعامل و تقابل با اندیشه فقهی – سیاسی شیعه هستیم . در فصل اول به بررسی مفهومی واژه ولایت در قران و سنت علوم اسلامی بطور عام و اندیشه عرفانی بطور خاص پرداخته ایم . در فصل دوم ضمن ملاحظه اوضا...

شناخت حقیقت وجود انسان یکی از مهمترین شاخه های معرفت بشری در میان علوم انسانی و از جذابترین مباحث انسان شناسی در قلمرو فلسفه و ادبیات بوده است. ملاصدرا و مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی در آثار خویش تحت تأثیر آیات قرانی و تعالیم وحیانی، اندیشه های بدیعی پیرامون حقیقت انسان ارائه  کرده ند از جمله تحول پذیری و حرکت رو به کمال حقیقت انسان، تأثیر پذیری حقیقت انسان از اعمال و رفتارها و تجسم اعمال د...

در این مقاله می کوشیم ضمن بیان مقدمه ای کوتاه پیرامون اوپانیشادها و طرح بسیاری از مسائل فلسفی-عرفانی، قلمرو معنایی گورو، اقسام گورو، اوصاف شاگرد و گورو، آداب و تعالیم گورو و نقش آن در منازل سلوک را در تفکر عرفانی اوپانیشادها بحث و بررسی کنیم. پر واضح است که در فلسفه و ادبیات عرفانی شرق یکی از سنن هندویی که در آن حضور گورو بسیار پررنگ است اوپانیشادها می باشد. تا آنجا که اگر بگوئیم اوپانیشادها، ر...

انسان مدرن برای شناخت هر چیزی که رنگ و بوی گذشته دارد، نیازمند شناخت مفاهیم نمادین است. به منظور القای این معنا و مفاهیم، یکی از مهمترین صنایع ادبی یعنی نماد، نقشی بسزا دارد. این مفاهیم ممکن است در صورت ها و قالب های متفاوتی ظهور کند؛ قالب هایی چون: شخصیت های انسانی، جانوران، نباتات، جمادات، رنگ، نور و.... همه این صور نمادین، در طول ادب پارسی، بالاخص ادب عرفانی جهت نشان دادن ویژگی های درونی انس...

سرزمین ایران جایگاه تجلی اساطیر بسیاری است که ظهورشان در دامان هنر و ادبیات حضورشان را تداوم و رونق بخشیده است. اسطوره­هایی که بارها مورد تحلیل واقع شده­اند اما باز هم این گنجایش را دارند که از منظری تازه مورد نگرش و بررسی قرار گیرند. آثار بزرگانی چون عطار، سهروردی، حافظ و سعدی که علی رغم تحقیقات بسیار هنوز هم افق­های نویی را در اختیار ما قرار می دهند. یکی از این آثار ارزنده منطق الطیر عطار است...

شعر دفاع مقدّس، یکی از مهم‌ترین ارکان ادبیات دفاع مقدّس و ادبیات دفاع مقدّس، یکی از مهم‌ترین ارکان ادبیات پایداری است. شعر دفاع مقدّس، پس از پایان جنگ تحمیلی، وارد دورۀ تازه‌ای از حیات خود شد؛ شاعران این دوره به جنگ با نگاهی واقع‌گرایانه‌تر، ‌پرداختند. یکی از شاعران این دوره در شعر معاصر خوزستان، بهمن ساکی است. او با انتشار نخستین مجموعۀ شعرش با نام «آهوان پیر» خود را به عنوان شاعری در عرصۀ ادبیات ...

گنجایش میراث عرفانی برای بیان حقایق به ‌صورت رمزی و غیرمستقیم سبب شده است تا شاعران به سوی الهام گرفتن از این میراث سوق داده شوند. جستار پیشِ‌رو بر آن است تا به بررسی این مهم در سرودة «بکائیة إلی حافظ الشیرازی» از «عبدالوهاب البیاتی» بپردازد و به تطبیق نمادهای عرفانی به‌ کار رفته در آن با نمادهای شعر عرفانی حافظ اهتمام ورزد. نگارندگان این پژوهش را با تکیه بر اصول مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی و با ...

موضوع این مقاله «مقایسه ی کاربرد معنایی سیمرغ در منطق الطّیر عطّار و مثنوی معنوی مولانا» می‌باشد. عطار و مولانا سیمرغ را در چند معنای گوناگون به کاربرده اند؛ تا به کمک آن اندیشه های عارفانه ی خود را به خوبی القا کنند. در این مقاله به معرفی سیمرغ به عنوان پرنده ای افسانه ای که در ادبیات عرفانی جایگاه ویژه ای دارد،پرداخته شده است. سیمرغ و کوه قاف در منطق الطّیر و مثنوی از کنایات معروف عرفانی هستند. ...