در دوره­های اولیه تشکیل تصوف بتدریج صوفیان با محوریت مشایخ برجسته، خانقاه­ها را به عنوان بزرگترین و گسترده­ترین نهاد اجتماعی متصوفه تشکیل دادند. پس از تثبیت تصوف، خانقاه در عرفان اسلامی- ایرانی به عنوان جایگاه  تجمع مشایخ و صوفیان و در نتیجه تربیت مریدان قرار گرفت. خانقاه­ها نقش و اهمیت بسزایی در پرورش، تربیت و تکامل مریدان داشتند. از آنجا که برای زندگی مسالمت­آمیز گروهی، رعایت آداب و مقرراتی خ...

استدلال اصلی نوشتارِ حاضر این است که فضای فعالیت رسانه‎ای (در این پژوهش، مطبوعات مدّ نظر است)، به‎عنوان یکی از اضلاع سه‎گانۀ بسیج اجتماعی، در کنار رشد شهرنشینی و سواد، رفته‎رفته پس از پیروزی انقلاب اسلامی بهبود یافته است و در میانۀ دهۀ 70، با رشد سریع سواد عمومی و عالی به همراه شهرنشینی و افزایش تقاضا برای آزادی‎های سیاسی، فضای فعالیت مطبوعاتی نیز رشد مطلوبی یافته است. یکی از شاخص‎های مهم توسعۀ س...

در دورۀ قاجار اتفاقاتی در ایران رخ داد که برای جامعۀ آن روز تازگی داشت؛ یکی از آنها شروع نقشه‌برداری علمی و مدرن توسط خود ایرانیان بود. تا قبل از این اتفاق در جامعۀ ایرانی متنی توصیفی در قالب مدرکی به نام «حدنامه» تنظیم می‌شد که ماحصل تلاش جمعی چند خبرۀ موثق آشنا با موضوع و محیط و جغرافیای محلی بود. با آنکه نقشه‌برداری جدید در ایران نسبت به فرانسه دیر شروع شد. اما در زمان کوتاهی تنی چند از نقشه...

هدف: بررسی نقش قانون  مصوب 1346 استخدام کشوری در نوسازی نظام اداری. روش/رویکرد پژوهش: تحلیل تاریخی مبتنی ‌بر اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: تدوین قانون استخدام کشوری در پی گسترش روابط ایران با غرب در دورۀ قاجار آغاز شد. نخستین قانون استخدام کشوری در ایران در سال 1301 به‌تصویب رسید. آشفتگی اما ساختار اداری ...

در آثار ملاصدرا دونحو تلقی و برخورد با تصوف وجود داردکه خلاف عادت(پارادکس)می نماید.وی از طرفی در ردو انکار تصوف سخن میگوید و آن را تخطئه می کند،و از طرف دیگر از آن دفاع می کند.این امرتنها منحصر به ملاصدرا نیست بلکه از اوصاف دوره صفویه است که تصوف حقیقی رایج(که آن را می توان تصوف صفوی نامید)درقیاس با تصوف حقیقی (تصوف علوی)رد می شود،چنان که در آثار بسیاری دیگر از عالمان ،عارفان وفیلسوفان آن عصر د...

بررسی اوضاع مرو در دوره قاجار بدون توجه به اقدامات و روابط متقابل حکومت های اطراف آن ممکن نیست، بنابر این در این مقاله نخست به مناسبات و روابط آقامحمد خان با حکام مناطق مذکور پرداخته می شود که عبارت است از اقدامات و لشکرکشی های حاکم بخارا در مرو و خراسان وتصرف مرو، و واکنش دولت ایران به آن اقدامات، که از حد اعزام سفیر و نوشتن نامة تهدیدآمیز فراتر نرفت و امکان اقدام بر ضد امیر بخارا برای بنیان گ...

معارف العارفین تذکره ای ارزشمند از عارفان و مشاهیر متصوفه عصر قاجار است و از آن جا که این برهه تاریخی از نظرگاه ادبی و فرهنگی کمتر طرف توجه و اقبال پژوهندگان بوده است، در مقاله حاضر به بازشناسی و معرفی تنها نسخه این اثر سودمند پرداخته خواهد شد. معارف العارفین به قلم محمد کاظم تبریزی، ملقّب و متخلّص به « اسرار »، در شرح حال قریب به پنجاه تن از عرفای نامدار هم‌روزگار مولّف است که علاوه بر زندگی آنا...

عزیزخان مکری از جمله شخصیت­هایی است که در مناسبت­ها و معادلات سیاسی و فرهنگی قاجاریه نقش تعیین­کننده­ای داشته است. تبیین نقش او در روابط سیاسی و فرهنگی دورۀ ناصرالدین شاه قاجار، راه­گشای تحقیقات کامل­تری در برهۀ تاریخی مذکور و گره­گشای ابهامات مختلف تاریخی خواهد بود. در راستای پاسخ به ضرورتِ تبیین جامع و گسترده­تر از حوادث تاریخی این دوره، در این مقاله، جایگاه عزیزخان در روابط سیاسی ایران و عثما...

هدف پژوهش حاضر، بررسی مکالمات خیالی مندرج در مطبوعات دورۀ مشروطه است. توجه ویژه به گفتمان مطبوعاتی این دوره به دلیل اوج کاربرد این وجه انتقادی­نو می­باشد. تأکید بر مطبوعات نیز به دلیل نقش آنها به عنوان مهم­ترین منبع اطلاع‌رسانی در زمانۀ مدنظر است. در این میان پرسش اصلی این است که آیا می­توان این مکالمات خیالی را از نظر موضوعی دارای رویکردی مشابه دانست؟ این مقاله که به روش توصیفی ـ تبیینی و با ب...

هدف: بررسی علل اهمیت راه‌های مازندران در دورۀ حکومت شاه‌عباس و ناصرالدین‌شاه، سیاست‌های راه‌سازی آن‌ها در این منطقه، و مشکلات فنی و اقتصادی‌شان در این کار. روش/ رویکرد پژوهش: داده ها از منابع کتابخانه‌ای به دست آمده است. اسناد مربوط به راه‌سازی دولت قاجار در شمال ایران، شامل قرارداد واگذاری تعمیر و نگهداری راه لاریجان به سیف‌الملک، بررسی شده است. از این ا...