هنر دورۀ قاجار به لحاظ محتوا و ماده، موضوع، و نحوۀ اجرا ویژگی‌های متمایز و منحصر‌به‌فردی دارد. وفور نقش‌مایه‌های زنانه در محصولات هنری عصر قاجار، از جمله در کاشی‌نگاره‌ها، در فضاهای خصوصی و نیمه‌خصوصی کاخ‌ها، و خانه‌های اعیان و اشراف از ویژگی‌های شاخص آن است. زنان قاجاریِ نقش‌بسته بر این کاشی‌نگاره‌ها در تعامل هویتی با هویت زن فرنگی، چهرۀ نوینی از زن ایرانی را به نمایش گذاشته‌اند. با‌این‌حال، در...

این مقاله، پژوهشی دربارۀ منظر نگارگران مسلمان ایران تا پیش از دوران صفوی با موضوع «تصویر زن» با رویکرد دینی و بر مبنای آیات و روایات اسلامی است. مقالۀ پیش رو در صدد است دریابد که بازتاب تصویری ممیزات مطلوب زنان از منظر اسلام در مآثر اصیل نگارگری چگونه بوده است. با فرض آنکه این بازتاب بر مبنای آیات قرآن کریم و روایاتی است که خود نیز منبع الهام نگارگران برجستۀ آن دوران بوده است، ادبیات نظری این م...

این پژوهش تلاش دارد تا نحوه‌ی شکل‌گیری تصاویر لکه‌ای و خطی دوران پیش از تاریخ را بررسی کند. مبنای نظری این پژوهش، وجود نور و بازتاب‌های آن به صورت سایه و سایه نما، و مواجهه‌ی آدمی با طبیعت پیرامونی‌اش است. بررسی نقوش پیش از تاریخ نشان می‌دهد که این نقوش در عین سادگی، واجد مفاهیمی نمادین بوده و برداشتی از طبیعت هستند. بارزترین اَشکال این دوره، نقوش تخت و سیاه رنگی هستند که برخی به شکل تجریدی و د...

سراسطوره‏های مسلط بر فرهنگ و هنر هر جامعه شکل‏دهندة گفت‏وگوهایی هستند که به جریان‏های فرهنگی و خلق هنری در آن جامعه جهت می‏دهند. در دورة‏ قاجار، ورود و ترویج سراسطورة فرنگ در ایران باعث به‌وجودآمدن تحولاتی شایستة توجه در حوزة فرهنگ و هنر شد. یکی از نمودهای پربسامد و تأثیرگذار چنین تحولی در تصویرگری و به‏خصوص تصویرگری زنان مفهوم «دیگری» این دوره بود. ازاین‏رو، این پژوهش با انتخاب «شخصیت شیرین»، ...

شمایل نگاری ب همثابه هنری مقدس، تصویرگر معنویت و وجه الهی شخصیت های مقدسدر هنرهای دینی بوده است. ماهیت شمایل نگاری مبتنی بر ساختار تنزیهی یا تشبیهی آن تعیینم یشود. ازآنجاکه در روند تاریخی هنر مغرب زمین، صورت جدیدی از تصویرگری شمایل مقدسینمبتنی بر رویکرد تشبیهی ظهور یافت که از قداست آنان کاست، این مقاله درصدد مطالعهتطبیقی )مقایسه ای( شمایل حضرت مریم؟سها؟ از منظر دو رویکرد...

مولوی پرآوازه ترین شاعری است که لطیف ترین و با شکوه ترین معانی زندگی را در قالب مثنوی به جهانیان عرضه کرده است. مثنوی را به عنوان گنجینه ای از تصاویر بی پایان و مولوی را با قدرت تصویرگری بی مانند، می شناسیم. مولوی از ساده ترین جلوه های زندگی و مظاهر بی مانند عالم طبیعت از جمله کوه، نفیس ترین و ناشنیده ترین درس ها را به ما می آموزد و به دنیای کهنه و غم زده­ی درون ما، جامه­ای از طراوت و تازگی می ...

شناخت بسامدهای طبیعت‌گرایانه در شعر منوچهری و مولانا می‌تواند راه را برای شناخت بهتر ساختار مفهومی تصویرگری در شعر آنان هموار سازد. بی‌تردید جذابیت و جاذبه ‌آفرینی‌های منوچهری از بازنمایی اجزاء طبیعت در شعرش منحصر به فرد است. استاد شفیعی کدکنی در حوزه تصویرهای حسی و مادی طبیعت، از او به عنوان بزرگ‌ترین شاعر در طول تاریخ ادب فارسی یاد می‌کند. مولانا ن...

موسیقی شعر یکی از عناصر مهم در تصویرآفرینی‌های شعری و به‌ دنبال آن خیال‌انگیزی مخاطب است، با این توضیح که شاعر می‌تواند با انتخاب الفاظ آهنگین، هم‌نشینی آواها و الهام از وزن عروضی مناسب و موسیقی قافیه، تصویری متناسب با احساس خویش را در ذهن مخاطب ترسیم نموده و خیال وی را برانگیزد. با توجه به اینکه حس شنوایی در زندگی نابینایان جای حس بینایی را می­گیرد و به عنوان حس اصلی بکار می­رود، تحقیق حاضر در...

شاهنامه ی فردوسی همواره به عنوان گنجینه ای از اندیشه و تفکر هنری تأثیرگذار، مورد توجه و استفاده ی نگارگران در اکثر دوره های تاریخ نگارگری به خصوص دوره صفویه و قاجار بوده است. کیفیت تصویرگری شاهنامه در دوره های اخیر با توجه به شرایط تاریخی، فرهنگی و هنری خاص آن ویژگی های متفاوتی داشته است. با مطالعه ی تطبیقی عناصر مصور اسطوره ای درمجالس شاهنامه های این دو دوره، کیفیت تصویرگری و سیر تحولات آنها م...

شاهنشاهنامه یکی از نسخ مصور دوره قاجار است که در نیمۀ اول قرن سیزدهم توسط فتحعلی خان صبا سروده شده است. این کتاب در باب شرح فتوحات فتعلی شاه قاجار و تاریخ این سلسله است. نسخه‌های متعددی از شاهنشاهنامه در کتابخانه‌های مختلف موجود است. در این پژوهش، نسخه 15234 کتابخانه مجلس مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نسخه مورد نظر دارای 24 تصویر نگارگری است که نگاره‌های آن فاقد هرگونه امضا یا شناسه است. هدف از ا...