بهاءالدین محمد بن عزالدین حسین بن عبدالصمد معروف به «شیخ الاسلام» و «شیخ بهایی» (953-1031هـ . ق) از دانشمندان و نویسندگان و شعرای قرن دهم است. تخلص شعری وی «بهایی» برگرفته از لقب اوست. دیوان شیخ بهایی شامل غزلیات (126بیت) ، مثنویات (902بیت) ، اشعار پراکنده (161بیت) و رباعیات (158بیت) است و در مجموع، 1347بیت را در بر می گیرد. شیخ بهایی را در غزل، پیرو فخرالدّین عراقی و حافظ و در رباعی، متمایل ب...

در این تحقیق، رباعیات خیام مطابق با نسخه محمدعلی فروغی(1388) براساس طرحواره های تصوری جانسون (1987) در چارچوب نظریه معنی شناسی شناختی، بررسی شده است.پرداختن به مباحث زبان شناسی شناختی که از نوین ترین ایده های زبان شناختی است از اهم موارد در این پژوهش است. پژوهش اخیر در پنج فصل تدوین شده است که فصل اول مقدمه پژوهش را در برمی-گیرد که شامل مسئله تحقیق، سوالات و فرضیه ها، ضروت انجام تحقیق، اهداف، ...

رباعی به دلیل ویژگی‎هایی که نسبت به سایر قالب‎های شعری داشته، ‏قرن‎ها مورد توجه ادیبان بوده است. یکی از این ویژگی‎ها دارا بودن وزن‎های متعدد ‏و متنوّع آن است؛ از طرفی دیگر، رباعی به عنوان قالبی که می‎تواند در برگیرنده‎ی ‏موضوعات و مضامین گوناگون باشد، همواره مورد توجّه اکثر شاعران قرار گرفته ‏است. با توجه به این مطلب، در این نوشتار، رباعیات خاقانی از لحاظ تنوّع عروضی ‏و موضوعی مورد بررسی قرار می گ...

محمّدبن عزّ الدّین عادل بن یوسف التبریزی معروف به شیرین از بزرگترین شاعران متصوّف و عرفای ایرانی نیمه ی دوّم قرن هشتم هجری و اوائل قرن نهم هجری است. او در اشعار خود مغربی تخلّص می کرد. علت اشتهار او به مغربی و انتخاب این تخلّص را سیاحت و سفر به مغرب نوشته اند. او در قریه ی انبند از قراء رودقات تبریز به دنیا آمد و در زمان شاهرخ بن تیمور گورکانی در تبریز دیده از جهان فرو بست و در قبرستان سرخاب تبریز مدف...

شاید بیش از هر شاعر پارسی گویی، بر شعر، اندیشه و شخصیّت خیام، پرده  ابهام کشیده شده است. نسبت دادن رباعیات مختلف، این ابهام را چند برابر کرده و از سوی دیگر نیز همین ابهام، سببِ این شمارگوناگون رباعیات وی شده است. خیام به سبب ارتباط تنگاتنگی که در دوران زندگی با دربار و حکومت داشت، از مسایل و مشکلاتی که جامعه را از ثبات و خیر همگانی محروم می‌کرد، به خوبی آگاه بود. جامعه‌ای که خیام در آن می‌زیست، ع...

در گذشتۀ تاریخی ایران، کمتر دانشمند بزرگی را می توان سراغ گرفت که در پرتو دریافت های علمی و انگیزش های صادقانۀ درونی خویش، به عرفان گرایش نداشته باشد؛ بهاءالدین محمد عاملی(شیخ بهایی) فقیه و حکیم و مفسّر و محدث و شاعر قرن دهم هجری از این جمله است. صفویه خود از تصوف به قدرت رسیدند، و کسانی چون شیخ بهایی و گروهی دیگر از عالمان عصر، گرایش های عمیق زاهدانه و عارفانه داشتند. هرچند شاعری شیخ بهایی در ک...

اغلب سفینه‌ها، بیاض‌ها و جُنگ‌های شعری، به دلیل دربرداشتن آگاهی‌های ارزشمند و ابیات منتخب، از منابع جنبی مهم در تصحیح انتقادی آثار منظوم و نیز پژوهش‌های شعرشناسی به شمار می‌آیند. یکی از این جُنگ‌ها، دست‌نویسی از سفینة منظوم سعدالدّین الهی متعلّق به سدة دهم هجری است که به‌واقع تحریر سوّم و نهایی از دو سفینة یحیی توفیق (مورّخ 754 ق.) و جُنگ گنج‌بخش (به‌احتمال بسیار متعلّق به اواخر قرن هشتم هجری) به شمار ...

با توجه به اینکه احیای آثار گذشتگان زبان و ادبیات فارسی، نقشی اساسی در شناخت ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی جامعۀ گذشتۀ ما دارد و نیز با این شناخت می‌توان افق‌های روشنی را به زندگی امروز گشود، نویسنده را بر این داشت تا به گردآوری دقیق و تحلیل و تصحیح اشعار یکی از انسان‌های وارسته و پاک دورۀ صفویه و افشاریه بپردازد. این پژوهش سعی دارد تا پس از شرح احوال زندگی شاعر، نسخه‌های خطی</e...

ادبیات تعلیمی مهم‌ترین و اصلی‌ترین گونۀ ادبی است که نیکبختی انسان را در بهبود منش اخلاقی او می‌داند و همّ خود را متوجه آموزش و تعلیم اندیشه‌های پسندیده دینی، عرفانی، فلسفی، مسائل اخلاقی، علوم و فنون؛ تهذیب نفس، تذکیه ذهن، پروش قوای روحی و تعالی و کمال انسان می‌کند. ادبیات تعلیمی شاخص‌های محتوایی و صوری خاصی دارد که حدّ و مرز و وجوه تفارق آن را با انواع دیگر کاملاً معین و مشخص می‌کند. برخی از آنها،...