چکیده عصر مشروطیت از مقاطع مهم تاریخ سیاسی و فکری ایرانیان است، همچنین به نظر می رسد به علت رهبری مذهبی و سیاسی مراجع شیعه در نجف، این زمان برای عراق و حتی حوزة عثمانی نیز مباحث و مسائل مهمی را برای تحقیق و پژوهش دربر دارد، اما با دقت و سیر در اسناد و مدارک و رسائل و مطبوعات مشروطة اول و مشروطة دوم که دهة اول مشروطه را شامل می شود، درمی یابیم که سطح تحلیل و نگاه و دغدغه ها و اولویت های مطرح شد...

انقلاب مشروطه نقطۀ عطفی در شکل گیری نظام حقوقی ایران است. نخستین بار در ایران تلاش شد چارچوبی مشخص برای حکمرانی ارائه شود. در تبدیل حکومت خودکامه به حکومت قانون، مفهوم «قانون»، خود بیش از هر موضوع دیگری نیازمند تبیین و تشریح بود. در میان آرای ارائه شده در باب تاریخ اندیشۀ سیاسی و حقوقی مشروطۀ ایران، نظریات دکتر سیدجواد طباطبایی از انسجام بیشتری برخوردار است. طباطبایی مواجهۀ نقادانه با سنت قدمای...

پروین اعتصامی از پیشروان شعر عصر تجدّد در ایران است. او با مبانی خردگرایانة شعر خود نیازهای عصر روشنگری مشروطه را پاسخ داد و نوعی شعر نئوکلاسیک فارسی را بنا نهاد. واقع‌گرایی و تکیه بر خرد و اراده و مسؤولیت انسان در قبال سرنوشت خود، شالودة نگاه اجتماعی او را تشکیل می‌دهد. پرهیز از اوهام و تکیه بر کار و تلاش در شعر او درونمایه‌ای است که به خوبی با نیازهای عصر تجدّد هماهنگ است. در زمینة زبان و سبک ن...

مطالعات بینارشته‌ای و یاری‌جستن از نظریّه‌های مطالعات انتقادی، از رهیافت‌های کاربردی‌کردنِ پژوهش‌های نقّادانة متون ادبی است. «تاریخ‌گراییِ نوین» (New historicism) یکی از جدیدترین شیوه‌های تحلیل متن در عرصۀ مطالعات نقّادانة ادبی است که به «تاریخیّتِ متن و متنیّت تاریخ» باور دارد و به بازسازی ذهنیّت و جهان‌بینی مستتر در متن و دریافت رابطۀ این ذهنیّت با ساختار قدرتِ زمانۀ آن می‌پردازد. در نوشتۀ حاضر، پس از م...

با شروع تنازع جدّی علما بر سر مشروطه و مشروعه، قربانی شدن رهبران برجسته‌ی دینی نظیر شیخ فضل‌الله نوری و سید عبدالله بهبهانی، سرخوردگی علما و اقداماتی نظیر جمع‌آوری رساله های مهم سیاسی که برخی علما چون میرزای نایینی در له مشروطه نگاشته بودند، اجرایی نشدن خواسته‌های مذهبی- سیاسی روحانیون از جمله اصل دوم متمّم قانون اساسی مشروطه، تسلط تکنوکرات‌های سکولار را بر ارکان قدرت برآمده از مشروطه باعث گشت. د...

چکیده مرزهای تلقی ادیان از پیکرة انسانی­،گاه مقدس به عنوان تمثیلی از صورت الهی و گاه مذموم به سبب نمایش حالات گناه­آلود و خودنمایانه بشر، بحث دربارة هنر انسان­نما را مورد توجه قرار می­دهد. از هنر پیشاتاریخی تا هنر معاصر، موضوع تصویر انسان در کانون اهمیت قرار دارد؛ در پاره­ای مواقع، همچون هنر انسان غارنشین، تصویرسازی عصر آخناتون در مصر، آیین بودا، دین یهود، دین اسلام و جنبش شمایل­شکنی بیزانس، تم...

این پژوهش به بحث و تحقیق درباره مخاطب درون متنی شعر مشروطه می پردازد. پرسشهایی که جستار حاضر در صدد پاسخگویی به آنهاست، عبارت است از: 1. هر اثر ادبی، چند نوع مخاطب دارد؟ 2. تفاوت دو نوع مخاطب درون متنی و برون متنی در چیست؟ 3. آیا دگرگونیهای شعر دوره مشروطه، مخاطب درون متنی را نیز شامل شده است؟ 4. سطح فکری شاعران مشروطه چه تأثیری در گزینش مخاطب درون متنی داشته است؟ 5. آیا گزینش مخاطب درون متنی ب...

پروین اعتصامی از پیشروان شعر عصر تجدّد در ایران است. او با مبانی خردگرایانة شعر خود نیازهای عصر روشنگری مشروطه را پاسخ داد و نوعی شعر نئوکلاسیک فارسی را بنا نهاد. واقع‌گرایی و تکیه بر خرد و اراده و مسؤولیت انسان در قبال سرنوشت خود، شالودة نگاه اجتماعی او را تشکیل می‌دهد. پرهیز از اوهام و تکیه بر کار و تلاش در شعر او درونمایه‌ای است که به خوبی با نیازهای عصر تجدّد هماهنگ است. در زمینة زبان و سبک ن...

نهضت مشروطه پیش از آن­که صرفاً یک خیز سیاسی باشد، مولود یک جنبش تمام­عیار اجتماعی در ایران است. در این دوره است که به­تدریج ارتباط هرچه بیشتر ایرانیان با تمدّن غرب افزایش‌ می‌یابد و این ارتباطات خطّ فکری روشن‌فکران ایرانی را به سوی غرب متمایل می­سازد. در خلال این تحول، ادبیّات و علی­الخصوص شعر، به مَحملی برای تبیین نظرات مردم، اندیش‌مندان و روشن‌فکران جامعه می­شود. در این مقاله، با عنایت به روش‌های ...

یکی از ابزارهای مهم و دقیق در شناخت ویژگی­های برجسته و شاخصه­های زبانی، ادبی و فکری یک اثر، بررسی و تحلیل سبکی آن اثر است که اگر این تحلیل با آمار و داده­های آماری همراه شود، ارزش و اهمیت اثر  بیشتر روشن می­گردد. این مقاله با بررسی سبک­شناسانة غزلیات اجتماعی دورة مشروطه بر آن است تـا ویژگی­های برجستة سبک­ساز و پربسامد را در لایة ایدئولوژیک در این غزلیات نشان دهد. بر اساس آمارهای ارائه شده، تعدا...