ابوالفتوح احمد بن محمد بن صلاح همدانی، که یک سده پس از ابن‌سینا می‌زیسته، نخستین منطق‌دان مسلمان است که ضرب‌های منتج و عقیم شکل چهارم را به تفصیل برشمرده و اثبات کرده است. رسالة او با نام «مقالة فی الشکل الرابع من أشکال القیاس الحملی و هو الشکل المنسوب إلی جالینوس» در سال 1965م. به صورت عکسی چاپ و یک سال پس از آن با تصحیح نسبتاً ضعیفی از سوی نیکلاس رشر در آمریکا منتشر شده است. این مقاله...

إنَّ القیاس النحوی قد بلغ من السّعه و الشمول حداً استوعب فیه جمیع المواضیع النحویه، قال الکسائی: (من الرمل، والقافیه من المتدارک):   إنَّما النحو قیاسٌ یُتبَعْ و به فی کلّ أمرٍ یُنتفَعْ   و لا شک أنَّ هذه السعه تمنح القیاس النحوی أهمیه کبیره فی الدراسات النحویه الأصولیه، لذلک کان المؤمل من علماء النحو القدماء أن تدفعهم هذه الأهمیه القصوی إلی تحدید أطر القیاس الصحیح و تشخیص ضوابطه تشخیصاً دقیقاً، و أن تحدو بهم إلی...

دشواری ها و ابهامات دیوان خاقانی بیش از آن که نتیجۀ شگردهای ادبی و هنرهای زبانی شاعر باشد، نتیجۀ پشتوانۀ فرهنگی و آگاهی های گوناگون و گستردۀ اوست. پشتوانه ای فرهنگی که چونان مادۀ خامی، شاعر را در آفرینش مضامین، تصاویر و تعابیر بدیع و نوآیین یاریگر بوده است. وسعت این آگاهی ها سبب شده است تا شاعر در آفرینش های هنری خود، گرفتار تکرار نشود و سخنش از تنوع مضمونی و تصویری برجسته ای برخوردار باشد. با ...

نبذه عن قاضی التحکیم روایه داود بن الحصین وقاضی التحکیم روی داود بن الحصین عن أبی عبد اللّه ×فی رجلین اتّفقا علی عدلین جعلاهما بینهما فی حکم وقع بینهما فیه خلاف فرضیا بالعدلین فاختلف العدلان بینهما ،عن قول أیّهما یمضی الحکم؟ قال: «ینظر إلی أفقههما وأعلمهما بأحادیثنا وأورعهما فینفذ حکمه ولا یلتفت إلی الآخر».(1) ولیس الموهم إلاّ قوله:فرضیا وقد عرفت وجهه. أضف إلیه أنّه جزء من روایه المقبوله، لأ...

الشخصیه هی أساس خلق الروایه و توسیعها ، والکاتب یکتب قصته علی أساس العلاقات بین الشخصیات و کیفیه تقدیم الشخصیات فی الروایه تظهر أفکار الکاتب وموقفه تجاه المجتمع. کتاب حلم وردی فاتح اللون أثر میسلون هادی الروائیه العراقیه المعاصره یقوم فی إطار نص خیالی – واقعی بتصویر ظروف العراق والأزمات فیها بعد احتلالها بواسطه الأمیرکا. وکتاب دا یشمل ذکریات السیده زهرا من بدایات الحرب المفروضه وصمود الناس أمام...

هناک سؤال قد تردد عل ألسنته الباحثین و النقاد فی الأدب العربی و هو، هل کان العرب یعرفون الأدب التمثیلی؟ المعتقدون بخلو الأدب العربی القدیم من هذا الفن قد حاولو أن یجدوا سبباً لعدم وجود الأدب التمثیلی، و السبب الشائع فی تفسیر احجام الأدب العربی عن التألیف المسرحی فی العصور الاسلامیه هو ارتباط التألیف المسرحی القدیم بالأساطیر حیث یجسّم فیه المؤلفون روح الصراع بیین الانسان و القوی الالهیه، فهی نزعه ...

إذا تَصَفّحنا الدواوین الشّعریة للعصر الجاهلی وَجدنا أن الشعر الجاهلی مرآة تکشف لنا عن تفاصیل حیاة العرب فی المجالات المختلفة مِمّا یساعدنا أیضا أن نَبحثَ عن العلاقة بین الإنسان والحیوان فی هذا العصر. فما مِن شاعر عربی جاهلی إلا وللحیوان أثر مهم فی شعره، لکنّهم متفاوتون فی هذا المضمار: منهم مَن ولعَ بالصید و ذکر فی طردیاته الخیل والکلاب والطیر و ما تَصیده، و منهم مَن یأتی علی ذکره عندما یشبّه الشجاع بالأسد و ا...

در پژوهش حاضر، اطلاعات گوناگون واژه‌ی «ماهیت» و کارکرد آن در مسأله‌ی «اصالت یا اعتباریت ماهیت» مورد بحث قرار گرفته است. روش مشخص نگارنده بر تحلیل مفهومی آراء اهل نظر با لحاظ سیر تاریخی مکاتب فلسفی استوار است. آثار دست اول نشان می­دهد که فارابی با طرح اصطلاحات خاصی، قائل به عروض خارجی وجود بر ماهیت شد. بعدها اصطلاحات و نوع نگاه وی در فلسفه‌ی سینوی استقرار یافت. سهروردی با لحاظ معنای «مابه الشئ ه...

برخی از حکما برآنند که علم حضوری موجود مجرد در علم به ذات خود منحصر است و برخی دیگر آن را اعم از علم به ذات و علم به علت یا معلول آن دانسته‌اند. این دسته از حکما در این که معلوم حضوری موجود مجرد, بالضرورة باید مجرد باشد یا موجود مادی نیز می‌تواند معلوم حضوری برای موجود مجرد باشد, اختلاف‌نظر دارند. از جمله نتایج این اختلاف نظر, در بحث علم باری‌تعالی به مادیات ظاهر می‌شود. به این ترتیب, از نظر ب...