چکیده بحث تعادل و تراجیح یا بحث تعارض ادله از مباحث مهم اصولی است که جایگاه خود را از خاتمه و مباحث حاشیه­ای اصول فقه، به حدی به مباحث پایه­ای اصول و فقه الحدیث تغییر داده است که برخی آن را از مهمترین مسائل اصولی و فقه الحدیثی بر شمرده­اند. تعارض بین دو دلیل گاه غیرمستقر است، گاه مستقر. تعارض بین دو دلیل غیر مستقر، از رهگذر جمع عرفی مرتفع و از دایره بحث خارج می­شود، مانند دو دلیل عام و خاص و ...

علامه مجلسی به عنوان یکی از برجسته ترین محدثان امامیه که به گردآوری بزرگترین دائرة المعارف حدیث شیعه موفق گردیده است، علاوه بر احیای نسخه های در حال اضمحلال حدیث و طبقه بندی بدیع احادیث، به شرح و تفسیر متون حدیث پرداخت و تا حدی مشکلات اخبار را حل کرد. اصولی که مجلسی در فقه الحدیث از آن بهره برده است به عنوان الگویی در نقد و فهم حدیث از اهمیتی به سزا برخوردار است. در این مقاله سعی شده است اصول ن...

اختیار صدور حکم حکومتی از سوی رهبر، یکی از نتایج پذیرش اصل ولایت فقیه است. موضوع مهم حکم حکومتی در میان عناوین فقهی منابع شیعی‏ گنجانده نشده است. ازاین ‏رو لازم است به ‏طور مجزا و مبسوط مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد تا ابعاد آن به دقت تبیین گردد. احکام حکومتی عبارت است از فرمان ها و دستورالعمل های جزیی، وضع قوانین و مقررات کلی و دستور اجرای احکام و قوانین شرعی که رهبری مشروع جامعه، با توجه به حق...

روایات معصومان (ع) ، دومین میراث گرانسنگ فرهنگی ، و منبعی برای آگاهی از معارف الهی ودین شناسی هستند . بهره مندی از این منبع غنی در جهت تبیین ارزش ها و احکام دینی ، نیازمند به شرح و تفسیر متون و فهم دقیق مراد و مقصود معصوم (ع) است . از همین رو، تبیین راهکارهای چگونگی فهم حدیث و استخراج قواعد فقه الحدیثی ، امری ضروری می نماید . اما پیامبر(ص) و ائمه اهل بیت (ع) ، خود نخستین کسانی هستند که به شرح و...

ابن‏قتیبه دینوری از لغویان و محدثان برجستۀ اهل‏سنت، و دارای آثار فراوانی در زمینة دانش­های مختلف دینی است. در این‏ میان، کتاب تأویل مختلف الحدیث جایگاهی محوری و اساسی در حل تعارض اخبار دارد؛ زیرا ابن‏قتیبه با توجه به شرایط عصری و گسترش منازعات کلامیِ معتزله و اهل تجسیم، به تأویل، جمع و حل تعارض احادیث پرداخته است. این پژوهش می­کوشد همراه با معرفی، شناخت و بررسی روش ابن‏قتیبه در این اثر، علومی را...

مکتب متکلمان، از مشهورترین مکاتب اصولی در میان اهل سنت، معتزله و اباضیه است. در این مکتب، به شیوه ای قیاسی و از راه تنقیح گرایی قضایا و بدون دخالت فروع فتاوا، به تقریر و تکوین قواعد اصولی پرداخته می شود. منابع این مکتب در پژوهش، قواعد اصولی، علم کلام، لغت، فقه و منطق است. راهبردهای اصلی این روش، نظر و مسالک جدلی است. این مکتب دارای جنبه های مثبت و قابل دفاعی چون تجرید مسائل و بی طرفی در تحلیل و...

همانگونه که از نام پایان نامه مشخص است موضوع این پایان نامه درباره استصحاب است و استصحاب یکی از اصول و قواعد ارزنده علم اصول فقه است که در دانش فقه و حقوق نقش عمده و گسترده ای را ایفا می کند و به گفته سید صدرالدین قمی : « پس از کتاب و سنت استصحاب مهمترین دلیل است ... ». و نیز در این رساله نتیجه گرفته شده است که استصحاب آماده و دلیل است این در حالی است که هم اکنون مشهور و معروف این است که استصحا...

با توجه به کاربرد دو اصطلاح «درایه الحدیث» و «فقه الحدیث» در مباحث و علوم مربوط به حوزة حدیث، و مشاهدة خلطهایی که در کاربرد این دو اصطلاح بین دانشمندان این فن واقع شده است، این مقاله درصدد ایضاح این دو اصطلاح با توجه به کاربرد هر یک از آنها در تاریخ حدیث است. این امر با مروری بر تحول کاربرد «درایه الحدیث» در سه مقطع تاریخی از عصر ورود حدیث تاکنون، و مقایسة آن با معنای امروزین «فقه الحدیث» تبیین...

بی تردید، احادیث گنجینه گرانسنگ در میان منابع معرفتی اندیشه اسلامی است. با توجه به آسیب پذیر بودن این احادیث؛ محدثان از دیر باز بر این باور بوده اند که استفاده از این گنجینه پربها، نیازمند طی مقدماتی است که یکی از آنها شناسایی آسیب هاست تا حدیث پژوه بتواند نسبت به زدودن پیامدهای نامطلوب آن در حوزه فهم حدیث اقدام نماید. «تصحیف» به معنای تغییر یافتن بخشی از حدیث به کلمه یا عبارت دیگر، یکی از این ...

کتاب گرانسنگ «کافی» مهم ترین و معتبرترین مجموع? حدیثی شیعه به شمار می رود. بر این کتاب شرحها و حاشیه های فراوانی نگاشته شده که تعداد آنها 70 فراتر می رود. یکی از مهم ترین این شرحها کتاب ارجمند «مرآه العقول فی شرح أ خبار آل الرسول» تألیف علامه مجلسی است که مهم ترین اثر وی پس از بحار الانوار محسوب می شود. مجلسی در این کتاب به شرح روایات اصول کافی، فروع کافی و روضه پرداخته، بسیاری از واژه های دیری...