در قرون اخیر اخباریان، بر گروهی از عالمان اطلاق می شود که نسبت به اخبار رسیده ازمعصومین- علیهم السلام – توجه ویژه نشان می دهند و روشهای اجتهادی - بدان سان که در اصول فقه مطرح می باشد - را نمی پسندند و به جز کتاب و سنت در استنباط احکام شرعی دلیلی را نمی شناسند. اطلاق عنوان اخباری بر گروهی خاص و به اصطلاح رایج کنونی آن به سد? یازده هجری قمری مربوط می شود و آغازگر این جریان،محمد امین استرآبادی بوده است. از لحاظ زمانی می توان مکتب اخباری قدیم را از مکتب اخباری جدید جدا نمود.در دل مکتب اخباری جدید نیز مدرسه های گوناگونی پدیدار شد، که اخباریان را بر اساس میزان تمایلات و دغدغه هایشان به دو نوع تندرو و میانه رو تقسیم نمود.در این میان دیدگاه این جماعت نسبت به علم رجال و ارزش آن در خور تأمل است. در این پایان نامه« رویکرد اخباریان به علم رجال» ،مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. آنچه مشهور است ،رویکرد منفی اخباریان به علم رجال و انکار نیاز به این دانش از سوی آنان می باشد. شاید ،مخالفت اخباریان با علم درایه و به تبع آن تنویع حدیث و ازسوی دیگر رابطه تنگاتنگ میان علم درایه و دانش رجال همگان را بدین باور واداشته است. این پژوهش در صدد است تا مشخص کند که اخباریان به طور مطلق منکر علم رجال نبوده اند . تألیفات رجالی و گاه بررسی سندی روایات توسط آنان ،این مدعا را تأیید می کند که آنان خود، منهج رجالی خاصی را داشته اند و در قبال آن اهداف خاصی را دنبال می کردند. در حقیقت آنان به خدمت گرفتن علم رجال را در راستای تنویع حدیث و در نتیجه بی اعتبار شدن بخشی از روایات بر نمی تابیدند.

موضوع بحث ما در این رساله، بررسی نقش قرآن در تکامل معنوی انسان است. تکامل معنوی انسان بحثی مهم و حساس در زندگی بشر است. چگونگی تکامل و راه رسیدن به آن، پرسش درونی هر انسانی است. به همین دلیل، مسئله پژوهشی ما در این رساله پیرامون دو محور ذیل است: 1-کمال معنوی انسان چیست؟ و در چه حالتی حاصل می شود؟ 2-قرآن کریم چگونه انسان را به این کمال معنوی می رساند؟ در بیان نتیجه حاصل از تحقیق پیرامون این موضوع باید گفت: از دیدگاه قرآن کریم، کمال انسان، حاصل شدن حالت اعتدال در ارضای امیال و خواهش های نفسانی است. قرآن کریم ابتدا انسان را با خودش، جایگاهش، قوای درونی و نقاط قوت و ضعفش آشنا ساخته و سپس مسیر هدایت مناسب با این نیازها و استعدادها را برای او بیان می دارد. ضمن آن که تعالیم خویش را بر پایه فطرت و عقل که در نهاد هر انسانی موجود است قرار می دهد و بدین علت انسان با خواندن قرآن و گوش فرادادن به معانی و دستوراتش آن را نوری روشنگر و رفع کننده شبهات و مشکلاتش می یابد. به طوری که با مداومت بر خواندن و عمل به تعالیم آن در مسیر تکامل معنوی خویش گام بر می دارد. لذا در وصف قرآن باید گفت: قرآن همان هدایت است و هدایت همان قرآن است.

چکیده یکی از دغدغه های پژوهشگران در حدیث پژوهی ارائه «روش»است.روشی که توالی و ترتیب منطقی داشته باشد و بتواند پژوهشگر را گام به گام در بررسی حدیث از زوایای گوناگون همراهی نماید. هدف این رساله صورت بندی و ارائه روش علامه شوشتری در حدیث پژوهی است . در این رساله پس از معرفی ،توصیف و تحلیل آثار علامه شوشتری از بعد شکلی و محتوایی و نقد و بررسی آنها، روش او در علوم گوناگون حدیثی آمده است.در این راستا موضوع آسیب شناسی حدیث از دو زاویه گونه شناسی و علل و زمینه های آن بررسی شده و پس از این مرحله به روش های نقد و تصحیح آسیب دیدگی حدیث در نگاه وی پرداخته شده است.در گام بعد روش شوشتری در تعیین صدور حدیث از معصوم (ع) و روش بازسازی فضای صدور حدیث آمده و در گام بعد ،روش او در فهم وشرح حدیث ترسیم شده است.و در پایان ،روش تعیین اعتبار حدیث و همچنین روش رجالی شوشتری ارائه شده است.

انسان از دیرباز در جستجوی زندگی بیشتر و بهتر بوده است. امروزه طرفداران طول عمر، بیشتر به تحقیقات دانشمندان رشته ی زیست شناسی و ژنتیک چشم دوخته اند. از سوی دیگر تحقیقات این عده، سوالات گوناگونی را مطرح ساخته است. از جمله اینکه: چه کسی باید تصمیم بگیرد که انسان چقدر عمر کند؟ آیا زندگی طولانی تر لزوما زندگی بهتری است؟ در این نوشته تلاش بر این است که عمر انسان از دیدگاه اسلام بررسی شود. آموزه های اسلامی با توجهِ ویژه به عمرِ انسان، بر اهمیت، ارزش و کیفیت آن تأکید می کند؛ معیارها و مصادیق تضییع عمر و راهکارهای استفاده ی بهینه از آن را معرفی می کند؛ همچنین به ادوار عمر انسان و ویژگی های آن، به صورت فصلی یا وصفی اشاره کرده است تا حقانیت و قدرت خداوند متعال، معاد و زودگذر بودن زندگی دنیا را یادآوری کند. این پژوهش نشان می دهد برخلاف نظریه ی غیرقطعی برخی از دانشمندان علوم تجربی، عمر انسان در مسیر تاریخ سیری نزولی داشته است. اندازه عمر انسان توسط خداوند متعال تعیین می شود و نقش انسان در مقدارِ عمر خویش این است که می تواند با اعمالی که انجام می دهد تا آن مدتِ مشخص شده (اجل حتمی) زندگی کند یا زودتر (با اجل معلق) از دنیا برود. این پژوهش حدود 50 عامل فزونی و 20 عامل کاستی عمر انسان را از دیدگاه آیات و روایات معرفی می کند.

تحقیق حاضر با هدف شناخت ، تحلیل و مقایسه شروح معاصر نهج البلاغه در 4 فصل تدوین و ارائه گردید : فصل اول شامل کلیات تحقیق ، پیرامون نهج البلاغه و مولف آن سیّد رضی می باشد و در این فصل ، مباحثی از جمله انگیزه سیّد رضی از تالیف نهج البلاغه ، وجه تسمیه نهج البلاغه ، اهتمام به نهج البلاغه و زمینه های اهتمام به آن و … مطرح گردیده است . فصل دوم با عنوان شرح و شرح نویسی بر نهج البلاغه ، ضمن بیان پیشینه شرح نویسی بر متون دینی و گذری کوتاه بر مبحث فقه الحدیث ، به مبحث شرح نویسی بر نهج البلاغه پرداخته ، از پیشینه آن سخن به میان می آورد و انواع و اقسام شرح نهج البلاغه و مباحثی مثل نخستین شارح ، آمار شروح نهج البلاغه ، آفات و کاستی های شرح نویسی بر نهج البلاغه و … مطرح می شود ، مبحث آفات و کاستی های شرح نویسی بر نهج البلاغه ، جزء مباحث ابتکاری این تحقیق می باشد که با مطالعه شرح های مختلف و نقدهایی که بر آنان وارد شده است ، ارائه گردیده است و می توان آن را به صورتی مفصل تر همراه با ارائه مثال ها و مصادیق ارائه داد که مجال آن در این تحقیق میسر نیست . فصل سوم به شناخت و تحلیل 12 شرح معاصر می پردازد ، در این شرح شناسی ، بیان زندگی نامه شارحان ، مولفه ها و ویژگیهای شرح ، روش شرح و کاستی های آن شرح مدّ نظر قرار گرفته است تا بتوان دید جامع و شناختی کامل از یک شرح به دست آورد . فصل چهارم و پایانی این تحقیق نیز مقایسه ای تطبیقی میان شروح معاصر بررسی شده حول معیارهای دخیل در شرح نویسی است تا از رهگذر این مقایسه ، حوزه های کاری و شرح منتخب در هر حوزه و شرح برتر در زمینه های مختلف مشخص شود . هدف و دلیل انجام چنین تحقیقی باز شدن دید پژوهشگر نسبت به شروح معاصر و حوزه های کاری و مولفه های آن ها است تا از این طریق بتواند به نحو صحیح تر و با شناخت بیشتری از این شروح استفاده نماید، شروحی که در برخی موارد تنها نامی از آن ها یا نویسندگان آن ها برده می شود در حالی که مخاطب چندانی ندارد یا شناخته شده نیست. یکی از محدودیت های سر راه این تحقیق ،گمنام بودن برخی شروح معاصر یا نویسندگان آنهاست که به جرات می توان گفت در مورد برخی شروح معاصر هیچ نوشته یا مقاله ای وجود نداشت تا بتوان دیدگاه دیگران را پیرامون یک شرح دانست ، در مواردی ، شارح فردی است گمنام که تنها نامی از او می آید اما شرح زندگانی او در هیچ منبعی یافت نمی شود ، مقالات و کتبی که پیرامون شروح معاصر یا یک شرح خاص نوشته شده است بسیار اندک است یا بسیار مختصر می باشد و تمام جوانب شرح را مطرح نکرده است ، بنابراین انجام چنین تحقیقی عمدتاَ متّکی بر مطالعه شروح معاصر و استخراج نکات برداشتی بر اساس مطالعه و دسته بندی آنهاست که در این تحقیق ، اساس کار همین بوده است تا مطالبی که ارائه می شود تحقیقی و همراه با دلیل و مصداق باشد . پیشنهاد ها : در طول انجام این تحقیق ، موضوعاتی به ذهن می رسید که هر کدام می تواند موضوع یک تحقیق مستقل باشد که در ذیل مواردی را یادآور می شوم : 1) کتابشناسی کامل و روش مند نهج البلاغه در حوزه های مختلف ؛ 2) بررسی موارد تصحیف یا تحریف ها در نهج البلاغه طبق نسخ خطّی ؛ 3) شناخت رجال و اعلام نهج البلاغه ؛ 4) آسیب شناسی پدیده شرح نویسی بر نهج البلاغه در طول زمان ؛ 5) پیشینه شرح نویسی بر نهج البلاغه ؛ 6) قواعد و مبانی شرح موضوعی نهج البلاغه .

روایات معصومان (ع) ، دومین میراث گرانسنگ فرهنگی ، و منبعی برای آگاهی از معارف الهی ودین شناسی هستند . بهره مندی از این منبع غنی در جهت تبیین ارزش ها و احکام دینی ، نیازمند به شرح و تفسیر متون و فهم دقیق مراد و مقصود معصوم (ع) است . از همین رو، تبیین راهکارهای چگونگی فهم حدیث و استخراج قواعد فقه الحدیثی ، امری ضروری می نماید . اما پیامبر(ص) و ائمه اهل بیت (ع) ، خود نخستین کسانی هستند که به شرح و تبیین مراد احادیث و مبانی و روش های فهم متون آن ها توجه نموده و رهنمودهای ارزشمندی در این خصوص ، ارائه فرموده اند . این پژوهش در پی کشف و استخراج اصول و مبانی فهم حدیث در کلام معصومین (ع) است ، و نگارنده در قالب شانزده اصل ، به معرفی و توضیح برخی از این اصول و مبانی پرداخته و کوشیده است دلالت اخبار و احادیث را در مورد هریک ، بررسی نماید .

چکیده گفتگو درباره سعد و نحس ایام در بستر تاریخ بشر از پیشینه ای کهن برخوردار است، این ماجرا در لابلای حدیث فریقین نیز به وضوح دریافتنی است. طبق این باور، روز و یا در حالت کلی زمان هایی نحس اند. بدین معنی که در ظرف آن زمان ها، جز شرّ و بدی، حادثه ای روی نمی دهد و اعمال آدمی، یا دست کم نوع خاصی از اعمال، برای صاحب آن، نتیجه مطلوبی درپی نداشته باشد. و یا روزهای دیگری سعد و مبارک بوده، فعالیت های سودمندی رابه همراه دارد. در فرهنگ مسلمانان نیز کمابیش این موضوع قابل ملاحظه است و ریشه ی آن را می توان وجود روایاتی دانست که روزی را به صراحت منحوس دانسته و از انجام کارهایی در این روز بازمی دارد و یا عبادات و اعمالی را برای رهایی از شومی آن توصیه نموده اند. این پژوهش با بررسی سندی و محتوایی روایات مورد نظر و نیز کشف ناسازگاری های محتوایی این روایات در صدد فهم و بررسی این نکته است که اساساً نحوست ذاتی برای روزها قابل تصور نبوده و نحوست نسبی نیزبه عللی چون هدایت و تربیت مردم و یا مخالفت با دستگاه سیاسی ظالم در روایات عنوان گردیده است.

مروری بر سیر تطوّر اندیشه بشری از تکاپوی مدام او برای دستیابی به حیاتی اخلاقی حکایت می کند؛ تکاپویی که اغلب به دلیل انقطاع از مبدأ وحی، بر سبیل آزمون و خطا ره می سپرد و همین افت و خیز مدام، وی را در نیل به تنزّه اخلاقی ناکام می گذارد. مشاهده این ناکامیها در طول تاریخ، روشنگر ضرورت رجوع به مکاتب وحیانی برای نیل به حیاتی انسانی است که در این میان، مکتب تربیتی قرآن به دلیل جامعیّتِ برخاسته از سرّ خاتمیّت، از بیشترین اهمّیّت برخوردار است. پژوهش حاضر، با نگاهی قرآن پژوهانه و با بهره گیری از شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای و اسنادی، به بررسی مبانی و راهکارهای تربیت اخلاقی در قرآن کریم می پردازد و از رهگذر تتبّع در آیات، شاهراه اصلی تحقّق بخشی به ارزشهای اخلاقی در عینیّت حیات فردی و اجتماعی را به بحث و گفتگو می نشیند. هدف اصلی از این پژوهش، تبیین محور و شاهراه اصلی اصلاح و تربیت اخلاقی در قرآن کریم، ارزیابی برخی دیدگاههای مطرح در این عرصه و بهره گیری از رهنمودهای قرآن برای نجات انسان از بحران اخلاقی موجود در جهان معاصر است. از حاصل این پژوهش می توان چنین نتیجه گرفت که در مکتب تربیتی قرآن، توحید ناب، یگانه محور اصلی نزاهت روح، و خداگرایی، تنها شاهراه اصلی تربیت اخلاقی است که آدمی را تا برترین مراتب تنزّه اخلاقی اوج می دهد.

علامه طباطبایی در نگارش تفسیر المیزان از منابع فراوانی بهره برده است که یکی از این منابع تفسیر روح-المعانی آلوسی است؛ اما علامه تنها به ذکر آراء آلوسی بسنده نکرده، بلکه در بسیاری از موارد به نقد و تحلیل اندیشه های او هم پرداخته است. نگارنده در این پژوهش کوشیده است تا ضمن بیان دیدگاه های تفسیری آلوسی که تفسیر المیزان متعرض آن گردیده است، در حد امکان با ذکر آرای دیگر مفسران و تحلیل و بررسی آن ها، درباره دیدگاه آلوسی داوری کند و در ادامه ضمن اشاره به نظر علامه، به مبانی ایشان در رد یا پذیرش اندیشه های آلوسی اشاره نماید. پژوهش حاضر این نتیجه را به دست می دهد که مهمترین معیار علامه در رد یا پذیرش کلام آلوسی، استفاده از روش تفسیری «قرآن به قرآن» بوده و در کنار آن می توان به مبانی کلامی، فقهی، استفاده از دانش حدیث، براهین عقلی و مبانی فلسفی، سیاق آیات، قواعد نحوی و تاریخ نزول آیات، اشاره کرد.

ارزش و اهمیت حدیث پژوهی به ویژه فهم روایات، آشکار است. بخشی از آموزه های حدیثی در صدد تفضیل و ترجیح عقیده، عمل و یا صفتی برآمده اند. از آن جا که طرح این روایات در کنار هم و در مقایسه با یکدیگر پرسش هایی را بر می انگیزد، نگارنده کوشیده است تا با استفاده از روش کتابخانه ای، ابتدا روایات تفضیل در اصول کافی را با عنایت به اصول و قواعد فقه الحدیث، در مرحله فهم مورد مطالعه و بررسی قرار دهد و سپس با مقایسه و سنجش نسبت آن ها، برخی از چالش های موجود در این عرصه را برطرف سازد، تا پس از انجام این مقدمات، برخی از معیارهای روایات تفضیل را نشان دهد. از مهم ترین نتایج این پژوهش، آن است که میان روایات تفضیل هیج اختلافی وجود ندارد؛ زیرا می توان آن ها را دسته ای از «برترین ها» دانست که هریک در بستر وموضوعی خاص به ارزش گذاری امور پرداخته اند. ضمن آن که معیارهایی نیز از این روایات قابل استنباط است.

فهم و نقد احادیث از موضوعات بسیار مهم دانش حدیث است، امروزه با توجه به توسعه ی علوم بشری برخیبرداشت های پیشین از احادیث مربوط به طبیعیات به چالش کشیده شده است. از جمله برخی از برداشت ها از احادیث مربوط به خواص خوراکی ها، با کمک آن چه امروز بشر در اختیار دارد، بسیار تغییر کرده، دقیق تر شده و جلوه یتازه اییافته است. این رساله به گردآوری، گزارش، دسته بندی و تحلیلناهمسانی برخی روایات مربوط به خواص خوراکی ها با دانش امروز پرداخته است. بررسی این موضوع به این صورت بوده است که ابتدا مبانی و پیشدانسته های لازم برای فصول تحقیق ذکر شده و سپس با مراجعه به کتب روایی و کتاب های مربوط به طب گیاهی و طب سنتی، روایاتی که در نگاه اولیه ناصحیح و یا جعلیمی نمود، شناسایی و دسته بندی گردیده است. ادامه، کار نیز در سه مرحله صورت گرفته است. ابتدا مباحث مرتبط با سند روایات خواص خوراکی ها، مورد بررسی قرار گرفته، سپس نکاتی مربوط به فقه الحدیث، مانند مراحل فهم حدیث و برخی اصطلاحات فقه الحدیثی بیان شده است. در مرحله ی پایانی و اصلی نیز احادیث،یکیک ارزیابی سندی شده و محتوای آن با توجه به دانسته های امروز بشر و نظرات عالمان و محققان این عرصه مورد بازبینی و بررسی قرار گرفته است.

آنچه در این پایان نامه مورد بحث قرار می گیرد، بررسی مبانی و آراء تفسیری آیت الله مصباح یزدی است. آیت الله مصباح در تفسیر موضوعی خود با نام «معارف قرآن»، با بکارگیری روش جدیدی، موضوعات را هماهنگ با سوالات فطری مخاطب حقیقت طلب مورد بررسی قرار داده و در پایان، ذهن مخاطب را بصورت کاملاً منظم، با بسیاری از معارف اساسی اسلام آشنا می سازند. استاد مصباح همچنین از مبانی خاصی برای تفسیر آیات قرآن بهره برده اند. آیت الله مصباح یزدی در این تفسیر، با بهره گیری از آیات قرآن، مدلی از «نفس» انسان ترسیم کرده و با استفاده از آن، به استخراج مبانی روان شناسی اسلامی از آیات قرآن پرداخته اند. برخی آراء کلامی- قرآنی ایشان نیز متفاوت با سایر مفسرین است. همچنین استاد مصباح در آثارشان به مستندات قرآنی شبهات روشنفکران معاصر که مهمترین آنها شبهه پلورالیسم دینی می باشد، پاسخ داده اند.

چکیده دانش رجال که از شاخه های علم حدیث به شمار می رود، از اهمیّتی ویژه برخوردار است و سهمی بزرگ در اعتبار سنجی روایات معصومین دارد از جمله عرصه های قابل پژوهش که هنوز هم تأمل برانگیز می باشد، وضعیّت راویانی است که به عدول و انحراف از عقیده منتسب شده اند. این پژوهش، با عنوان "پدیده ی عدول و تأثیر آن در تحلیل های رجالی" با استفاده از روش کتابخانه ای ضمن بررسی شخصیت تعدادی از راویان یاد شده به میزان تأثیر این انحراف در عدم پذیرش روایت آنان از سوی رجال شناسان و فقیهان، پرداخته است، همچنین در خصوص موقعیت زمانی پیدایش عدول، تعداد تقریبی راویانی که به انحرالف شهرت یافته اند بررسی هایی به عمل آورده است، از نتایج این پایان نامه این است که اثبات انحراف (عدول) در مورد برخی از اصحاب امامان شیعه، مقرون به صحت نمی باشد. واژگان کلیدی: عدول، انحراف راویان، علم رجال، فقیهان و پدیده ی عدول

تلاش در جهت مقابله با مشکلات روحی و روانی انسان ها به ویژه در عصر ما اهمیت ویژه ای یافته است و پیشرفت های عظیم تکنولوژی، نتوانسته است این مشکل را برطرف سازد. کوشش علمی در راستای شناخت الگوی رفتاری انسان سالم با عنایت به آموزه های دینی از جمله پژوهش هایی است که می تواند در این مورد تاثیرگذار باشد. این تحقیق در صدد است الگوی انسان سالم در کلام علی × در نهج البلاغه را با دیدگاه های مکتب روان شناسی آلپورت مقایسه نماید. در این پژوهش ضمن بررسی نقطه های مشترکی چون برخی ویژگی های انسان سالم، مشخص شده است که الگوی ارائه شده در نهج البلاغه با تکیه بر تقوی و کرامت و شأن والای انسانی به عنوان مهم ترین شاخصه ها، شخصیت آدمی را از ساحت عالم ماده فراتر توصیف می نماید و انسان پرهیزگار را به عنوان انسانی سالم معرفی می نماید. نتیجه گیری حال با توجه به تعریف شخصیت و بررسی مشخصه های شخصیت سالم از دیدگاه آلپورت و عرضه آن بر نهج البلاغه این نتیجه حاصل می گردد: 1- در دیدگاه آلپورت و حضرت علی× نکات مشترکی در تعریف شخصیت وجود دارد که عبارت است از: الف) حضرت علی× و آلپورت شخصیت واقعی هر فرد را وابسته به صفات دانسته و صفات را تعیین کننده رفتار انسان می دانند و معتقدند که برای هر فرد این خصوصیات متفاوت بوده و شخص را از دیگران متمایز می نماید. همچنین هر دو بر این اعتقاد هستند که هنگامی که صفتها شکل می گیرند، در درون آدمی پایدار شده و به عادت تبدیل می شوند و تغییر آن ها بسیار دشوار است. ب) حضرت علی و آلپورت نقش اراده آزاد را در تعیین شخصیت آدمی بسیار موثر دانسته و معتقدند که انسان بر اساس اراده ، می تواند به صورت آگاهانه برای زندگی خود برنامه ریزی نموده و خود را در مسیر کمال قرار دهد. با توجه به بررسی ها در دیدگاه آلپورت و دیدگاه حضرت× در نهج البلاغه درتعریف شخصیت این نکته به نظر می رسد که نظر آلپورت در مسئله جسم و روح و ارتباط متقابل آن دو با دیدگاه حضرت×در نهج البلاغه متفاوت است به طوری که در تعریف شخصیت از دیدگاه آلپورت، روان آدمی به قابلیت ها و استعدادها و همچنین نگرشها و عواطف و احساساسات آدمی مربوط می باشد و جاوادنه نیست. ولی حضرت× در نهج البلاغه تعبیرات گوناگونی از روان ،از قبیل جان، روح و نفس نموده است. در دیدگاه حضرت× مادام که انسان در دنیا زندگی می کند روح و جسم، متلازم و با یکدیگرند. همین که انسان مرد، بدنش می میرد و روحش همچنان زنده می ماند و حقیقت انسان که همان روح است، به سوی خدای سبحان باز می گردد. ایشان تمام اعمال و رفتار آدمی را وابسته به روح مجرد و غیر مادی دانسته و این اعمال و رفتار به دلیل جاودانه بودن روح در آخرت مستحق پاداش و عذاب خواهند بود. 2- همچنین آلپورت عوامل موثر در شکل گیری شخصیت را منحصر در دو عامل وراثت و محیط دانسته و به صورت کلی، به آن پرداخته است. در حالی که حضرت علی× در نهج البلاغه دیدگاهی فراتر از آن داشته و از عوامل دیگری نیز سخن به میان آورده و به صورت تفصیلی آن را بیان نموده است. 3- در بررسی های انجام شده در شناخت مولفه های شخصیت سالم از دیدگاه آلپورت و عرضه آن بر نهج البلاغه این نتایج حاصل شده است: الف) با توجه به نکات مشترکی که در تعریف مولفه های شخصیت سالم از دیدگاه آلپورت و نهج البلاغه بررسی گردید، این تفاوت قابل ذکر است که آلپورت اعتقادی به جاوادنه بودن انسان و روح ملکوتی او نداشته و از نفس انسانی به عنوان نفسی که پس ازمرگ نیز باقی و پایدار می ماند و مستحق ثواب یا عقاب می گردد یادی ننموده است و این مسئله در جزییات تعریف مولفه های شخصیت سالم از دیدگاه آلپورت و حضرت علی× تفاوت ایجاد نموده است. ب) حضرت× شخصیت سالم را در داشتن تقوا و گام نهادن در مسیر الهی و دوری از هرگونه پلیدی و گناه می داند. که این امر بدون بهره گیری از مکتب وحی و اطاعت از فرمان خداوند و راهنمایی های پیامبران و ائمه معصومین امکان پذیر نمی باشد. در حالی که آلپورت در تعریف مولفه های شخصیت سالم اعتقادی به این مسئله ندارد. ج) از دیدگاه آلپورت یکی از مولفه های شخصیت سالم و بهنجار در داشتن هدف ها و انگیزه های دراز مدت است در حالی که در دیدگاه حضرت علی × تمام اهداف انسان در زندگی تلاش برای رسیدن به لقاء محبوب و زندگی آن دنیایی می باشد و هدف والایی که در بیان حضرت × مطرح شده است ، فراتر از حیات طبیعی و زندگی مادی و خواسته های محدود آدمی می باشد. و این هدف و مقصد، قادر است همه رفتار انسان را یک جا زیر چتر خود قرار دهد. در حالی که آلپورت بیان می دارد که این هدفها ممکن است از ارزشهایی که می تواند ارزش های مذهبی وی باشد نشات بگیرد. 4- آلپورت معتقد بود که تنها راه مطالعه شخصیت، مطالعه افراد بزرگسال و بهنجارو سالم است. و ترجیح داده است که به جای شخصیت نابهنجار،شخصیت بهنجار را بررسی نماید. و مولفه های شخصیت ناسالم را بیان ننموده است . در حالی که حضرت علی × به بیان شخصیت ناسالم و نابهنجار پرداخته و برخی ویژگیها را نشان از شخصیت ناسالم افراد می داند. که در این تحقیق به آن پرداخته شده است

شناخت و تحلیل مکاتب حدیثی به منظور آشنایی با خط مشی فکری حاکم بر قلمرو اندیشه های حدیثی، از مباحثی است که در عرص? مطالعات حدیث شناختی به تازگـی مورد توجه حدیث پژوهان قرار گرفته است. در این میان مکتب حدیثی جبل عامل، از مهمترین مکاتب حدیثی شیعه به شمار می رود که در میان? قرنهای هشتم تا نیم? قرن یازدهم هجری شکوفا بوده است؛ اگرچه این دوران مقارن با حکومتهای ممالیک، جنگهای صلیبی و دولت متعصب و سنی مذهب عثمانی بوده و این همه، فشارهای زیادی را بر شیعه موجب می شده که نمون? بارز آن، شهادت محمد بن مکی مشهور به شهید اول و زین الدین بن علی مشهور به شهید ثانی است. در این پژوهش که از روش مطالع? کتابخانه ای استفاده شده، مواد تحقیق از کتب دانشمـندان مکتــب جبل عامل و نیز آثار تاریخی، حدیثی، رجالی، فقهی، اصولی، کلامی و غیره فراهم آمده است. نگارنده در این رساله کـوشـیده است تا پس از مروری اجمالی بر تاریخ شیعیان جبل عامل، به بررسی تحلیلی دانشهای حدیثی در آن مکتب بپردازد و آراء اساطین آن را به دست دهد. در پرتو این پژوهش می توان گفت مکتب حدیثی جبل عامل که در قالب سه جریان عمد? مکتب شهید اول، مکتب شهید ثانی و مکتب شیخ بهایی به فعّالیّت پرداخته، علوم حدیث، به ویژه علم درایه الحدیث را پایه گذاری نموده است. بارزترین ویژگیهای این مکتب که سبب تمایز آن با دیگر مکاتب حدیثی گشته اسـت عبـارتند از: اعتبار بخشی ویژه به سند حدیث در مقابل متن، تبویب علم مصطلح الحدیث، عدم اعتبار حدیث موثق، طرح مجدد مباحث رجالی و تبیین مبانی جرح و تعدیل راویان.

عرضه حدیث بر قرآن به عنوان مهم ترین معیار نقد متن حدیث از جایگاه ویژه ای برخوردار است. روایات بسیاری که پشتوانه و سند این معیارند، نزد اصولیان به «اخبار عرض» و «ترجیح» شهرت یافته و به عنوان نخستین و مهم ترین معیار در عرصه نقد متن حدیث و در بازشناسی احادیث معتبر از احادیث مجعول، همواره مورد توجه عالمان و اندیشمندان اسلامی قرار گرفته اند. طبق مفاد و مضمون این روایات، حدیثی که به معصومین: منتسب شده و صدور آن از معصوم مورد شک و تردید می باشد، باید بر قرآن عرضه گردد و در صورت «موافقت» با قرآن یا به طور دقیق تر «عدم مخالفت» پذیرفته شود. اما حدیثی که مخالف کتاب الهی باشد، فاقد ارزش و اعتبار بوده و کنار گذاشته می شود. اما گذشته از پذیرش یا رد اخبار مورد نظر، در مورد مفهوم «موافقت» و «مخالفت» حدیث با قرآن وحدت نظر وجود ندارد. این رساله که در چهار فصل تنظیم شده است، ضمن یادکرد اخبار عرض و اعتبارسنجی آن از دیدگاه عالمان فریقین، به بررسی مفاد و مدلول این اخبار پرداخته، و دیدگاه های مختلف در معنای «موافقت» و «مخالفت» حدیث با قرآن را مطرح و مورد نقد و بررسی قرار می دهد. در پایان نیز به سیره عملی عالمان شیعه در عرضه احادیث بر قرآن از طریق ارائه نمونه هایی در این زمینه می پردازد و سرانجام به این نتیجه دست یافته است که مقصود از «موافقت» و «مخالفت» در اخبار عرض، سازگاری و ناسازگاری با مجموع قرآن و روح حاکم بر آن است و سنجش حرفی و تک مضمونی قرآن و حدیث منظور نمی باشد. کلیدواژه ها: نقد حدیث، نقد متن حدیث، اخبار عرض و ترجیح، عرضه حدیث بر قرآن، «مخالفت» حدیث با قرآن، «موافقت» حدیث با قرآن.

ارتباط جسم آدمی با روح و روان او و تأثیر متقابل سلامت آن دو بر یک دیگر هم در متون اسلامی مطرح گردیده و هم در علم پزشکی پذیرفته شده است. همچنین عامل تغذیه بر سلامت جسم و روان نقشی انکار ناپذیر دارد. با این همه، تأثیر پذیری روح و روان، خُلق و صفات شخصیتی و در نهایت رفتار انسان از تغذیه، کمتر مورد مطالعه قرارگرفته است. این پژوهش با بهرهگیری از روش کتابخانهای و میان رشته ای- تطبیقی به بررسی آثار یاد شده با استفاده از قرآن و حدیث پرداخته و یافته های خود را با دستاوردهای علم پزشکی تطبیق داده است. در این راستا ابتدا به تبیین کلیات و مفاهیم بنیادین پژوهش پرداخته شده است. سپس دیدگاه های مهم درباره ارتباط میان ابعاد جسمانی و روانی انسان و اثرپذیری جسم و روان از یک دیگر بررسی شده و چگونگی اثر پذیری روان و رفتار انسان از تغذیه تبیین علمی شده است. پس از آن ضمن بررسی دیدگاه های مربوط به تفسیر آیات علمی و معیارهای پذیرش احادیث پزشکی، اصول سلامت و تغذیه در اسلام تبیین شده و برخی از عادات و مواد غذایی خوب و بد و آثار مطلوب و یا نامطلوب آن ها بر ابعاد شناختی، خُلقی و رفتاری انسان از نظر قرآن، حدیث و علم پزشکی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که مطالعات و آزمایشات علمی آثار روانی و رفتاری بیان شده در احادیث را تأیید می کند؛ اما درباره آثار روحی و معنوی عادات و مواد غذایی سکوت اختیار کرده است.

روایات معصومان، به عنوان روشن کننده ی آیات قرآن کریم شناخته می شوند. از این رو هر کس که درصدد فهم صحیح آیات باشد از مراجعه به این سرچشمه ی فیاض بی نیاز نخواهد بود. امادر طول تاریخ تفسیر نقش عالمان وآثار آنان که درجهت فهم وکشف معارف تفسیری وعرضه آن کوشیده اند نیز دست کم گرفته نمی شود. دو تفسیر معاصر شیعه، المیزان ازعلامه طباطبایی ومواهب الرحمن ازمرحوم سبزواری ازاین جمله اند. پژوهش حاضر، با نگاهی قرآن پژوهانه و با بهره گیری از شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای و اسنادی، به بررسی تطبیقی روش برخورد دومفسر باروایات تفسیری پرداخته است. هدف اصلی از این پژوهش، شناخت مشترکات و ویژگی های هریک و درنتیجه شناخت بهتر راهکارها و معیارهای صحیح در برخورد با احادیث ائمه اطهار علیهم السلام است. ازجمله دست آوردهای تحقیق این است که دو مفسر در میزان استفاده ازمنابع ومصادر حدیث، پذیرش و رد برخی احادیث در عرصه متشابهات قرآن، روایات تاریخی، جری و تطبیق، ازجمله قصه آدم و حوا متفاوت بوده و در بسیاری ازمبانی تفسیری، برخورد با اسرائیلیات، جایگاه گفتار صحابه وتابعین و علاج ناسازگاری روایات تفسیری مشابهت هایی دارند.

تعلیم و تربیت به مثابه یگانه نهادی که می تواند انسان را در نیل به سعادت نهایی خویش یاری بخشد، متأسفانه با وجود گرایش مدام و کوششهای مستمر بشر توفیق چندانی در این راستا نیافته است. این امر، ضرورت بازنگری و تحول هدفمند در ساختارهای نظری و عملی این نهاد را آشکار می سازد؛ مطلوبی که جز در مکتب وحی و عالی ترین مصداق آن یعنی قرآن کریم کمال نمی یابد. پژوهش حاضر با بهره گیری از شیوه تحلیل محتوای متن و روش کتابخانه ای و اسنادی در جمع آوری داده ها، به استخراج و استنباط مبانی تربیتی قرآن کریم از منظر علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان همت گمارده و پس از آن، دلالت ها و ثمرات مبانی ویژه ایشان را در اهداف، اصول و روشهای تربیت پی جویی نموده است؛ تا از رهگذر تبیین و تحلیل اندیشه های تربیتی آن متفکر اصیل اسلامی، گامی به سوی تکمیل و تهذیب نظام جامع تربیت اسلامی بردارد. در راستای پژوهش مشاهده شد که دیدگاه های تربیتی مطرح شده در المیزان، اگرچه در کلیات و اصول، با سایر اندیشمندان تربیت اسلامی هم آواست، لیکن معارف و جزئیات فراوانی در تفسیر المیزان در حوزه های معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی آمده است که ثمرات مهمی در سامان دهی اهداف، اصول و روشهای تربیت دارد.

یکی از شیوه های تقابل با اندیشه های دینی، شبهه افکنی است و لذا شناخت شبهات دینی، پیشگیری از گسترش و نیز پاسخگویی به این شبهات از اهمیت برخوردار می باشد. پس از رحلت پیامبر، به عللی از جمله انحراف حکومت از مسیر اصلی، زمینه تفرقه و پیدایش بدعت ها و شبهه افکنی ها فراهم گردید. در این راستا یکی از اولویت های امام علی، تبیین معارف و پاسخگویی به شبهات بوده و طبیعی می نمود که امام به حکم وظیفه به تمامی شبهات زمان خویش پاسخ دهد. از دیگر سو پاسخگویی به شبهات، از نیازهای جامعه امروز نیز می باشد که بر طبق مفاد حدیث ثقلین، رجوع به قرآن و معارف اهل بیت و از جمله معارف علوی را طلب می کند. این تحقیق برآن است تا ضمن ارائه تعریفی از شبهه، خاستگاه آن و شیوه امام علی در پاسخگویی به شبهات، تعدادی از شبهات اعتقادی و سیاسی- اجتماعی عصر امیرالمومنین را مطرح ساخته و پاسخ این شبهات را به مدد سخنان حضرت استخراج نماید و در ادامه به ویژگی ها و امتیازات معارف علوی در عرصه پاسخگویی به شبهات پرداخته و کارآمدی این معارف برای پاسخ گویی به شبهات عصر کنونی را مورد بحث قرار دهد.

استناد به احادیث به صورت گسترده در کنار آیات قرآن و شرح و تفسیر آنها یکی از جنبه های نوآورانه تألیفات صدرالمتالهین شیرازی است. این استنادها در آثار فلسفی ملاصدرا، در مورد آیات کتاب الهی بیشتر و در مورد احادیث تاکنون کمتر مورد توجه و نقد و بررسی قرار گرفته است. از این رو این رساله روایات مورد استناد صدرا در دو موضوع نفس و معاد را در دو بخش گردآورده و پس از تبیین دیدگاه ها و برداشتهای صدرا از آنها، ابتدا این برداشتها را مورد بررسی قرار داده است و سپس تأثیر مبانی فلسفی صدرا در این برداشتها را مشخص نموده و به این نتیجه منتهی شده است که برداشتهای وی در عمده موضوعات مطرح شده همچون تجرد نفس، بقاء نفس و بیشتر مباحث مربوط به مواقف قیامت مانند قیامت و حشر، صراط، نشر صحائف اعمال، حساب و میزان، عرض اعمال، اعراف و مکان بهشت و دوزخ با عقل و نقل منطبق و در بعضی موضوعات همچون تقدم نفس بر بدن، تجسم اعمال، موضوع خلود کافران در جهنم از نظر انطباق برداشتها با ظاهر احادیث و سایر متون نقلی و مباحث عقلی خالی از ابهام و اشکال نمی باشد.

در این پایان نامه مجموعه های بحرانی در مربع های لاتین تعریف شده و چندین قضیه در ارتباط با آنها ثابت شده است.و نشان می دهیم که cn در صورتی که n زوج باشد، شامل یک مجموعه بحرانی مینیمال از اندازه n?/? است. کران های پایین برای اندازه مجموعه های بحر انی در مربع های لاتین و نیز در مربع های لاتین متناظر با برخی از گروه های خاص نشان داده شده است. به علاوه ثابت شده است که اگر n > 5 باشد، آن گاه scs(n) > n+? است. در آخر برای دو مربع لاتین(جزئی) m و n به ترتیب از مرتبه های m و n حاصلضرب ان ها تعریف شده و برای دو مربع لاتین جزئی یکتا تکمیل پذیر یا دو مجموعه بحرانی نشان می دهیم که تحت شرایط خاص حاصلضرب آن ها نیز یکتا تکمیل پذیر و یا بحرانی خواهد بود. به ویژه ثابت می کنیم: *فرض کنید p یک مربع لاتین جزئی قویأ یکتا تکمیل پذیر به مربع لاتین m از مرتبه m و q یک مربع لاتین جزئی یکتا تکمیل پذیر به مربع لاتین n از مرتبهn باشد. آن گاه مربع لاتین جزئی r = p * q یکتا تکمیل پذیر به ضرب مستقیم مربع لاتین l = m * n است. * اگر p و q مجموعه های 2- بحرانی باشند و حداقل یکی از آن ها نیمه قوی یا قویأ بحرانی باشند. آن گاه مربع لاتین جزئی r = p * q نیز 2- بحرانی خواهد بود. واژه های کلیدی: مربع لاتین- مربع لاتین جزئی- مجموعه بحرانی- یکتا تکمیل پذیر- ضرب تکمیل پذیر

با آغاز نهضت ترجمه در جهان اسلام، اخلاق فلسفیِ یونان باستان که یکسره اخلاقی «فضیلت مدار» بود، به ویژه با تبیین افلاطونی-ارسطویی آن، در میان حکیمان مسلمان رواج یافت. مسکویه(م 421 ق.) و ملا مهدی نراقی(م 1209 ق.) که از مهمترین پیروان این اخلاق هستند، به ترتیب، کتاب های «تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق»، و «جامع السعادات» را با این رویکرد تألیف کردند. نظام اخلاق فضیلت، بر انسان شناسی فلسفی و عقل گرایی آن، استوار است. لذا، فصل ممیز انسان «عقل» او تعیین می شود و فضیلت برتر «حکمت» است و سعادت قصوی هم، سعادتی عقلانی است. در این اخلاق، فضیلتِ هر یک از قوای سه گانه نفس(عاقله، غضبیه، شهویه)، در حالتی میانه ی افراط و تفریط حاصل می شود؛ بنابراین معیار فضیلت، «حد وسط» است. در همین راستا، پرسش اصلی رساله، بررسی مقدار انطباق دستاورد اخلاق فلسفی مسکویه و نراقی، با دیدگاه قرآن کریم است، چراکه به نظر می رسد طبق آیات، «روح الهی» انسان، فصل ممیز اوست، و با توجه به «کرامت» و گرایش اصیل این روح به «ایمان»، به جای تأکید بر حکمتِ نظری، «تقوا» که ناظر به حیث اراده و انتخابگری «عاقلانه» انسان است، اولویت می یابد و سعادت قصوی هم، منحصر در بُعد معرفتی انسان نمی شود. ضمناً، معیار فضیلت بر اساس تقابل بنیادین و دوقطبی حق و باطل(ایمان و کفر) در قرآن، «عدل» و ادای حق، طبق موازین شرعی و عقلی است. نتیجه آن که: مبانی مورد پذیرش این دو حکیم از اخلاق فضیلت مدار، قالب جامع و بی نقصی برای اخلاق قرآنی تشکیل نمی دهند؛ بلکه برای تدوین اخلاق اسلامی باید چارچوب آن نیز، از منابع اصیل دین(قرآن و حدیث) استخراج گردد.

چنان که از بررسی آیات کریمه قرآنی بدست می آید مکتب حیات بخش اسلام سعادت فرد و جامعه را از هم جدا نمی داند و در همین راستا دگرسازی با خودسازی نیز از چنین پیوندی برخوردار می باشد. از یک مکتب جامع انتظار می رود که تلاش های فرد را درعرصه حیات فردی و جمعی هماهنگ سازد در همین راستا این پرسش جدی مطرح می شود که قرآن کریم در این زمینه چه رهنمودهایی ارائه داده است؟ پژوهش حاضر به منظور بررسی دیدگاه قرآن کریم درباره چگونگی رابطه تربیت فردی با وظایف اجتماعی و نحوه تأثیر هر یک بر دیگری سامان یافته است و نشان می دهد که از نگاه قرآن، نه تنها تزکیه نفس آدمیان را برای انجام بهتر مسئولیت های اجتماعی آماده می سازد که خدمت رسانی و انجام وظایف اجتماعی توسط آنان؛ نیز تأثیر بسیاری در پرورش و تعالی افراد دارد، از این رو طبق آموزه قرآنی، هم مفاهیم تربیت فردی، سعادت جامعه را تضمین می کند و هم وظایف اجتماعی به گونه ای طراحی شده است که در نهایت، عامل تربیت صحیح افراد و رشد و کمال انسانی آنها باشد.

قصص قرآن کریم از دیرباز مورد توجه مفسران، محدثان و دانشمندان علوم قرآنی بوده و از ابعاد گوناگون پژوهش‏های متنوعی با رویکردهای تاریخی، جغرافیایی، زیبایی شناسی و اعجاز بیانی در این موضوع سامان یافته است. در این میان بعد کلامی آن به ویژه در مسائل کلامی امامت کمتر مورد توجه قرار گرفته است که حجم بسیار آیات قصص، هدفمندی قرآن در بیان قصص و جدایی ناپذیری سنت های الهی از قصص قرآن، تناسب معنایی آیات قصص و غیر قصص به ویژه در موضوع امامت و استنباط کلامی مباحث امامت از قصص قرآن در روایات پیامبر و ائمه اطهار(ع)، اصحاب ایشان، و آراء تفسیری دانشمندان امامیه و اهل سنت ضرورت پژوهش در این زمینه را نمایان می سازد. لذا این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه تحقیق کتابخانه‏ا‏ی در منابع روایی، تفسیری، کلامی و علوم قرآنی فریقین سامان یافته، در تبیین و تنقیح قلمرو استنباط کلامی در نظر دارد که بر اساس ظهور و سیاق آیات قصص و روایات کلامی پیامبر اکرم و ائمه اطهار(ع) در باب قصص قرآن، و با بررسی آراء کلامی متکلمان، مفسران و محدثان إمامی از قصص قرآن در موضوع امامت، میزان و درجه کارآمدی تمسک به کتاب الهی در استنباط کلامی از قصص قرآن در حوزه امامت و در نهایت جایگاه ویژه استناد به قصص قرآن در اثبات مباحث کلامی امامت را به عنوان یکی از شیوه های کارآمد کلامی نشان دهد. ضرورت وجود خلیفه و امام در زمین تا روز قیامت، شروط امامت(اعم از اختصاص تعیین امام به خداوند، وجوب نص بر امام، علم و شجاعت از شروط خلافت و امامت، عصمت، صدور معجزه، محدَّث بودن)، وجود صفات خداوند در امام، تقدم وجود خلیفه بر دیگران، هدایت به امر از شؤون امامت، امکان تصدی مقام امامت در کودکی، رجعت، توسل، تبرک جستن به اولیاء و آثار ایشان، زیارت معصومان(ع) و شفاعت مهمترین مباحث کلامی امامت در استنباط از قصص قرآن می‏باشد. افزون بر اینکه پنهانی بودن ماجرای ولادت امام عصر(ع)، تصدی مقام امامت در کودکی، غیبت، طول عمر، بقاء بر شباب، صدور معجزه، حکومت عدل جهانی و آداب انتظار از مهمترین مباحث کلامی مهدویت در قصص قرآن بشمار می‏رود. بررسی مبانی عمومی در استنباط از قرآن و نیز مبانی تخصصی در استنباط کلامی از قصص قرآن از دیگر مباحث این نوشتار بشمار می رود. واژگان کلیدی: قصص قرآن، امامت، مهدویت، روایات تفسیری، استنباط کلامی و تفسیر کلامی

پژوهش حاضر ضمن هشت فصل، در پی آن است که پس از تبیین اندیشه¬های گادامر پیرامون مسأله روش و حقیقت و فهم و زبان و ایمان، مهم¬ترین رهاوردها و پیامدهای کاربست هرمنوتیک فلسفی گادامر در مبانی فهم قرآن را برشمارد و با توجه به سنت تفسیری مفسران و آراء اندیشمندان اسلامی، مورد بررسی و نقد قرار دهد. برخی از این رهاوردها تا حدی مشابه رویکردهای عرفانی در تفسیر قرآن است اما بیشتر آنها سنخیّت چندانی با ویژگی¬های قرآن و اهداف تفسیر آن ندارد به نیازهای تفسیری مسلمانان و پاسخ مناسبی نمی¬دهد. علاوه بر لزوم تلاش های معرفت¬شناسانه مفسران برای رسیدن به فهم صحیح آیات قرآن، مهم¬ترین رهاورد هرمنوتیک فلسفی گادامر، در مبانی فهم قرآن را می¬توان توجه به ضرورت تبیین¬های هستی¬شناسانه پیرامون ماهیت فهم و تحلیل فرایند حصول آن دانست.

از آنجا که شناخت سیره ی معصومان(ع) به عنوان الگوهای زندگی فردی و اجتماعی و تجسم عینی مکتب ، همواره یک ضرورت است، از دیر زمان، عالمان و محققان در این عرصه گام هایی فراپیش نهاده و ساحت های زندگی امامان اهل بیت را با رویکردهای مختلف مورد بررسی قرار داده اند.در این میان، حیات اجتماعی و سیاسی امام صادق(ع) یکی از عرصه های قابل تأمل است و تحلیل مستندات حدیثی و تاریخی که از نحوه ی مواجهه ی آن حضرت با منصور عباسی حکایت دارند، در ترسیم چهره ی سیاسی حضرتش بسی کارآمد است. این پژوهش تعداد بیست و یک روایت را از جنبه ی فقه الحدیثی در سه فصل مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که هر چند صفحه های مربوط به این مواجهه در آغاز متفاوت و احیانا متضاد جلوه می کند، اما نرمش های حکیمانه ی امام در پاره ای موارد، به فرض صحت، با عناصری چون تقیه قابل تفسیر بوده و در مجموع، رفتار امام تابع اصولی چون تبیین حقایق مکتب، دفاع از ارزش ها ی مهمی چون ظلم ستیزی و مبارزه با کجروی و انحراف می باشد

در میان تکاپوی مدام انسان برای رسیدن به قرب خالق یکتا، جامع¬ترین سیر، نقشه¬ی راهی است که خداوند رحمان برای نزدیک¬شدن بندگان به خود، در کتاب حکیم خویش آورده¬است. پژوهش حاضر با تأمّل در آیات کریمه¬ی قرآن و بهره¬گیری از شیوه¬ی توصیفی – تحلیلی و روش کتابخانه¬ای و اسنادی، برجسته¬ترین درجات معنوی انسان در قرآن کریم را به بررسی نشسته و سعی در روشن¬ساختن چینش نظم¬یافته¬ی کمالات معنوی برای کشف نقشه¬ی راه قرب الهی از خود قرآن کریم دارد. هدف اصلی از این پژوهش، معرّفی برجسته¬ترین درجات معنوی انسان در قرآن و تبیین ویژگی¬های مطرح در آیات برای هرکدام است تا از این رهگذر، منظومه¬ی کمالات معنوی در قرآن کریم را آشکار نماید. از حاصل این پژوهش می¬توان چنین نتیجه گرفت که برجسته¬ترین درجات معنوی مطرح در آیات، همان اصحاب صراط مستقیم (نبیّین، صدّیقین، شهداء و صالحین) هستند که با توجّه به منتهی¬شدن سبیل¬های الهی به این صراط یگانه، سایر کمالات معنوی، زیرمجموعه¬ی آنان قرار خواهد¬گرفت.

اولین کسانی که در حوزه حدیثی اهل سنّت اقدام به گردآوری احادیث صحیح و تدوین جامع صحیح حدیثی نمودند، محمد بن اسماعیل بخاری (194- 256 ق) و پس از او مسلم بن حجّاج نیشابوری (204- 261 ق) بودند. این دو جامع صحیح از معتبرترین کتاب هایی است که به اعتقاد بیشتر محدّثان اهل سنّت تمام روایات موجود در آن دو هم به لحاظ متن و هم به لحاظ سند غیر قابل نقد است. و پس از قرآن کریم، از صحیح ترین کتاب ها می باشند. حتّی برخی از آنها در رفع مشکلات و بر آورده شدن حاجات به آن دو متوسّل می شوند. نگارنده بر اساس سیره نبوی، تاریخ اسلام، شأن نزول آیات قرآن و دیگر منابع معتبر و مقبول اهل سنت، به بررسی متن برخی از روایات تاریخی پرداخته است و با استفاده از واقعیات و مسلّمات تاریخی که محدّثان فریقین به عنوان یکی از معیارهای سنجش متن حدیث جعلی از غیر جعلی و صحیح از سقیم، پذیرفته اند، به این نتیجه رسیده است که بعضی از روایات موجود در آنها مانند: فضیلت ابوسفیان، خواستگاری علی (علیه السلام) از دختر ابوجهل، ایمان ابوطالب، حدیث سدوا الابواب و . . . به لحاظ متن، با تاریخ ناسازگاری دارند. بنابراین، این دو جامع حدیثی، همانند دیگر کتاب های حدیثی، قابل نقد و بررسی است و علاوه بر احادیث صحیح، احادیث غیر صحیح هم در آن دو، به چشم می خورد.

نگارنده در این رساله، ضمن ارائه گزارشی دقیق از دیدگاه های ملاصدرا و علامه طباطبایی، درباره مراتب علم فعلی خداوند متعال، به بررسی معناشناختی و وجودشناختی نظرات آنان با دو رویکرد عقلی و نقلی پرداخته است. در پایان هر بخش، ضمن پذیرش اجمالی دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی، در راستای تکمیل نظرات این دو اندیشمند، تفاسیر نوین وجودشناختی از اصطلاحات قلم، لوح محو و اثبات، قدر، اراده و مشیت ارائه گردیده است. درباره قلم باید گفت که براساس روایات، نخستین تجلی خداوند متعال در نظام هستی می باشد و به حقیقتی گفته می شود که واسطه ظهور علم ازلی و کمالات خداوند متعال در مراتب دیگر هستی می باشد. لوح نیز با همان رویکرد، به حقیقتی گفته می شود که ظرف پذیرش حقایق قلم می باشد و از آن جا که هر دو از موجودات مجرد هستند، از دسترس ادراک ناپاکان و نامحرمان درگاه الهی به دورند و با همین عنایت از لوح، در متن شریعت، با وصف محفوظ یاد شده است، نه به دلیلی مصونیت آن از تغییر. همچنین براساس تحقیقات صورت گرفته، این نتیجه به دست آمده است که اصطلاح «لوح محو و اثبات»، هیچ خاستگاه قرآنی یا روایی ندارد و به همین دلیل نمی توان با رویکرد فلسفی، آن را در مراتب علم فعلی خداوند متعال گنجاند، بلکه این لوح محفوظ است که به شهادت روایات معتبر، ظرف محو و اثبات قرار می گیرد. در فصل مربوط به قضا و قدر، ضمن پذیرش دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر فلسفی قضا، دیدگاه ایشان مبنی بر انحصار قدر در عالم ماده نقد شده و براساس آیات و روایات عمومیت قدر بسان قضا در همه مراتب هستی اثبات گردیده است. روشن است که بر این اساس، دیدگاه ملاصدرا درباره قضا و قدر که آن را به نفوس کلی و جزئی فلکی یا مراتب مجردات عقلی و مثال نسبت می دهد، رد می شود. در فصل مربوط به عرش و کرسی، ضمن پذیرش اجمالی دیدگاه ملاصدرا، براساس برخی برداشت های روایی که این دو اندیشمند بدان نپرداخته اند، دیدگاه آنان تکمیل گردیده است. و سرانجام در بحث اراده و مشیت با ارائه تحلیل عقلی نوین، با رویکردی معناشناختی، جایگاه مشیت و اراده در میان صفات ذاتی خداوند متعال و تفاوت میان آن دو تبیین شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم، مبانی، اصول و روش های تربیت شهروند جهانی از دیدگاه قرآن کریم است. با توجه به این هدف سوال های زیر طرح شدند: مبانی هستی شناسی، اصول و روش های تربیت شهروند جهانی با نظر به مشکلات زیست محیطی از دیدگاه قرآن کریم چیست؟ مبانی انسان-شناسی، اصول و روش های تربیت شهروند جهانی با نظر به چگونگی تعامل با غیر و دیگری از دیدگاه قرآن کریم چیست؟ مبانی ارزش شناسی، اصول و روش های تربیت شهروند جهانی با نظر به ارزش های انسانی از دیدگاه قرآن کریم چیست؟ برای پاسخگویی به این سوالات از روش قیاس عملی استفاده شده است. به این ترتیب، در این پژوهش سه دسته مبانی هستی شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی استخراج شده است.

چکیده ندارد.

بررسی سند و روایت و ارزیابی اعتبار آن نیازمند طیّ مراحل متعدّدی از جمله تعیین اتّصال یا انقطاع سند، بررسی وقوع یا عدم وقوع تصحیف یا تحریف در آن و نیز توجّه به وثاقت و وعدم وثاقت راویان است. در موارد بسیاری تنها راه شناخت راویان در زنجیره ی سند، تکیه بر سخنان رجال شناسان و شناخت مراد و منظور آنان است. از این رو پی بردن به مراد رجال شناسان در استفاده از اصطلاحات و تعبیرهای گوناگون در شرح حال راویان، نقش مهمی در برخورد ما با احادیث و ارزیابی آن ایفا خواهد کرد. نگارنده در این پژوهش با بررسی ألفاظ و مصطلحات رجال شناسان و نیز برداشت حدیث پژوهان و شارحان اصطلاحات رجالی در دوره های بعد، معنا، مفهوم و دلالت بسیاری از ألفاظ جرح و تعدیل را در کتاب های رجالی شیعه به دست داده است. این نگاشته در سه فصل کلیّات (شامل تاریخچه ای کوتاه از علم رجال، جرح و تعدیل و ألفاظ جرح و تعدیل)؛ ألفاظ مدح و توثیق و ألفاظ ذمّ و جرح تنظیم شده است.