ضرب المثل­ها یکی از ابزارهای بلاغی به شمار می‌روند که همپای کنایه‌ها، تمثیل‌ها و مثالک­ها در غنا بخشیدن به زبان فارسی نقشی بسزا ایفا می‌کنند. استفاده از این مواد و مصالح زبانی در میان عامه، رایج‌تر از سایر بخش‌های جامعه است. خاستگاه تجربی، انتقال شفاهی، سهولت آموزش، ایجاز (واژگان اندک، معانی بسیار)، می‌تواند از جملة علل توجه جامعة زبانی عامه به این ابزارها باشد. در فضای روستایی رمان کلیدر، بهر...

زبان پدیده‌‌ای است اجتماعی که پیدایش آن به زمان نخستین اجتماعات انسانی باز می‌‌گردد و همچون «‌‌نهادی انسانی‌‌« و متعلق به جامعه، در ارتباط با تحولات اجتماعی و تاریخی جوامع بشری، شکل می‌‌گیرد. مطالعات جامعه‌‌شناختی زبان نشان داده است که ساخت و کاربرد زبان بی‌تأثیر از عوامل اجتماعی و متغیرهای غیر‌زبانی، مانند جنسیت، سن، تحصیلات، قومیت، طبقة اجتماعی و غیره نیست. بررسی گویش‌‌های شهری و تحولات آن نی...

یکی از مهمترین مباحث زبان شناسی «سبک های زبانی» (language styles) است. در یک جامعة زبانی، افراد بر اساس میزان رسمی بودن موقعیت مکالمه، میزان صمیمیت خود با مخاطب و میزان فاصلة جایگاه اجتماعی خود از مخاطب، اشکالی کاربردی از زبان را به کار می برند که به «سبک زبانی» معروفند. هدف از نگارش مقاله این بوده است که سبک های متفاوت زبانی در فارسی امروزی مشخص شوند. یکی از دستاوردهای این پژوهش این است که چار...

دهه های متمادی است که پرسش مشهور «چه چیز عامل یا مانع پیشرفت کشورهای توسعه نیافته به سوی مدل جامعة صنعتی مدرن می شود؟» یکی از پرسش های محوری دانشمندان علوم اجتماعی بوده است. برای پاسخ به این پرسش، ضروری است بتوانیم آرا و نظرها دربارة توسعه یافتگی/توسعه نیافتگی را دسته بندی کنیم و آن ها را دقیق بخوانیم. در این نوشتار می کوشیم با تقسیم تمام حوزه های تحلیلی بحث دربارة چرایی توسعه یافتگی/توسعه نیاف...

بسیاری از مطالعات زبانی حاصل تحقیقات میدانی فردی یا گروهی محققان در جوامع زبانی گوناگون است. کتاب زبان، منزلت و قدرت در ایران نوشتة ویلیام اُ. بی‌‌مَن (William O. Beeman) نیز ازجمله پژوهش‌‌های میدانی است که برمبنای زبان و درواقع زبان فارسی انجام شده است. گسترش دامنة مطالعاتی نویسندة کتاب تا جایی است که مسائل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، مردم‌‌‌‌شناسی (anthropological) و بخش‌‌های مختل...

نظریة کنش ارتباطی (جهان زیست و سیستم) و نقد اجتماعی- سیاسی دکتر محمود شفیعی چکیده: نقد حوزه های مختلف جامعة مدرن با استخدام دو مفهوم «جهان زیست» و «سیستم»، از مؤلفه های جامعه شناختی نظریة کنش ارتباطی، مهم ترین تلاش فلسفی- اجتماعی هابرماس در دهة هفتاد میلادی است. استدلال این است که هر نظام اجتماعی به انسجام نیاز دارد و بدون آن با بحران روبه رو خواهد شد؛ امّا انسجام اجتماعی، نه صرفاً برآ...