حدیقه اولین منظومه مهم تعلیمی- عرفانی در زبان فارسی است. سنایی در این اثر ارزشمند، علاوه بر پرداختن به موضوعات عرفانی و بیان معارف اسلامی، از حکایت و داستان برای مستند و مستدل ساختن مطالب و قابل فهم ساختن آن ها برای عامه استفاده کرده است. در این مقاله، برای رسیدن به پاسخ این پرسش که حکایات حدیقه، چه نقشی در تحقق اهداف تعلیمی این منظومه عرفانی دارند؛ الگوی ارتباطی رومن یاکوبسن، ادیب و زبان شناس ...

حدیقةالحقیقه یکی از متون تعلیمی عرفان و تصوف به‌شمار می‌رود که گاه جنبة تعلیم در آن بر ذوق و خیال غلبه دارد و می‌توان آن را نوعی دایرةالمعارف عرفانی دانست. یکی از ابزارهای زبانی که خطیبان، شاعران و سخنوران در آثار تعلیمی برای تأثیرگذاری بیشتر سخن بر مخاطبان، از آن استفاده می‌کنند، به کاربردن جمله‌های پرسشی در کلام است. سنایی نیز در منظومة تعلیمی خود، حدیقه، از این ابزار بهره برده است. در این پژ...

این مقاله به بررسی اصالت دو واژه «فیل» و «شتر» در داستان «مرد در چاه»، در دو متن کلیله و دمنه نصرالله منشی (قرن ٦ ق.) و حدیقه الحقیقه سنایی غزنوی (قرن ٦ ق.) می‌پردازد. مدرس رضوی این مورد را در تعلیقات حدیقه بررسی نموده، اما نگارنده در صدد است تحقیقات ایشان را تکمیل نماید. بعلاوه، برای این کار از تحریرهای مختلف متونی نظیر بلوهر و بوذاسف، کلیله و دمنه و مهابهاراتا بهره برده است. واژه «فیل» در متن...

وصول به حق یکی از مهمترین مباحث و مسائل عرفانی است که در متون مختلفی در سنتهای مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در اندیشه اسلامی و هندویی چگونگی امکان وصول به حق در دو متن حدیقه الحقیقه و بهگودگیتا بیان شده است. در این دو متن از راههای مختلفی برای رسیدن به حق سخن رفته است. این راهها بنا به گزارش حدیقه عبارتند از: شریعت، طریقت و حقیقت. راه شریعت همان کارمه یوگه، طریقت همان جنانه یوگه و راه...

حدیقةالحقیقه یکی از متون تعلیمی عرفان و تصوف به شمار می رود که گاه جنبة تعلیم در آن بر ذوق و خیال غلبه دارد و می توان آن را نوعی دایرةالمعارف عرفانی دانست. یکی از ابزارهای زبانی که خطیبان، شاعران و سخنوران در آثار تعلیمی برای تأثیرگذاری بیشتر سخن بر مخاطبان، از آن استفاده می کنند، به کاربردن جمله های پرسشی در کلام است. سنایی نیز در منظومة تعلیمی خود، حدیقه، از این ابزار بهره برده است. در این پژ...

این مقاله به بررسی شخصیت والا و بی عدیل حضرت رسول (ص) در حدیقه ی سنایی پرداخته است. از آن جا که این اثر عظیم و حجیم اولین اثر مدون عرفانی منظوم در ادب فارسی است، مملو از برجسته ترین توصیفات، افکار، دقایق معرفتی، زبانی، بلاغی، اشارات کلامی و قرآنی است که از جهت پختگی، نوآوری و نوگویی مورد تقلید و اقتباس بسیاری از شعرای پس از سنایی و حتی شاعران هم عصر او قرار گرفته است. بخشی از باب سوم حدیقه به پ...

حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه از برجسته ترین و تأثیرگذارترین مثنوی های عرفانی- تعلیمی ادب پارسی و مهم ترین اثر ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی (6 هـ. ق) است. سنایی پس از یک دیباچه دراز آهنگ منثور، مطالب و موضوع های این منظومه را، که تعداد آنها در بیشتر نسخه ها به 10000 بیت می رسد، در ده باب گنجانده است و برای بیان روشن تر و استوار تر مقاصد خود، که اغلب، مسائل غامض و بلند عرفانی هستند، از نوع...

در مثنوی مولانا و حدیقه سنایی که آثاری تعلیمی – عرفانی هستند ابیاتی در مقوله ی ذکر و سکوت به چشم می خورد. مولانا ذکر را راه نجات آدمیان از زندان تاریک جسم و دنیا می داند. ذکر پاکی که آلودگی ها را می زداید و دل آدمی را صیقل می دهد و آینه صفات حق می گرداند. اما ذکری را موثر می داند که با اخلاص باشد و از دل برآید، ذکر زبانی بدون تذکر قلبی بی فایده است و یاد هیچ چیز و هیچ کس نباید در کنار یاد حق ق...

چکیده سنایی، عطار و مولانا از تولد تا بلوغ شعر عرفانی مکمل یکدیگر هستند. مجموعه آثاری چون حدیقه الحقیقه، منطق الطیر و مثنوی معنوی، گواه بر این ادعاست که این شاعران در حوزه ی تمثیل های عرفانی و رمزی خدمات شایسته و ارزنده ای انجام داده اند. لازم به ذکر است که در طول تاریخ شعری ایران، این آثار از زوایای متفاوت ارزشیابی شده اند. یکی از این زوایا، شخصیت زن و نقشی است که زن در حکایات عرفانی می توان...

یکی از حکایت های کتاب «حدیقه» روایت جوانمردی مردی از صوفیه است. این حکایت بیانگر یکی از اصول اساسی اندیشه فتون و آیین فتیان است. نویسنده در مقاله حاضر، درصدد کشف مأخذ اصلی این حکایت برآمد و در طی این جست و جو بر وی روشن شد که جز کتاب «حلیه الاولیاء» ابونعیم اصفهانی که به عنوان یکی از مأخذ کتاب ذکر شده، روایت فوق در میان احادیث مروی از دو امام بزرگوار شیعه امام سجاد (ع) و امام محمدباقر (ع) موجود...