اناگرام یکی از الگوهای مهم شناخت شخصیّت در روانشناسی نوین است که با به‌کارگیری آن می‌توان نوع تیپ شخصیّتی هر فرد را از میان تیپ‌های نه‌گانه بازشناخت. مولوی در مثنوی همانند یک هنرمند سترگ به خلق شخصیّت‌ها پرداخته‌است و همچون روانشناسی چیره‌دست از لایه‌های درونی شخصیّت‌های داستان‌های خود آگاه است. یکی از داستان‌های مهم و برجستة ادبی ـ تعلیمی در مجموعة حکایت‌های دویست‌و‌چندگانة مثنوی، داستان «پادشاه و...

حکایت شاه و کنیزک یکی از محوری ترین حکایت های مثنوی است که با توجه به قرار گرفتنش بعد از نی نامه و نیز تأکید خود مولانا بر اهمیت آن، بسیار مورد توجه مفسران مثنوی قرار گرفته است. قاطبه ی مولوی پژوهان این حکایت را داستانی نمادین دانسته اند که مولانا در قالب آن تلاش کرده به موضوع پراهمیت آفرینش و کمال انسان اشاره کند. در این مقاله با روش تحلیل- مقایسه ای تلاش شده با بهره گیری از چند داستان عرفانی ...

این نوشتار، تحلیل دو قصّه از مثنوی مولوی، با به کارگیری روش ریخت شناسی پراپ است. این روش آزمونی برای نظریه­ی ریخت شناسی در ادب عرفانی به شمار می رود. بسیاری از اجزا و کنش­های بررسی شده در حکایت‌های مثنوی با رده بندی خاص پراپ از قصّه‌ها، همسانی دارد. همچنین با بررسی قصّه­ی پادشاه و کنیزک و تطبیق آن با قصّه­ی اعرابی درویش، همگونی­های این دو، با وجود ظاهر متفاوت آن‌ها، نمایان می شود.

علم معانی به‌عنوان یکی از شاخه‌های بلاغت یا ریطوریقا در ادب اسلامی، شباهت و ارتباط بسیار زیادی با دانش زبان‌شناسی و سه شاخه اصلی آن یعنی واج شناسی، نحو و معنی‌شناسی و به‌تبع آن نظریه‌های نقد ادبی نوین دارد. هلیدی یکی از پژوهشگران برجسته مکتب زبان‌شناسی انگلستان است که دیدگاه‌هایش در «دستور نقش‌گرا»، مشبابهت‌های فراوانی با مباحث «خبر»، «انشا» و «اغراض ثانوی کلام» در علم معانی دارد. مقاله حاضر با...

در این پژوهش چهار داستان از مثنوی معنوی مولانا که از آثار غنی و کلیدی ادبیات عرفانی است، با رویکرد کهن-الگویی بررسی شده است. این چهار داستان عبارتند از: «پادشاهزاده که پادشاه حقیقی به وی روی نمود »، «دقوقی و کراماتش» ، «پادشاه و کنیزک» و «حلوا خریدن شیخ احمد خضرویه جهت غریمان » که بر اساس نظریه ی ناخودآگاه جمـعی یونگ و محتـویات آن که کهن الگوها باشند، مـورد بررسی کهن الگویی قرار گرفته اند. نتیج...

حکایت شاه و کنیزک یکی از محوری‌ترین حکایت‌های مثنوی است که با توجه به قرار گرفتنش بعد از نی‌نامه و نیز تأکید خود مولانا بر اهمیت آن، بسیار مورد توجه مفسران مثنوی قرار گرفته است. قاطبه‌ی مولوی‌پژوهان این حکایت را داستانی نمادین دانسته‌اند که مولانا در قالب آن تلاش کرده به موضوع پراهمیت آفرینش و کمال انسان اشاره کند. در این مقاله با روش تحلیل- مقایسه‌ای تلاش شده با بهره‌گیری از چند داستان عرفانی ...

نقد کهن‌‌الگویی از انواع نقد اسطوره‌‌ای است که بیش‌تر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تأکید دارد. در نظر یونگ، کهن‌الگوها آن دسته از صور ازلی و نوعی‌اند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان‌‌ها، به‌صورت بالقوه وجود دارند و خفته‌‌اند. این صور کهن و اساطیری، می‌‌توانند در هنر و ادبیات تجلی یابند. در حکایت «پادشاه و برهمنان» کلیله و دمنه، کهن‌الگوهای آنیمای مثبت و منفی و پیر خردمند را ب...