چکیده۱۹۱۱ )، فیلسوف آلمانی و از بنیانگذاران فلسفه قارهایِ علوم انسانی در غرب، طرح - ویلهلم دیلتای ( ۱۸۳۳دانسته است. این طرح دارای دو بخش سلبی و ایجابی « نقد عقل تاریخی » ، فکری خود را به پیروی از کانتاست. در بخش سلبی، دیلتای ضمن اذعان به کانتی بودن پروژۀ فکری خود و تصدیق تلقّی کانتی از ماهیّتو کارکرد فلسفه به نقّادی معرفت شناسیِ غیرتاریخی، نظریۀ سوبژکتیویته و مقولات و عدم کارآمدی آن درفلسفۀ علوم انس...

مبانی روش‌شناختی پارادایم‌های عمده علوم انسانی و قضاوت در مورد اعتبار یا عدم اعتبار آنها متکی بر مبانی معرفت‌شناختی، وجودشناختی و انسان‌شناختی آن پارادایم است. آشنایی با مباحث انسان‌شناختی از دیدگاه دیلتای هم برای آشنایی با پارادایم تفسیرگرایی و هم برای شناخت پارادایم هرمنوتیکی مهم است. شناخت هویت دوگانه انسان یکی از اساسی‌ترین عناصر این پارادایم را پیش روی ما قرار می‌دهد. ارائه تصویر درستی از ...

شعر سپهری عصاره ی افکار،عواطف،آمال و درونیات وی است که ابزاری برای شناخت جهان ذهنی او محسوب میگردد. وجود مولفه هایی چون طبیعت،سفر،گریز از شهرنشینی، و صنعت گرایی،رویا و تخیل و مبانی ایدئولوژیکی در این آثار نمادهایی از جهان ذهنی سپهری است که با شناخت آنها در متن-شعر- می توان به درک تجربیات او نائل آمد. زیرا این مولفه ها جزیی از کل جهان ذهنی سپهری است که در کنار هم و در ارتباط با کل، معنا می یابد....

چکیده: با اینکه دیلتای کانت را در « نقد عقل محض » پیشگام خود دانسته و طرح ابتکاری خود را  به تبع کانت ، «نقد عقل تاریخی» نامیده است معهذا او را در عقلانی سازیِ سوژۀ انسانی ناکام می داند. وی نه فقط بر بُعد شناختی سوژه ، بلکه بر بُعد ارادی و احساسی آن هم تاکید می کند و کانت را به عقلانی کردنِ سوژه متّهم می کند . از سوی دیگر طرح کلان نقد وی برخلاف کانت به علوم طبیعی محدود نشده و شامل علوم انسانی هم می ...

چکیده۱۹۱۱ )، فیلسوف آلمانی و از بنیانگذاران فلسفه قارهایِ علوم انسانی در غرب، طرح - ویلهلم دیلتای ( ۱۸۳۳دانسته است. این طرح دارای دو بخش سلبی و ایجابی « نقد عقل تاریخی » ، فکری خود را به پیروی از کانتاست. در بخش سلبی، دیلتای ضمن اذعان به کانتی بودن پروژۀ فکری خود و تصدیق تلقّی کانتی از ماهیّتو کارکرد فلسفه به نقّادی معرفت شناسیِ غیرتاریخی، نظریۀ سوبژکتیویته و مقولات و عدم کارآمدی آن درفلسفۀ علوم انس...

بررسی چگونگی رابطه و دادوستد علمی هر علم با علوم مرتبط و هم‌پایة خود از مسائل فلسفه‌های مضاف به آن علم است؛ ازاین‌رو بررسی رابطۀ میان علوم انسانی و هرمنوتیک روش‌شناختی از وظایف فلسفۀ علوم انسانی است. برای نسبت‌سنجی میان هرمنوتیک روش‌شناختی و علوم انسانی باید به بررسی دیدگاه‌های هرمنوتیست‌های روش‌شناختی­ای که دراین‏باره بحث کرده‌اند، پرداخت؛ ازاین‌رو نظریات دیلتای برای فهم این نسبت مهم است؛ زیرا...

یکی از مباحث مهم انواع رویکردهای هرمنوتیک بحث دور هرمنوتیکی است. این دور در رویکردهای متفاوت هرمنوتیک شکل های گوناگونی یافته است. فریدریش آست دور را میان جزء متن و کل متن برقرار می دید. فهم متن منوط به فهم جزء است و فهم جزء منوط به فهم کل. در هرمنوتیک دستوری و فنی شلایر ماخر نیز وجود دور کاملا مشهود است. در هرمنوتیک دستوری میان فهم واژگان از یک سو و فهم متن و جمله از سویی دیگر دور رخ می نماید...

دیلتای یکی از فیلسوفان زندگی است که متن حیات را بررسی کرده است. نگاه وی به «تجربۀ زندگی» قرابت‌های بسیاری با اندیشۀ حیات و زندگی در حکمت متعالیۀ ملاصدرا دارد. مقصود این نوشتار از «تجربۀ زندگی» اصطلاح «تجربۀ زیسته» در فلسفۀ دیلتای نیست، بلکه مقصود هر نوع نگاه زمانی به زندگی است که فعالیت‌های انسان را در طول زمان بررسی می‌کند. بررسی اهداف و سیر کلی این دو فیلسوف و ویژگی‌های تجربۀ زندگی، نشان‌دهند...

ماهیت فهم که دغدغة اصلی"گادامر" بود، لاجرم وی را به‌سوی توجه فهم ویژه علومانسانی کرد. او هرچند در قول بهابتنای علومانسانی بر فهم همدلانة پدیدار‌ها به‌جای تبیین علی آن‌ها (که معمول علومطبیعی است) پیرو "دیلتای" بود، اما برآن بود که دیلتای هنوز مسحور اسطورة روش است. درحالی‌که خود، روش را به پرسش میکشید و حقیقت را الزاماً در چارچوب روش جستجو نمی‌کرد. همین امر سبب گردید که مدعای دیلتائی: «هرمنوتیک به...

ابژکتیویته به عنوان ایدئال علوم - به­خصوص علوم انسانی - مورد نقد گادامر است چون تجربه­ای از­خودبیگانه در انسان شکل داده  و سبب انسداد وجودشناسانه می شود. این ایدئال ناشی از تفوق نقد عقل محض کانت بر علم جدید و همچنین غفلت سنت فلسفۀ غربی از زبان است. هر چند دیلتای تلاش کرد با استفاده از سنت زبانی و هرمنوتیکی جایگاهی مختص علوم انسانی فراهم آورد، اما، به دلیل بنیان دکارتی­اش و نیز تلقی ابزارگرایانه...