سهروردی ادّعا می‌کند که قیاس تک‌مقدمه‌ای نمی‌تواند وجود داشته باشد، و بر این مدّعا دلیلی اقامه می‌کند. مسئلۀ جستار کنونی تبارشناسی تاریخی آن مدّعا، و ارزیابی منطقیِ این دلیل است. فرضیۀ ما این است که از نظر تاریخی، نزاع بر سر امکان یا امتناع استدلال تک‌مقدمه‌ای به رواقیان بازمی‌گردد: خروسیپوس رهبر مخالفان بود؛ و آنتی‌پاتر تراسوسی پیشوای موافقان. این نزاع رواقی به دست اسکندر افرودیسی وارد منطق مشائی ...

در این جستار منطق رواقی و تعبیری که در نیمه نخست قرن بیستم از این منطق صورت گرفت بررسی می شود. از آن جا که نخستین محققان در این دوره بر اساس پیش فرض های منطق جدید با منطق رواقی مواجه شدند، این رویکرد را کلاسیک نامیده ایم و سعی کرده ایم تعابیری را که این رویکرد از ادات اصلی منطق رواقی یعنی نفی، عطف، فصل، و شرطی به دست داده است بررسی کنیم. در مورد هر ادات، در پرتو کارهای جدید بر روی منطق رواقی، ن...

در این مقاله به بررسی تعریف مشهور ارسطویی نفس از نگاه کتاب اثولوجیا پرداخته شده است. افلوطین خود در کتاب تاسوعات در جانب وجه سلبی علم النفس خویش و در دفاع از موضع افلاطونی خود درباره ذات و ماهیت مجرد و روحانی نفس، آراء رواقیان و اپیکوریان را که قائل به مادیت و جسمانیت نفس بوده وهمچنین اقوال فیثاغوریان و ارسطو را که به نوعی نفس را مرتبط و متصل با جسم و بدن می دانند ابطال می نماید. در کتاب اثولوج...

رواقیان معتقد بودند استدلال‌های معتبر از طریق "تما"ها به "اثبات‌نشده"‌ها فروکاسته می‌شوند؛ چنین درکی از نظام منطق رواقی که در گزارش‌های نویسندگان دوره باستان به آن اشاره شده است، منطق رواقی را به مثابه نظامی اصل موضوعی با قواعد اشتقاقی منظور می‌کند؛ با این همه، امپریکوس در بخشی از کتاب "برضد منطق‌دانان" در ضمن توضیح دو مثال، اثبات‌نشده‌ها را به مثابه قواعد استنتاجی در تجزیه و تحلیل استدلال‌ها ب...

یکی از مفاهیم اساسی در فلسفه و کلام اسلامی مفهوم کمال است. در معنای این واژه نوعی ترقی نهفته است. در یونان باستان مکاتب مختلف آن را در معانی متفاوتی بکار برده اند. ارسطو فضیلت را نوعی کمال دانسته وموجود کامل راواجد فضیلت خاص نوع خود می داند. افلاطون کمال انسان را تفکر در عالم مثل تلقی نموده است. رواقیان سعادت و کمال انسان را در سازگاری با طبیعت می دانستند. این واژه پس از انتقال به فرهنگ اسلا...

دیدگاه های گوناگون درباره نسبیّت و اطلاق در اخلاق از منظر قرآن مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. نسبیت و اطلاق یا همگانی و همه جایی بودن اصول اخلاقی و تغییرپذیری آنها در شرایط فرهنگی در زمان ها و مکان های مختلف از مباحث دیرپا و مطرح نزد مسلمانان و غیرمسلمانان است. نویسنده پس از ذکر معنای اطلاق و نسبیّت، به نظرات فلاسفه غرب و فلاسفه اسلامی پرداخته و افرادی مانند: نیچه، ویلیام جیمز، سارتر، ویل دوران...

مسأله جبر و اختیار از مسائلی است که ذهن اندیشمندان را از دیرباز تاکنون به خود مشغول داشته است. گروهی از متفکرین اراده و اختیار در افعال ارادی انسان را پذیرفته و براین باور هستند که انسان فاعل ارادی کردارهای خود می باشد. اما گروهی دیگر از اندیشمندان معتقد هستند که شرایط و عوامل بیرونی و درونی وجود دارد که بر افعال انسانی تأثیر می گذارد. از این رو انسان فاعل تام افعال اختیاری خود نیست. فخر رازی ...

در این مقاله به بررسی برداشت ربطی از منطق رواقی پرداخته شده است. برای این منظور ابتدا دو دیدگاه اصلی در مورد گزاره های شرطی در منطق رواقی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس دیدگاه نخست که بکر و اگلی بر آن تاکید دارند، شرطیِ به کار رفته در نظام نحوی منطق رواقی، شرطی فیلونی است؛ در حالی که مطابق دیدگاه دوم که افرادی مانند استوپر، بارنز و نازینیوسکی آن را مطرح ساخته‎اند، این شرطی، شرطیِ ربطی است. دی...

رگه هایی از منطق گزاره ‏ها را در آثار ارسطو می توان دید. با این حال، او شیفته آموزه قیاس حملی است و قیاس های شرطی را اگرچه تحویل ناپذیر، ولی نیازمند به آن‏ها می شمارد. پس از ارسطو، شاگردانش کوشیدند نظریه قیاس های شرطی را گسترش دهند با این حال کار چندانی از پیش نبردند. این رواقیان بودند که با نگاه ویژه به منطق گزاره های شرطی، نخستین دستگاه منطق گزاره ‏ها را پایه گذاری کردند. جایگاه بنیادین منطق ...

  در این مقاله به بررسی برداشت ربطی از منطق رواقی پرداخته شده است. برای این منظور ابتدا دو دیدگاه اصلی در مورد گزاره‌های شرطی در منطق رواقی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس دیدگاه نخست که بکر و اگلی بر آن تاکید دارند، شرطیِ به کار رفته در نظام نحوی منطق رواقی، شرطی فیلونی است؛ در حالی که مطابق دیدگاه دوم که افرادی مانند استوپر، بارنز و نازینیوسکی آن را مطرح ساخته‎اند، این شرطی، شرطیِ ربطی است....