حکمت، کارکردی اساسی در اخلاق عملی و علمی دارد؛ به گونه ای که علم اخلاق یکی از شاخه های حکمت به شمار می آید. حکمت مفهوم ساده ی پیچیده ای است که در پایان تهذیب اخلاق و صفای باطن در نفس آدمی پدیدار می شود. در واقع حکمت، هم آغازگر و هم نتیجه ی اخلاق است؛ از این رو بسیار قابل تامل و بررسی است آنچه در آغاز عمل نیاز است، تقلید و طی طریق سعادت از راه عمل و کسب فضایل است. شریعت در این راه به عنوان نقط...

چکیده حج، از میان فرایض دین،  دارای جایگاهی ویژه و فلسفه و احکام خاصی است وعملی است که عالمان و محققان در مورد ابعاد و مسائل مختلف آن بسیار سخن گفته‌اند. در این پژوهش به ابعاد مختلف حج، از جمله مناسک، احکام، فلسفه و ضرورت، حج و اخلاق، حج و عرفان  و  دیدگاه تربیتی حج  از نظر عالم و عارف نامی ملامهدی نراقی می‌پردازد.  نراقی حج را با عظمت‌ترین ارکان دین و مهم‌ترین عامل...

از اساسی ترین مسائلی که در عصر کنونی بدان کمتر توجه شده است تربیت بعد روحی و معنوی انسان است که بواسطه سرگرم شدن نفس در دنیای زود گذر مادی و پرداختن به متعلقات آن، این بعد دچار افسردگی و سوء تغذیه شده و شادابی و سرزندگی اش را از دست داده است. و این بواسطه بریدگی انسان از ذات مبدأ لایزال الهی و پرداختن به معنویات دروغین است. تربیت این بعد انسانی دستیابی به کمالات و ملکات فاضله و سعادت و انسانیت ...

یکی از مهم ترین عناصر مورد بحث در تاریخ تصوّف و عرفان اسلامی، موسیقی و سماع است که از بدو شکل گیری این نهضت تا دوران شکوفایی و در نهایت، ساختار کنونی آن، موضوع موسیقی، سماع و رابطة آن با سلوک معنوی بوده است که مورد تحلیل و بررسی و نقد واقع شده و به صورت گسترده ای در ترازوی امر و نهی، تأیید و تکذیب و نیز انفعال قرار گرفته است. در این میان، مولوی با رویکردی نزدیک به اصحاب سکر و با خوانشی مؤیّدانه و...

قرآن کریم نامه ای دوستانه، از سوی خالق هستی است که ظرائف، لطائف و اشارات عمیقی برای هدایت، رشد و کمال ‏انسان به عنوان خلیفه او دربر دارد. معرفت و شناخت هرچه صحیح تر آیات کتاب الهی، به عنوان تجلی گاه اسماء حسنای ‏حضرت حق، مقدمه ظهور این اسماء در وجود آدمی بوده و این مستلزم نوعی بیداری، آگاهی و بصیرت درونی نسبت به ‏قانونمندی های هستی است که در ادبیات عرفانی «یقظه» نامیده می شود.‏ از تلاش انسان د...

عرفان یکی از علوم مورد بحث در فرهنگ اسلامی می باشد و از ان جایی که مسیر نیل به حق تعالی و شرایط و موانع این سیر وسلوک را نشان می دهد در خور اهمیت می باشد عرفان در لغت به معنای شناختن است و در اصطلاح به شناخت ویژه ای اختصاص یافته که از راه شهود درونی و دریافت باطنی حاصل می گردد عرفان به معرفت شهودی خداوند که از طریق تهذیب نفس و صفای باطن حاصل می گردد گفته می شود این رساله تحت عنوان علم وفکر ومعر...

از مهم ترین مولّفه های عرفان عملی، محاسبه و مراقبه است که اثربخشی آن در لطافت و شفافیّت روح مشهودست. مثنوی معنوی اثر بزرگ و جاویدان جلال الدّین محمد بلخی درباره ی مراقبه و محاسبه و اهمیّت و کارکرد آن حاوی مطالب بسیار ارزشمندی است. به یک معنا می توان مثنوی را چکیده و مختصری از عقاید مولوی درباره ی «مهار نفس» و «مراقبه ی نفس» دانست. نکته ای که در اینجا اهمیّت دارد این است که در دیگر آثار او هم مراقبه ...